Polska 20 maja – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 20-05-2024, 09:00
Artykuł
PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia w Warszawie powołano Muzeum Narodowe; dzieci, strajkujące we Wrześni przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim, zostały przez władze poddane brutalnej chłoście; wywiad AK odnalazł niewybuch pocisku rakietowego V-2; w Hanowerze zakończył się ostatni kolarski Wyścig Pokoju; Zbigniew Ziobro upublicznił akta dotyczące śledztwa w sprawie tzw. moskiewskiej pożyczki; w Krakowie urodziły się pierwsze w historii Polski sześcioraczki. Urodzili się m. in. Władysław Sikorski, Gustaw Herling-Grudziński, Israel Gutman, Franciszek Macharski, Andrzej Drawicz, Hanna Krall, Aleksander Hall, Michał Listkiewicz, Zbigniew Preisner, Józef Łuszczek. Zmarli natomiast: Władysław IV Waza, Anna Ciepielewska oraz Andrzej Urbański.

1573 - Na sejmie elekcyjnym spisane zostały artykuły henrykowskie, określające zasady ustroju Rzeczypospolitej oraz uprawnienia króla.

1648 - W Mereczu zmarł król Władysław IV Waza, panujący od 1632 r.

1792 - W Warszawie odbyła się uroczystość poświęcenia Cmentarza Powązkowskiego.

1809 - Wojna polsko-austriacka: Wojska polskie zdobyły Zamość.

1813 - Pod Budziszynem Napoleon Bonaparte pokonał sprzymierzone wojska rosyjskie i pruskie.

1862 - W Warszawie na podstawie „Ustawy o Wychowaniu Publicznym w Królestwie Polskim” powołano do życia Muzeum Narodowe, początkowo działające pod nazwą Muzeum Sztuk Pięknych.

1881 - W Tuszowie Narodowym pod Mielcem urodził się Władysław Sikorski, generał WP, premier RP na uchodźstwie i Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1939-1943; zginął w katastrofie lotniczej nad Gibraltarem w nocy z 3 na 4 lipca 1943 r.

1901 - Polskie dzieci, strajkujące we Wrześni przeciwko przymusowemu nauczaniu religii w języku niemieckim, zostały przez niemieckie władze szkolne poddane brutalnej chłoście; wobec ich rodziców wymierzono kary grzywny lub aresztu.

1909 – Austriacki redemptorysta Klemens Maria Hofbauer, nazywany „apostołem Warszawy” został kanonizowany przez papieża Piusa X.

1913 - We Wrocławiu otwarto Halę Stulecia; uroczystość odbyła się w 100. rocznicę ogłoszenia przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III odezwy wzywającej do powszechnego oporu przeciw Napoleonowi; w 2006 r. Hala Stulecia została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

1919 - W Kielcach urodził się Gustaw Herling-Grudziński, prozaik, eseista, publicysta, krytyk literacki; autor m.in. „Innego świata” i „Dziennika pisanego nocą”; więzień sowieckich łagrów, żołnierz 2. Korpusu Polskiego, uczestnik bitwy pod Monte Cassino.

1921 - W Łodzi urodził się Karl Dedecius, jeden z najwybitniejszych tłumaczy literatury polskiej na język niemiecki.

1921 - Prezydent USA Warren Harding przekazał Marii Skłodowskiej-Curie kapsułkę z zawartością radu o wartości ówczesnych 100 tys. dolarów.

1923 - W Warszawie urodził się Israel Gutman, działacz Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestnik powstania w getcie warszawskim, więziony w obozach koncentracyjnych na Majdanku, w Auschwitz i Mauthausen-Gusen; historyk Holokaustu; w 1961 r. był świadkiem w procesie nazistowskiego zbrodniarza Adolfa Eichmanna.

1927 - W Krakowie urodził się Franciszek Macharski, metropolita krakowski w latach 1979-2005, kardynał.

1932 - W Warszawie urodził się Andrzej Drawicz, pisarz, krytyk literacki, tłumacz, znawca literatury rosyjskiej i problematyki wschodniej; prezes Komitetu ds. Radia i Telewizji w latach 1989-91.

1935 - Senat Uniwersytetu Warszawskiego podjął uchwałę o nadaniu uczelni imienia Józefa Piłsudskiego.

1935 - W Warszawie urodziła się Hanna Krall, pisarka, reporterka, dziennikarka; autorka reportażu „Zdążyć przed Panem Bogiem” - rozmowy z Markiem Edelmanem, a także książek „Sublokatorka”, „Okna” i „Biała Maria”.

1939 - Niemieccy bojówkarze napadli na polski posterunek celny w Kałdowie koło Malborka.

1942 - Funkcjonariusze policji niemieckiej i kolaboracyjnej policji litewskiej rozstrzelali około 400 mieszkańców Święcian i okolicznych wsi w odwecie za zabicie przez sowieckich partyzantów dwóch urzędników niemieckich oraz komendanta obozu jenieckiego.

1943 - Na stacji kolejowej w Celestynowie oddział dyspozycyjny Kedywu KG AK, dowodzony przez Tadeusza ZawadzkiegoZośkę”, uwolnił 49 więźniów politycznych przewożonych przez Niemców z więzienia na Zamku Lubelskim do KL Auschwitz.

1944 - Wywiad AK odnalazł nad Bugiem niewybuch, a następnie zbadał egzemplarz niemieckiego pocisku rakietowego V-2. Wyniki badań i najważniejsze części rakiety przekazano następnie do Wielkiej Brytanii.

1945 - Oddział uderzeniowy, składający się z b. żołnierzy AK i innych formacji niepodległościowych, uwolnił kilkuset więźniów obozu NKWD w Rembertowie.

1945 – W Stargardzie uruchomiono pierwszą na Pomorzu Zachodnim po wojnie placówkę kulturalną – Stargardzki Dom Kultury Kolejarza.

1953 - W Gdańsku urodził się Aleksander Hall, działacz opozycji antykomunistycznej, historyk; członek ROPCiO i Studenckiego Komitetu Solidarności; od 1979 r. w Ruchu Młodej Polski; redaktor niezależnego pisma „Bratniak”; członek Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” Gdańsk (1982-84); wiceprzewodniczący Unii Demokratycznej (1991-92); przewodniczący Partii Konserwatywnej (1992-97), członek Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego; poseł w latach 1991-93 i 1997-2001.

1953 - W Warszawie urodził się Michał Listkiewicz, sędzia piłkarski, działacz sportowy, prezes PZPN w latach 1999-2008.

1955 - W Bielsku-Białej urodził się Zbigniew Preisner, kompozytor muzyki filmowej oraz teatralnej; współpracował z Krzysztofem Kieślowskim, dla którego stworzył muzykę do większości filmów, m.in. do „Podwójnego życia Weroniki”.

1955 - W Zębie niedaleko Poronina urodził się Józef Łuszczek, narciarz; w 1978 r. podczas mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym w Lahti zdobył złoty medal w biegu na 15 km i brązowy medal na 30 km; pierwszy Polak, który został mistrzem świata w biegach narciarskich.

1980 - Do Gdyni dopłynął Henryk Jaskuła, który jako pierwszy Polak i trzeci żeglarz w historii, samotnie, bez zawijania do portów, okrążył Ziemię; dokonał tego na „Darze Przemyśla” płynąc tzw. trasą z wiatrem, poczynając od Przylądka Dobrej Nadziei (RPA); rejs trwał 344 dni.

1995 - Tomasz Gollob wygrał we Wrocławiu inauguracyjne zawody żużlowe z cyklu Grand Prix, który zastąpił jednodniowe indywidualne mistrzostwa świata.

1996 - Wznowił działalność odbudowany po pożarze z 1994 roku wrocławski Teatr Polski.

2006 - W Warszawie zmarła Anna Ciepielewska, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Matka Joanna od Aniołów”, „Trzy kobiety”, „Pasażerka”, a także w serialach „Dom” i „Blisko, coraz bliżej”.

2006 – W Hanowerze zakończył się ostatni w historii kolarski Wyścig Pokoju. Zwyciężył Włoch Giampaolo Cheula.

2006 - Minister sprawiedliwości i prokurator generalny Zbigniew Ziobro upublicznił akta związane ze śledztwem w sprawie tzw. moskiewskiej pożyczki.

2008 – Wieżowiec Burdż Chalifa w Dubaju osiągnął 649,7 m i stał się najwyższą budowlą w historii, przewyższając nieistniejący już maszt radiowy w Konstantynowie.

2016 - W Warszawie zmarł Andrzej Urbański, dziennikarz i publicysta, szef Kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w latach 2005-2006, prezes zarządu Telewizji Polskiej w latach 2007-2008, poseł na Sejm I kadencji.

2019 - W Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie urodziły się pierwsze w historii Polski sześcioraczki.



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy