Zanieczyszczenie rtęcią jest poważnym problemem środowiskowym, powodowanym przez uwalnianie rtęci do ekosystemów. Może ono nastąpić w wyniku procesów przemysłowych, górnictwa lub ze źródeł naturalnych. Kiedy rtęć dociera do wody, mikroorganizmy przekształcają ją w bardziej toksyczną postać: metylortęć, której poziom w organizmie rośnie wraz z podążaniem w górę łańcucha pokarmowego.

Rtęć jest toksyczna dla ludzi i dzikich zwierząt i może gromadzić się w organizmach, prowadząc do problemów zdrowotnych; może mieć szkodliwy wpływ na układ nerwowy, pokarmowy i odpornościowy. Im wyżej w łańcuchu pokarmowym stoi drapieżca, tym więcej toksyn gromadzi się w jego organizmie. Dorosłe owady wodne mogą stać się pożywieniem dla ptaków, nietoperzy, płazów czy pająków.

Dieta nabrzeżnych pająków to między innymi drapieżne ważki, które w postaci larwalnej i dorosłej żywią się głownie innymi zwierzętami wodnymi. Jednak gdy ważki zamieszkują wody zanieczyszczone rtęcią, mogą przenieść ten niebezpieczny metal na żywiące się nimi gatunki pająków. Naukowcy coraz częściej uznają pająki żyjące na brzegach jezior i w pobliżu koryt rzek za potencjalny łącznik między skażeniem wód a stworzeniami głównie lądowymi, takimi jak ptaki, płazy i nietoperze.

Nowe badania przeprowadzili specjaliści z U.S. Geological Survey Upper Midwest Water Science Center (USA). „Przenoszenie zanieczyszczeń z ekosystemów wodnych do lądowych stanowi często pomijaną ścieżkę narażenia, która może zwiększać ryzyko dla zdrowia dzikich zwierząt, co podkreśla potrzebę monitorowania zwierząt, które zjadają owady wodne wyłaniające się ze skażonych wód” – wyjaśnili autorzy.

Aby lepiej zrozumieć to zjawisko, naukowcy zebrali pająki z rodziny kwadratnikowatych znalezione w pobliżu dwóch dopływów Jeziora Górnego oraz pobrali z tych miejsc próbki osadów, larw ważek i okoni żółtych. Następnie zidentyfikowali i zmierzyli źródła zanieczyszczenia rtęcią, w tym ścieki przemysłowe, wodę deszczową i spływy gruntowe. Analiza wykazała, że pochodzenie rtęci w osadach było identyczne w całym wodnym łańcuchu pokarmowym na terenach podmokłych i na brzegach zbiorników.

Na przykład gdy osad zawierał wyższy poziom rtęci przemysłowej, podobnie było w zbadanych tkankach larw ważek, pająków i okonia żółtego. Zgodnie z tymi danymi pająki kwadratniki mogą wskazywać, w jaki sposób zanieczyszczenia rtęcią przemieszczają się ze środowiska wodnego na ląd. Monitorowanie takich pająków mogłyby rzucić nowe światło na źródła zanieczyszczenia rtęcią i pomóc w podejmowaniu decyzji o zaostrzeniu przepisów dotyczących emisji i odpowiedzialnej utylizacji produktów zawierających rtęć.

Naukowcy zebrali także i przeanalizowali próbki tkanek pająków z rodziny darownikowatych (które polują głównie nad wodą) oraz z rodziny krzyżakowatych (żywią się zarówno owadami wodnymi, jak i lądowymi).

Natomiast kwadratniki żerują głównie na dorosłych owadach wodnych i są wiarygodnymi wskaźnikami zanieczyszczenia wody.