Komorowski: Nie byłoby czerwcowego przełomu, gdyby nie zapał i trud tysięcy ludzi

Warto przywołać doświadczenia sprzed 25 lat, bo są one fundamentem dzisiejszej Polski, a jednocześnie mają wymiar uniwersalny - napisał Komorowski w liście, który odczytał szef Kancelarii Prezydenta Jacek Michałowski. - Historia o tym, jakie perspektywy otworzył polski przedsionek wolności jest pouczająca nie tylko dla nas samych.

Nie byłoby czerwcowego przełomu, gdyby nie zapał i trud tysięcy ludzi, którzy stworzyli pospolite ruszenie obozu solidarnościowego. Mimo że pomysły i decyzje rodziły się ad hoc, nieraz niezależnie od siebie w różnych miejscach kraju, to dzięki koordynacji cała kampania przebiegła sprawnie. Trudno dziś bez wzruszenia oglądać plakaty, ulotki, zdjęcia, materiały audiowizualne, w których odbija się duch tego wyjątkowego czasu - zauważył Komorowski.

Prezydent zwrócił również uwagę, że doświadczenia polskiej i udanej transformacji z przełomu lat 80. i 90. mogą być cennym wsparciem m.in. "dla przeżywającej dziś trudne chwile Ukrainy". Jest naszym zobowiązaniem, aby dziedzictwo Solidarności zapisało się w świadomości świata i pomagało zmieniać go na lepsze - dodał.

Podczas obrad seminarium historyk prof. Andrzej Friszke powiedział, że zdolność budowania porozumień społecznych przez Polaków jest najistotniejszą rzeczą, dzięki której można odpowiedzieć na pytanie "dlaczego nam się udało, dlaczego było możliwe to przejście roku 1989 i 1990, i zbudowanie podstaw demokratycznego państwa. (...) To zdolność polska, nieoczywista jak wiemy z historii, do zgodnego w sumie, mimo różnych napięć współdziałania i podążania w jednym kierunku w oparciu o pewne zasady i w oparciu o wspólny cel. Dzięki temu udało się zbudować trwałe wartości i stabilne państwo" - mówił Friszke.

Seminarium poprzedziło wręczenie dwóch Złotych i pięciu Srebrnych Krzyży Zasługi dla polskich archiwistów "za zasługi w dokumentowaniu i upowszechnianiu wiedzy źródłowej o najnowszej historii Polski". Złote Krzyże otrzymali Mariusz Olczak z Archiwum Akt Nowych oraz Dariusz Rymar, dyrektor Archiwum Państwowego w Gorzowie Wlkp., które przygotowało wystawę pt. "Na drodze do wolności" przed Pałacem Prezydenckim o wyborach w czerwcu 1989 roku.

Wystawa "Na drodze do wolności" to ponad 200 dokumentów, fotografii i plakatów z zasobu archiwów państwowych oraz archiwum Kancelarii Prezydenta i archiwum Senatu związanych z przełomowym rokiem 1989. Ekspozycja przypomina m.in. wprowadzenie stanu wojennego, strajki w roku 1988, w tym strajk w Stoczni Gdańskiej, po którym władze zgodziły się podjąć rozmowy z opozycją, a także powstanie Komitetu Obywatelskiego "Solidarność".

Widzowie mogą także obejrzeć archiwalia przedstawiające przebieg kampanii wyborczej od strony opozycyjno-solidarnościowej oraz koalicyjno-rządowej. Przedstawiono również materiały dotyczące przebiegu głosowania i jego wyników. Do szczególnie interesujących należą zdjęcia z dnia wyborów wykonane w lokalach wyborczych, ukazujące prace komitetów i udział Polaków w wydarzeniu, które - jak podkreślają Archiwa Państwowe - okazało się najważniejszym w drodze do wolnej i demokratycznej Rzeczypospolitej.

Wystawa została przygotowana w polskiej i angielskiej wersji językowej, będzie czynna do 8 czerwca.

Poza wystawą archiwiści w Kordegardzie przed Pałacem Prezydenckim uruchomili Archiwalny Punkt Konsultacyjny, dzięki któremu właściciele zdjęć, plakatów i ulotek wyborczych oraz innych materiałów związanych z wydarzeniami z lat 1989-1991 będą mogli je na miejscu zeskanować i przekazać do Archiwum Akt Nowych.

"Archiwa Przełomu 1989-1991" służą gromadzeniu różnorodnej dokumentacji tego okresu, zarówno oficjalnych dokumentów instytucji państwowych, jak i materiałów ówczesnej opozycji demokratycznej, w tym Solidarności, a także fotografii, filmów i nagrań dźwiękowych, które mają stać się źródłem wiedzy o tamtych czasach. Inicjatywa jest realizowana wspólnie przez Kancelarię Prezydenta i Kancelarię Senatu pod honorowym patronatem prezydenta Bronisława Komorowskiego.