Przejdź do treści
22:12 Sport: Polskie siatkarki pokonały Serbię 3:1 (22:25, 25:22, 25:22, 25:23) w ostatnim meczu drugiego turnieju Ligi Narodów w Belgradzie
22:04 Netanjahu: nie będziemy przedłużać ataków na Iran, ale nie zakończymy ich przedwcześnie
20:58 Zachodniopomorskie: Zderzenie pięciu pojazdów. Podróżowało nimi 18 osób, jedna zginęła
20:33 Izrael: Atak USA na Iran to punkt zwrotny wojny, ale wciąż mamy własne cele
19:25 Polska: MSZ odradza podróże do Arabii Saudyjskiej, Omanu i Kataru
19:19 USA: Nowy Jork w stanie „wysokiej gotowości” po atakach USA na Iran
18:21 Zachodniopomorskie: Niewybuch na plaży w Łukęcinie, w poniedziałek zneutralizują go saperzy
17:58 Świat: Izrael weryfikuje skutki amerykańskiego nalotu na irański zakład wzbogacania uranu w Fordo, ale prowadzi jednocześnie własne uderzenia
NBP NBP informuje: Prof. Adam Glapiński, Prezes NBP: „Polska ma już 509 ton złota – więcej niż Europejski Bank Centralny! To dowód na skuteczną strategię, która wzmacnia wiarygodność Polski i buduje bezpieczeństwo finansowe obywateli"
Portal tvrepublika.pl informacje z kraju i świata 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu. Nie zasypiamy nigdy. Bądź z nami!

„Kresy wewnętrzne”. Kresowe miasto Gdańsk

Źródło: Fot. Portal TV Republika

Józef Piłsudski powiedział: „Polska jest jak obwarzanek – żyzne Kresy, w środku dziura”. I chyba coś w tym jest! Do tej pory, w swoich kresowych rozważaniach, zajmowałem się wschodem, głównie Województwem Podlaskim. Tym razem chcę się na chwilę przenieść w inny koniec Polski, do Gdańska, który też można nazwać... miastem kresowym, przynajmniej w odniesieniu do minionych lat.

Na pewno wielu z czytelników zdziwi takie podejście do Gdańska, ale Gdańsk był miastem kresowym i to podwójnie. Po pierwsze Gdańsk należał do tzw. Kresów północno-zachodnich, będąc pod wpływami niemieckimi, skandynawskimi, prusko-bałtyckimi a nawet holenderskimi. Leżał pomiędzy Kaszubami i Kociewiem, będąc jednak odrębny od tych dwóch regionów. Z kolei po II Wojnie Światowej Gdańsk stał się celem „exodusu” ludzi z Kresów Wschodnich, głównie z Wileńszczyzny ale także z innych wschodnich regionów.

Moja rodzina przybyła do tego miasta zaraz po wojnie, z Chełmszczyzny i Wołynia. Zamieszkali na ulicy Konrada Leczkowa, czyli jak to mówią prości ludzie „na leczkowej”. Może brzmi to durnowato, ale jeszcze głupsze było niby „spolszczenie” nazwiska burmistrza Gdańska Konrada Letzkaua na „Leczkowa”. Spolszczenie pewnie było w zamiarach ale w tej formie brzmi to jakby nazwisko rosyjskie czy bułgarskie. Chyba do dzisiaj trudno niektórym wyobrazić sobie, że w czasie wojny Władysława Jagiełły z Zakonem Krzyżackim 1410-1411 niemieckojęzyczni mieszkańcy Gdańska z niemieckim (w etnicznym sensie) burmistrzem Letzkauem na czele, stanęli po stronie króla polskiego, chcąc zostać jego poddanymi. W dużej mierze chodziło o korzyści ekonomiczne, ale były też motywy „duchowe” – Gdańszczanie utożsamiali się z polskimi ideałami wolnościowymi i mimo swojej niemieckojęzyczności, można ich nazwać Polakami w szerokim tego słowa znaczeniu.

W I RP Gdańszczanie pozostali w większości niemieckojęzyczni ale byli związani z Rzeczpospolitą nie tylko interesami ale sercem i duchem. Zabór pruski zaczął to zmieniać i u progu I Wojny Światowej, Gdańsk był typowym niemieckim miastem w najgorszym tego słowa znaczeniu. Pozostał takowym jako Wolne Miasto Gdańsk, które „wolne” było tylko z nazwy.

Po II Wojnie Światowej Gdańsk zaczął na powrót stawać się miastem polskim. W domu na ulicy Leczkowa, w którym zamieszkali moi przodkowie z Kresów Wschodnich mieszkała też jedna rodzina polskich gdańskich autochtonów. Mimo, że wiele wycierpieli od Niemców, często byli przez innych nazywani „Hytlerami”. Natomiast Kresowiaków z wschodu często nazywano „Ruskimi" choć ci wiele wycierpieli od Rosjan. Do Gdańska ściągali też ludzie z pobliskich Kaszub i Kociewia oraz z innych regionów Polski. Moim zdaniem to ludzie z Kresów Wschodnich (z Wileńszczyzny, Podlasia, Polesia, Wołynia, Chełmszczyzny, Galicji) i z Kresów Północno-Zachodnich (gdańscy autochtoni, Kaszubi, Kociewiacy) byli jakby „głównymi przyprawami” nadającymi ton i ducha temu miastu.

W PRL Gdańsk był miastem szczególnym, przełamującym szarość świata realnego socjalizmu. Szybko stał się kulturalną stolicą Polski. Tu było najwięcej kabaretów i teatrzyków studenckich i tu zaczął się polski rock, zwany wówczas „bigbitem”. Tutaj też powstały Wolne Związki Zawodowe, dzięki którym doszło do Sierpnia 1980. Gdańsk na jakiś czas stał się więc centrum zmian politycznych. Moim zdaniem to nie był przypadek, że wielu organizatorów strajków sierpniowych w Gdańsku, jak Anna Walentynowicz i Gwiazdowe, miało kresowe pochodzenie.

Później Gdańsk stracił swój podwójny kresowy klimat. Potomkowie Kresowiaków wschodnich i północno-zachodnich nie chcieli już być „Ruskimi” i „Hytlerami”. Rozmyły się kresowe korzenie i Gdańsk rozpłynął się w centralnej dziurze o której mówił Piłsudski, stracił swą kulturową „żyzność”. Niby jest miastem dużo bogatszym niż kiedyś, ma większe kontakty ze światem, więc ma dużo większe możliwości. Jednak to już nie ten Gdańsk, co kiedyś.

portal TV Republika

Wiadomości

Totalna wtopa TVN24! Problemem okazała się nazwa: Pułtusk!

Synek Sandry Kubickiej trafił do szpitala. „Byłam sama, on zaczął płonąć” – dramatyczna noc modelki

Liga Narodów: Polska z kompletem zwycięstw w Belgradzie

Polityk opozycji ujawnia: taki jest plan Tuska-Bodnara-Giertycha na zablokowanie Nawrockiego

Anna Popek zachwyca z Sycylii. „Jakie długie i zgrabne nogi!” – fani oniemieli od zdjęć z wakacji

Państwa NATO - z jednym wyjątkiem - zgodziły się na podniesienie wydatków na obronność

Tak było na XX Zjeździe Klubów "Gazety Polskiej" [FOTORELACJA]

SPRAWDŹ TO!

Z Niemiec do Polski. Kolejna grupa nielegalnych migrantów "przerzucona"

Ostrzeżenie z Białego Domu: jeśli Iran będzie próbował pozyskać broń jądrową, będzie to koniec reżimu

Jak zrobić jajka po turecku? Prosty sposób na orientalny smak

Wykrywacz metali znalazł niewybuch. I to na polskiej plaży!

Legia Warszawa mistrzem Polski w koszykówce! Historyczny triumf po 56 latach przerwy

Resort Siemoniaka określił swoje priorytety - to budowa schronów

Zmarła Danuta Kobylińska-Walas – pierwsza w Polsce kobieta kapitan żeglugi wielkiej

Jarosław Kaczyński w Pułtusku: musimy mobilizować demokratyczne siły!

Najnowsze

Totalna wtopa TVN24! Problemem okazała się nazwa: Pułtusk!

Anna Popek zachwyca z Sycylii. „Jakie długie i zgrabne nogi!” – fani oniemieli od zdjęć z wakacji

Państwa NATO - z jednym wyjątkiem - zgodziły się na podniesienie wydatków na obronność

Tak było na XX Zjeździe Klubów "Gazety Polskiej" [FOTORELACJA]

SPRAWDŹ TO!

Z Niemiec do Polski. Kolejna grupa nielegalnych migrantów "przerzucona"

Synek Sandry Kubickiej trafił do szpitala. „Byłam sama, on zaczął płonąć” – dramatyczna noc modelki

Liga Narodów: Polska z kompletem zwycięstw w Belgradzie

Polityk opozycji ujawnia: taki jest plan Tuska-Bodnara-Giertycha na zablokowanie Nawrockiego