Przejdź do treści
15:40 Niemal połowa badanych w sondażu United Surveys dla Wirtualnej Polski uważa, że lider Platformy Obywatelskiej powinien odejść ze stanowiska premiera. 48,6 proc. uczestników badania uważa, że konieczna jest zmiana
14:50 Siatkówka: polscy siatkarze pokonali Brazylię 3:0 i awansowali do finału Ligi Narodów
13:42 IMGW: na popołudnie prognozowane jest zachmurzenie umiarkowane i duże, miejscami wystąpią przelotne opady deszczu, a na południu i wschodzie także burze. W nocy opady przemieszczą się nad wybrzeże, a także centralną i zachodnią część kraju
13:17 Sanepid: czerwone flagi zakazujące wejścia do wody powiewają na kilku kąpieliskach w woj. zachodniopomorskim. Zakazy spowodowane są m.in. zakwitem sinic, przekroczeniem norm bakterii Escherichia coli, a także wysokimi falami na Bałtyku
12:21 Małopolskie: DK75 zablokowana w Jurkowie po zderzeniu dwóch aut; cztery osoby ranne
Wydarzenie 6 sierpnia przed Sejmem, przed oraz podczas zaprzysiężenia Karola Nawrockiego, odbędzie się wielkie zgromadzenie Polaków. Później - odbędzie się biało-czerwony Marsz na Plac Zamkowy
Wydarzenie Spotkanie z posłami PiS z Mariuszem Błaszczakiem, Jackiem Sasinem i Sebastianem Łukaszewiczem. Niedziela, 3 sierpnia 2025, godz. 12:30 w Starostwie Powiatowym w Sokółce, ul. Piłsudskiego 8
Wydarzenie Klub "GP" w Garwolinie i poseł Grzegorz Woźniak zapraszają do złożenia podpisów pod wnioskiem o referendum ws nielegalnej migracji, w niedzielę 3 sierpnia w Miętnem od g. 15 obok Festiwalu Etnograficznego i 4 sierpnia na targu w Maciejowicach od g. 7
Zaproszenie Klub „Gazety Polskiej” Sydney zaprasza na uroczystą Mszę Św. z okazji 81. rocznicy Wybuchu Powstania Warszawskiego, 3 sierpnia 2025 r. (sobota), 12, Kościół pw. Św. Vincenta, 7 Bland St., Ashfield
Wydarzenie Klub Gazety Polskiej Aleksandrów Łódzki zaprasza na wspólne śpiewanie piosenek powstańczych w dniu 3.08. po mszy świętej o godzinie 12:00 w kościele pw. Świętych Archaniołów Michała, Gabriela i Rafała w Aleksandrowie Łódzkim
Zaproszenie Klub „Gazety Polskiej” w Perth Australia zaprasza na obchody 81. rocznicy Powstania Warszawskiego, 10 sierpnia 2025 r. (niedziela), g. 9.30 Msza św. - g. 10.45projekcja filmu „Sierpniowe Niebo. 63 Dni Chwały”, 35 Eighth Ave, Maylands
Zaproszenie Klub „Gazety Polskiej” Twitter zaprasza na - Pokój na żywo na platformie X. Temat spotkania: „Mazurek Dąbrowskiego”, 2 sierpnia (sobota), g. 19, konto na X: @KlubyGP
Zaproszenie Katowicki Klub „Gazety Polskiej” zaprasza na Turniej Piłki Nożnej X Memoriał dr Andrzeja Mieleckiego dla uczczenia Bitwy Warszawskiej 1920 i Powstań Śląskich, 3 sierpnia (czwartek), g. 9, Obiekt MOSiR ul. Asnyka 27, Katowice
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” Pabianice zaprasza na XI Festyn Patriotyczno-Rodzinny, 15 sierpnia 2025 r. godz. 10:00 Msza Św. Godz. 16:00 - rozpoczęcie, Parafia Św. Maksymiliana Marii Kolbego, ul. Jana Pawła II 46, Pabianice
Portal tvrepublika.pl informacje z kraju i świata 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu. Nie zasypiamy nigdy. Bądź z nami!

Armia Krajowa. Ewenement na skalę światową

Źródło: fot. PAP/CAF/Reprodukacja

80 lat temu Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Była ona najlepiej zorganizowanym podziemnym wojskiem działającym w okupowanej przez Niemców Europie.

Armia Krajowa była kontynuacją zawiązanej w nocy z 26 na 27 września 1939 r. przez grupę wyższych rangą oficerów z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim, przy współudziale prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, konspiracyjnej organizacji Służba Zwycięstwu Polski. SZP stała się zalążkiem struktur cywilnych i wojskowych Polskiego Państwa Podziemnego i kilka miesięcy później została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej.

CZYTAJ: Polskie Państwo Podziemne. Prezydent RP: Poświęcenie nie zostanie zapomniane

Rozkazem Naczelnego Wodza 14 lutego 1942 r., powłano do życia Armię Krajową w skład której weszło ok. 200 organizacji wojskowych, spod okupacji niemieckiej, jak i sowieckiej.

Decyzja o powstaniu AK była podyktowana koniecznością scalenia polskich konspiracyjnych oddziałów zbrojnych i podporządkowania ich rządowi RP w Londynie, któremu podlegały Siły Zbrojne RP.

W zamierzeniach rządu miała być organizacją ogólnonarodową, ponadpartyjną, a jej Komendant Główny jedynym, upełnomocnionym przez rząd dowódcą krajowej siły zbrojnej.

Głównym zadaniem AK było prowadzenie walki o odzyskanie niepodległości przez organizowanie i prowadzenie samoobrony oraz przygotowanie armii podziemnej na okres powstania, które miało wybuchnąć na ziemiach polskich w okresie militarnego załamania Niemiec.

Dowódcami AK byli kolejno generałowie: Stefan Rowecki ps. Grot – do 30 czerwca 1943, Tadeusz Komorowski ps. Bór – do 2 października 1944, Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek – do 19 stycznia 1945 r. Dwóch spośród trzech dowódców Armii Krajowej za swoją działalność zapłaciło najwyższą cenę.

Pochowani w bezimiennych dołach

30 czerwca 1943 r. na skutek zdrady został aresztowany gen. Rowecki, który po odmowie propozycji podjęcia współpracy został umieszczony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Dokładne okoliczności jego śmierci i miejsce pochówku do dziś nie są znane. Prawdopodobnie został zamordowany w sierpniu 1944 r., tuż po otrzymaniu przez władze niemieckie informacji o wybuchu powstania w Warszawie.

27 marca 1945 r. gen. Okulicki został podstępnie aresztowany przez sowickich okupantów. Wraz z nim Sowieci aresztowali piętnastu innych przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Zatrzymanych działaczy podziemia niepodległościowego przewieziono do Moskwy, a następnie, 21 czerwca 1945 r., osądzono w tzw. procesie szesnastu przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRS. Gen. Okulicki został skazany na dziesięć lat więzienia. Zmarł półtora roku po procesie, 24 grudnia 1946 r., w radzieckiej katowni na Łubiance.

Struktura Armii

Komendant Główny AK podlegał Naczelnemu Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych. Organem dowodzenia AK była Komenda Główna (KG), w której skład wchodziły oddziały, piony organizacyjne i samodzielne służby – oddziały: I Organizacyjny, II Informacyjno-Wywiadowczy, III Operacyjno-Szkoleniowy, IV Kwatermistrzostwa, V Łączności Operacyjnej, VI Biura Informacji i Propagandy oraz VII Finansów i Kontroli, a także Kierownictwo Dywersji.

Terenowa struktura organizacyjna AK odpowiadała zasadniczo przedwojennemu podziałowi administracyjnemu kraju. Na terenie województw tworzono okręgi, w powiatach – obwody, w gminie lub kilku gminach – placówki.

Na początku 1944 r. Komendzie Głównej AK podlegały 4 obszary i 8 samodzielnych okręgów. W skład AK wchodziły też jednostki strukturalne, działające poza granicami kraju: Samodzielny Wydział ds. Kraju Sztabu Naczelnego Wodza, tzw. Oddział VI, oraz Oddziały AK na Węgrzech („Liszt”) i w Niemczech (Komenda Okręgu Berlin „Blok”).

Liczebność organizacji

AK od początku była organizacją masową, zwiększającą szeregi przez werbunek ochotników i kontynuowanie akcji scaleniowej, rozpoczętej przez Związek Walki Zbrojnej. W latach 1940–1944 do ZWZ i AK przystąpiły m.in. Tajna Armia Polska, Polska Organizacja Zbrojna „Znak”, Tajna Organizacja Wojskowa, Konfederacja Zbrojna, Polski Związek Wolności oraz częściowo Narodowa Organizacja Wojskowa, Bataliony Chłopskie i Narodowe Siły Zbrojne.

Liczba zaprzysiężonych żołnierzy AK wynosiła na początku 1942 ok. 100 tys., a latem 1944 r. już ok. 400 tys., w tym: ok. 10,8 tys. oficerów, 7,5 tys. podchorążych i 87,9 tys. podoficerów.

Działalność

Potrzeby finansowe, materiałowo-sprzętowe i w zakresie uzbrojenia były zabezpieczane przez rząd RP i uzupełniane w drodze akcji bojowych i innych działań, mających na celu zaopatrzenie w broń, mundury, sprzęt i środki finansowe (m.in. zakupy broni i własna, tajna produkcja broni strzeleckiej: pistoletów maszynowych, granatów i materiałów wybuchowych).

AK realizowała swoje cele przez prowadzenie walki bieżącej i przygotowywanie powstania powszechnego. Walka bieżąca prowadzona była głównie przez akcje małego sabotażu, akcje sabotażowo-dywersyjne, bojowe i bitwy partyzanckie z siłami policyjnymi oraz regularnym wojskiem niemieckim. Specjalne miejsce w działalności bojowej Armii Krajowej zajmowały akcje odwetowe i represyjne w stosunku do SS i policji oraz zdrajców i prowokatorów.

Zadaniem AK, podobnie jak struktur cywilnych Polskiego Państwa Podziemnego, było udzielanie pomocy zbrojnej organizacjom żydowskim tworzonym w gettach i niemieckich obozach koncentracyjnych.

W listopadzie 1942 r. komendant główny Armii Krajowej gen. Stefan Rowecki wydał rozkaz nawiązania kontaktu między Komendą Główną AK a członkami żydowskich formacji bojowych w warszawskim getcie. W grudniu Armia Krajowa po raz pierwszy przekazała broń konspiracji żydowskiej w getcie warszawskim. Kilka miesięcy później w ramach akcji „Getto” próbowano udzielić bezpośredniej pomocy żydowskim bojownikom walczącym w powstaniu.

Przygotowaniem i wykonaniem akcji sabotażowo-dywersyjnych i specjalnych zajmowały się autonomiczne piony wydzielone z KG AK: Związek Odwetu, „Wachlarz” i Kierownictwo Dywersji, pod nadzorem Kierownictwa Walki Konspiracyjnej, a następnie Kierownictwa Walki Podziemnej. Innymi formami walki bieżącej były: organizowana na szeroką skalę akcja propagandowa wśród społeczeństwa polskiego (prowadzona przez Biuro Informacji i Propagandy), wydawanie prasy, np. „Biuletynu Informacyjnego”.

Akcja „Burza”

Kulminacją wysiłku zbrojnego AK była akcja „Burza” rozpoczęta rozkazem gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” w listopadzie 1943 r.

Działania zbrojne w ramach planu tej akcji rozpoczęły się 15 stycznia 1944 r. na Wołyniu wraz z przekroczeniem przez Armię Czerwoną granic RP ustalonych Traktatem ryskim. Mimo wspólnej walki z Niemcami NKWD rozbrajało i internowało polskie oddziały. Taki los spotkał m.in. oddziały AK walczące o wyzwolenie Wilna w lipcu 1944 r. Polacy byli aresztowani, rozbrajani, a często nawet rozstrzeliwani. Aresztowanych żołnierzy przymusowo wcielano do armii Berlinga lub wywożono do obozów w głąb ZSRS.

Do planu akcji „Burza” włączono Warszawę. 1 sierpnia 1944 r. do walki przystąpiło 40–50 tys. powstańców. Jednak zaledwie co czwarty z nich mógł liczyć na to, że rozpocznie ją z bronią w ręku. Trwające 63 dni Powstanie Warszawskie było największym zrywem podziemia w okupowanej Europie. Po jego klęsce jednostki AK na terenach zajętych przez Armię Czerwoną zostały zdemobilizowane.

CZYTAJ: Armia Krajowa rozpracowywała komunistów. Odnaleziono kartoteki kontrwywiadu AK

19 stycznia 1945 r. Komendant Główny gen. Okulicki wydał rozkaz o rozwiązaniu AK. Straty Armii Krajowej wyniosły ok. 100 tys. poległych i zamordowanych żołnierzy, ok. 50 tys. zostało wywiezionych do ZSRS i uwięzionych.

CZYTAJ: Zwycięski bój z komunistami. Mija 78 lat od pierwszej potyczki mjr. „Łupaszki” z sowietami

Druga konspiracja

Wobec represji sowieckich i polskich służb bezpieczeństwa nie wszystkie oddziały AK podporządkowały się rozkazowi o demobilizacji. Powstały nowe organizacje konspiracyjne, m.in.: Ruch Oporu Armii Krajowej i Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”. Resztki podziemia akowskiego walczyły z okupacją sowiecką do początku lat pięćdziesiątych.

CZYTAJ: Prezes IPN: Komuniści chcieli zapędzić żołnierzy AK do wyznawania ich propagandy

Żołnierze AK byli prześladowani przez władze komunistyczne, zwłaszcza w okresie stalinizmu, wielu z nich skazano na karę śmierci lub wieloletniego więzienia. 

CZYTAJ: Ekshumacje w dołach śmierci. Kolejne masowe groby ofiar komunistycznego reżimu

Żołnierze Armii Krajowej aktywnie włączyli się w ruch „Solidarności”, który postrzegali jako kontynuatora idei Polskiego Państwa Podziemnego. W latach osiemdziesiątych wysiłek Armii Krajowej został po raz pierwszy upamiętniony w przestrzeni publicznej. Po upadku komunizmu żołnierze AK otrzymali możliwość nieskrępowanego upamiętniania swoich towarzyszy broni.

CZYTAJ: Kasprzyk: Nie byłoby ruchu Solidarności i opozycji antykomunistycznej bez Armii Krajowej

dzieje.pl

Wiadomości

Potężne oburzenie w internecie. TVP w likwidacji zlekceważyła apel powstańców.

Mrowińska o nieobecności Tuska na obchodach 1 sierpnia: nie miał oporu brać udziału w uroczystościach z Merkel i Putinem

Kolejny niekorzystny sondaż dla Tuska. Polacy chcą zmiany na stanowisku premiera

Ziemkiewicz: mamy dwóch Tusków - jednego na X, drugiego w realnym życiu. "Wojownik" i tchórz

Lewicowe media głosiły, że Trump jest marionetką Putina. Teraz zmieniają optykę i mówią o pogorszeniu relacji

Polska rozbija Brazylię i zagra w finale Ligi Narodów

RPO uczy Żurka praworządności. Przywołuje orzeczenia trybunałów europejskich [WIDEO]

Zaskakująca decyzja! Oskarżony o szpiegostwo Paweł Rubcow będzie sądzony w Polsce

Kierwiński usiłował wytłumaczyć Tuska z jego nieobecności na rocznicy Powstania Warszawskiego

Rewolwer

Maria Koc z PiS oraz Michał Klimowski z Nowej Lewicy będą gośćmi w programie "Bitwa Polityczna"

Bielsko-Biała: mieszkańcy wyszli na ulice. Protest przeciwko migracji

Media opisują sukces Republiki: „Nowy lider”

Żurek Tuska. Giertych atakuje Hołownię. Bosak o upadku rządu. Wpadka Kidawy i Lisa

Czarzasty to nie Hołownia: nigdy bym nie rozmawiał z Kaczyńskim na temat ratowania Polski

Najnowsze

Potężne oburzenie w internecie. TVP w likwidacji zlekceważyła apel powstańców.

Lewicowe media głosiły, że Trump jest marionetką Putina. Teraz zmieniają optykę i mówią o pogorszeniu relacji

Polska rozbija Brazylię i zagra w finale Ligi Narodów

RPO uczy Żurka praworządności. Przywołuje orzeczenia trybunałów europejskich [WIDEO]

Zaskakująca decyzja! Oskarżony o szpiegostwo Paweł Rubcow będzie sądzony w Polsce

Mrowińska o nieobecności Tuska na obchodach 1 sierpnia: nie miał oporu brać udziału w uroczystościach z Merkel i Putinem

Kolejny niekorzystny sondaż dla Tuska. Polacy chcą zmiany na stanowisku premiera

Ziemkiewicz: mamy dwóch Tusków - jednego na X, drugiego w realnym życiu. "Wojownik" i tchórz