Pomoc naszych przodków dla Żydów była jednym z najpiękniejszych aktów poświęcenia i człowieczeństwa, na jakie zdobyli się Polacy w czasie II wojny światowej – powiedział prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek. Na warszawskim Przystanku Historia przedstawiono inicjatywy edukacyjne IPN z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, który obchodzimy w tym roku po raz pierwszy, 24 marca
Prezes IPN dr Jarosław Szarek i wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma wcześniej złożyli kwiaty przy warszawskich grobach Ireny Sendlerowej, Władysława Bartoszewskiego i Matyldy Getter, Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Na grobie Getter, jak mówił prezes IPN, trudno już odczytać litery, dlatego IPN zaangażuje się w odnowę grobu. – Chcemy wydobyć z niepamięci naszych rodaków, którzy każdego dnia ryzykowali życiem swoim i swoich rodzin, aby pomagać ludności żydowskiej skazanej na zagładę – podkreślił dr Szarek.
W związku z nowym świętem 24 marca IPN przygotował wiele inicjatyw edukacyjnych, m.in. spot filmowy, dodatek „Sprawiedliwi wśród narodów świata” do 13 dzienników regionalnych o nakładzie 250 tys. egz., pokazy filmów dla młodzieży, spacery edukacyjne, a w Sejmie otwarto wystawę o „Żegocie”. – Ta organizacja była inicjatywą instytucjonalną polskiego Państwa Podziemnego – przypomniał dr Szarek.
Wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma nie krył radości, że inicjatywa prezydenta, upamiętniająca polskich bohaterów, została przyjęta przez Sejm i weszła w życie. – 24 marca zginęła rodzina Ulmów, która przez kilkanaście miesięcy ukrywała Żydów z rodzin Didnerów, Grünfeldów i Goldmanów. Zamordowano w sumie 17 osób. Wiedza ta przez wiele lat była zapomniana, ale od kilkunastu lat jest symbolem – oprócz Jana Karskiego czy Ireny Sendlerowej – Polaków ratujących Żydów. Ok. 1000 Polaków zginęło za pomoc niesioną Żydom – podkreślił dr Szpytma.
IPN dąży do tego, by Polacy ratujący Żydów we wszystkich regionach Polski doczekali się opracowań naukowych, takich jak głośna monografia dr Elżbiety Rączy na temat Podkarpacia. Historycy IPN kontynuują badania dotyczące Zagłady, Instytut w ostatnim czasie wydał kilka książek o gettach.
Jak podkreślił Dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN Adam Hlebowicz, Instytut Pamięci Narodowej od kilku miesięcy przygotowywał się do obchodów nowego święta. Dwujęzyczna wystawa „Żegota” – Rada Pomocy Żydom” została otwarta w grudniu 2017 r., dokładnie w 75. rocznicę powstania tej organizacji. Obecnie jest oglądana na całym świecie dzięki porozumieniu z MSZ.
– Musimy pamiętać o tych, którzy ryzykowali życie i o strachu, który odczuwali. Nie starczyłoby znaczków, żeby pokazać czyny Polaków, którzy pomagali Żydom – powiedział prezes IPN podczas prezentacji znaczka okolicznościowego z Ireną Sendlerową. Dodał, że Polska podczas okupacji niemieckiej „nie milczała i płaciła za to życiem”.
