Egipsko-francuska misja pod przewodnictwem Europejskiego Instytutu Archeologii Podwodnej (IEASM) znalazła ponad 25-metrowy statek pod grubą warstwą twardej gliny. Projekt statku odzwierciedla mieszankę starożytnych technik egipskich i greckich. Jego budowniczowie użyli łączeń na tzw. wpust i wypust i zbudowali statek częściowo z ponownie wykorzystanego drewna, co sugeruje, że został on wykonany w Egipcie. Statek posiadał zarówno wiosła, jak i duży żagiel; miał płaskie dno i stępkę, co pozwoliłoby mu na żeglugę po Nilu i jego delcie, gdzie rzeka łączy się z Morzem Śródziemnym.

Franck Goddio, prezes założyciel IEASM, twierdzi w oświadczeniu, że znalezienie nienaruszonych pozostałości tak starożytnych, szybkich statków jest bardzo rzadkim wydarzeniem. Jedynym porównywalnym statkiem w greckim stylu jest statek Marsala, datowany na 235 r. p.n.e., który archeolodzy odkryli w 1971 r. na zachodniej Sycylii.

Zatopione miasto Heraklejon

Według naukowców Heraklejon był największym egipskim portem śródziemnomorskim przed założeniem Aleksandrii przez Aleksandra Wielkiego, położonej około 20 km na zachód, około 331 r. p.n.e. Poprzednie podwodne wykopaliska w tym miejscu doprowadziły do odkryć artefaktów rytualnych, ceramiki i monet z brązu datowanych na okres panowania Ptolemeusza II (285 do 246 r. p.n.e.). Sama świątynia została zniszczona około 140 roku p.n.e. Znacznie później, pod koniec II wieku p.n.e., całe miasto, wraz z sąsiednią społecznością Canopus, zostało zatopione w wyniku serii trzęsień ziemi i wywołanych nimi falami tsunami.

IEASM i Departament Archeologii Podwodnej Egipskiego Ministerstwa Turystyki i Starożytności odkryły Canopus w 1999 roku, a Heraklejon w 2001 roku. Oprócz statku nowe wykopaliska odsłoniły również duży grecki cmentarz datowany na początek IV wieku p.n.e. W tym czasie w mieście mieszkali greccy kupcy, którzy założyli tam swoje własne instytucje. Archeolodzy badający podwodne ruiny Świątyni Amona znaleźli również doryckie kolumny z greckiej świątyni.

Strona Goddio zauważa, że Heraklejon osiągnął swój najbardziej imponujący etap w rozwoju między szóstym a czwartym wiekiem p.n.e., działając jako główny ośrodek działalności morskiej. Miasto rozciągało się wokół świątyni, z siecią kanałów łączących różne części z otaczającymi je terenami. Domy i drugorzędne budynki religijne znajdowały się na wyspach wokół centrum miasta.

Badania będą czasochłonne

Przed ponownym odkryciem zatopionego miasta uczeni nie zdawali sobie sprawy, że miasto Heraklejon, opisane przez greckiego historyka Herodota w V wieku p.n.e., było tym samym miejscem co Thônis, co jest egipską nazwą miasta. Tabliczka, którą zespół Goddio odnalazł w mieście w 2001 roku, wyraźnie to potwierdza.

Konserwacja obiektów znalezionych pod wodą jest bardzo pracochłonną praktyką. Odzyskanie ogromnego posągu boga Nilu Hapi z Thônis-Heraklejon zajęło dwa i pół roku. „Na lądzie byłoby to duże przedsięwzięcie" - powiedział Goddio. „Ale ukończenie go pod morzem i pod osadami jest to zadanie, które zajmie setki lat”.