Przejdź do treści
Polska 17 maja – co wydarzyło się tego dnia
PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia Wincenty Witos został wybrany ponownie na prezesa SL; gestapo aresztowało kierownictwo Stronnictwa Narodowego; w Warszawie rozpoczęły się X ME w boksie, podczas których Polacy zdobyli 5 złotych medali; w wyniku decyzji władz PRL PKOl postanowił nie zgłaszać polskich sportowców do IO w Los Angeles; bp Wojciech Polak został mianowany przez papieża Franciszka prymasem Polski. Urodzili się m. in. Lucjan Rydel, Zofia Rysiówna, Kazimierz Dejmek, Jarosław Abramow-Newerly, Marcel Łoziński, Marek Biliński, Czesław Lang, Grzegorz Przemyk. Zmarli natomiast: Bronisław Piłsudski, Zbigniew Zalewski, Augustyn Dobrowolski, Marian Seyda, Wiktor Zin, Maciej Dubois oraz Richard Pipes.

1490 - W Ansbach we Frankonii urodził się Albrecht Hohenzollern, wielki mistrz krzyżacki (1511-1525), który przeprowadził sekularyzację państwa zakonnego i przeszedł na luteranizm; pierwszy książę pruski (1525-1568).

1557 – Augustów otrzymał prawa miejskie.

1587 - W Mitawie zmarł Gothard Kettler, ostatni mistrz Zakonu Kawalerów Mieczowych; w 1561 r. zawarł pakt dotyczący sekularyzacji zakonu oraz wcielenia Inflant do Polski i Litwy; po złożeniu oznak swej godności, jako świecki książę, otrzymał w dziedziczne lenno Kurlandię i Semigalię.

1781 - W Tucholi Jan Filip Voigt podpalił zabudowania przykościelne w celu dokonania kradzieży zgromadzonych tam kosztowności. W wyniku powstałego pożaru spłonęła większa część zabudowy miasta.

1866 - We Włocławku urodził się Julian Marchlewski, współorganizator SDKPiL i Związku Spartakusa w Niemczech (1916); od 1918 r. w Rosji sowieckiej, jeden z założycieli Międzynarodówki Komunistycznej; w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. przewodniczący Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku.

1870 - W Krakowie urodził się Lucjan Rydel, poeta, dramatopisarz, tłumacz, czołowy przedstawiciel literackiego nurtu Młodej Polski; po poślubieniu w 1900 r. Jadwigi Mikołajczykówny, córki chłopa z Bronowic, Rydel stał się pierwowzorem Pana Młodego z „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego.

1913 - We Lwowie urodziła się Erna Rosenstein, malarka, poetka.

1918 - W Paryżu zmarł Bronisław Piłsudski, etnograf, lingwista, muzeolog; za udział w przygotowaniach do zamachu na cara Aleksandra III w 1887 r. skazany został na 15 lat zesłania i ciężkich prac na Sachalinie.

1920 - Wojna polsko-sowiecka: Wódz Naczelny Józef Piłsudski wydał dyrektywę o utworzeniu Frontu Północnego.

1920 - W Rozwadowie urodziła się Zofia Rysiówna, aktorka; występowała w teatrach Krakowa, Poznania i Warszawy, grała także w Teatrze Telewizji oraz w wielu filmach, m.in. „Mam tu swój dom”, „Drewniany różaniec” i „Królowa aniołów”; w czasie II wojny światowej więziona w niemieckim obozie koncentracyjnym Ravensbrück.

1923 - W Warszawie podpisana została koalicyjna umowa pomiędzy PSL „Piast”, Związkiem Ludowo-Narodowym i Chrześcijańską Demokracją - nazywana paktem lanckorońskim (od Lanckorony, gdzie prowadzono poufne negocjacje).

1924 - W Kowlu urodził się Kazimierz Dejmek, reżyser teatralny, aktor, dyrektor teatrów, m.in. Teatru Narodowego w Warszawie (1962-1968), gdzie wyreżyserował „Kordiana” Juliusza Słowackiego oraz „Dziady” Adama Mickiewicza z Gustawem Holoubkiem w roli Gustawa-Konrada; minister kultury i sztuki w latach 1993-1996.

1928 - Polskie Radio nadało słuchowisko Pogrzeb Kiejstuta Witolda Hulewicza, pierwsze napisane oryginalnie dla radia.

1928 - W Amsterdamie rozpoczęły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie, w czasie których Halina Konopacka, wygrywając konkurs rzutu dyskiem, zdobyła pierwszy w historii złoty medal olimpijski dla Polski. Srebrny medal zdobyli wówczas Michał Woysym-Antoniewicz (koń Readgledt), Kazimierz Gzowski (koń Mylord), Kazimierz Szosland (koń Alli) – jeździectwo, konk. skoków drużyn., a 3 brązowe: Michał Woysym-Antoniewicz (koń Moja Miła), Karol Rómmel (koń Donneuse), Józef Trenkwald (koń Lwi Pazur) – jeździectwo, WKKW drużyn.; Leon Birkholc, Franciszek Bronikowski, Edmund Jankowski, Bernard Ormanowski, Bolesław Drewek – wiośl., 4. ze stern. oraz Tadeusz Friedrich, Kazimierz Laskowski, Aleksander Małecki, Adam Papée, Władysław Segda, Jerzy Zabielski – szerm., szabla drużyn. Po raz pierwszy do udziału w konkurencjach lekkoatletycznych dopuszczono kobiety. Decyzja o wprowadzeniu lekkoatletycznych dyscyplin kobiecych spotkała się z ostrą krytyką nie tylko środowisk sportowych, ale również m.in. ze strony Watykanu. Reprezentacja Polski liczyła 66. sportowców, w tym 5. kobiet.

1933 - W Warszawie urodził się Jarosław Abramow-Newerly, dramatopisarz, prozaik, satyryk, autor słuchowisk oraz tekstów i muzyki do piosenek.

1939 - Wincenty Witos został wybrany ponownie na prezesa Stronnictwa Ludowego.

1940 - W Paryżu urodził się Marcel Łoziński, reżyser dokumentalista - w 1994 r. był nominowany do Oscara za film „89 mm od Europy”, w 2009 r. otrzymał wyróżnienie Europejskiej Akademii Filmowej za „Poste Restante”.

1941 - W Warszawie gestapo aresztowało kierownictwo konspiracyjnego Stronnictwa Narodowego: prof. Romana Rybarskiego, prof. Teofila Staniszkisa i Mieczysława Trajdosa, a także Stanisława Sedlaczka - naczelnika Harcerstwa Polskiego.

1945 - Rada Jedności Narodowej i Delegat Rządu na Kraj zaapelowali m.in. o utworzenie rządu reprezentatywnego dla społeczeństwa polskiego, a także o nieprowokowanie okupanta sowieckiego; 27 maja apel uzupełniono o wezwanie żołnierzy polskiego podziemia do zaprzestania walki i wyjścia z ukrycia.

1945 - We wsi Bodaki na Podlasiu podczas przeprowadzonej przez NKWD pacyfikacji, w nierównej walce zginęło 24 żołnierzy NSZ dowodzonych przez por. Zbigniewa Zalewskiego ps. „Orłowski”, „Drzymała” i jego zastępce sierż. Augustyna Dobrowolskiego ps. „Kruk”.

1953 - W Warszawie, w Hali Mirowskiej (Hala Gwardii), rozpoczęły się X Mistrzostwa Europy w boksie. W dziesięciu finałowych walkach wystąpiło na warszawskim ringu siedmiu Polaków. Pięciu zdobyło złote medale mistrzostw Starego Kontynentu: Henryk Kukier (w. musza), Zenon Stefaniuk (kogucia), Józef Kruża (piórk.), Leszek Drogosz (lekkopółśr.) i Zygmunt Chychła (półśr.). Srebrne medale otrzymali – Tadeusz Grzelak (półcięż.) i Bogdan Węgrzyniak (cięż.). Brązowymi medalistami zostali, weteran polskiego pięściarstwa, brązowy medalista IO 1948 r. z Londynu – Aleksy Antkiewicz (lekka) i późniejszy 4-krotny mistrz Europy - Zbigniew Pietrzykowski (lekkośr.). Na dziesięć kategorii wagowych tylko jeden zawodnik polski pozostał bez medalu – Zbigniew Piórkowski (średn.). W ME wzięło udział 119 uczestników z 19 państw.

1953 - W Szczecinie urodził się Marek Biliński, kompozytor, multiinstrumentalista, jeden z prekursorów muzyki elektronicznej w Polsce.

1955 - W Kołczygłowach w okolicach Bytowa urodził się Czesław Lang, kolarz, wicemistrz olimpijski z Moskwy (1980), srebrny i brązowy medalista mistrzostw świata w jeździe drużynowej na czas; organizator Tour de Pologne.

1964 - W Warszawie urodził się Grzegorz Przemyk, syn opozycyjnej poetki Barbary Sadowskiej, uczeń Liceum Ogólnokształcącego im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego; 12 maja 1983 r. zatrzymany przez funkcjonariuszy MO na pl. Zamkowym w Warszawie i bestialsko pobity w komisariacie przy ul. Jezuickiej; przewieziony do szpitala, zmarł 14 maja w wyniku ciężkich urazów jamy brzusznej.

1967 - W Buenos Aires zmarł Marian Seyda, polityk, prawnik, publicysta; członek Związku Ludowo-Narodowego i Stronnictwa Narodowego; poseł na Sejm (1919-1928), senator (1928-1935), minister spraw zagranicznych (1923); w czasie II wojny światowej w rządzie RP na uchodźstwie.

1972 - Bundestag zatwierdził „Układ między PRL a RFN o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków”, podpisany 7 grudnia 1970 r. w Warszawie przez Józefa Cyrankiewicza i Willy'ego Brandta; zawierał m.in. uznanie przez stronę zachodnioniemiecką polskiej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej.

1984 – W wyniku decyzji władz PRL Polski Komitet Olimpijski postanowił nie zgłaszać polskich sportowców do udziału w Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles.

1985 - Premiera komedii obyczajowej Smażalnia story w reżyserii Józefa Gębskiego.

1989 - Sejm uchwalił ustawy „O gwarancji wolności sumienia i wyznania” i „O stosunku Państwa do Kościoła katolickiego”.

2007 - W Rzeszowie zmarł prof. Wiktor Zin, architekt, wieloletni wykładowca Politechniki Krakowskiej, rysownik, autor popularnego cyklu telewizyjnego „Piórkiem i węglem”;w latach 1977-1981 r. generalny konserwator zabytków.

2011 - Zakończyła prace sejmowa komisja śledcza do zbadania okoliczności porwania i zabójstwa Krzysztofa Olewnika.

2014 - Sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski bp Wojciech Polak został mianowany przez papieża Franciszka arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim i prymasem Polski.

2016 - W Warszawie zmarł Maciej Dubois, adwokat, wieloletni dziekan warszawskiej izby adwokackiej, w PRL obrońca w wielu procesach politycznych.

2018 – W Cambridge zmarł pochodzący z Polski Richard Pipes, jeden z najbardziej znanych w świecie sowietologów, doradca prezydenta Ronalda Reagana ds. Związku Sowieckiego i Europy Wschodniej. Był autorem fundamentalnych syntez dziejów Rosji: „Rosja carów”, „Rewolucja rosyjska” i „Rosja bolszewików”.



PAP

Wiadomości

Express Republiki

Pojawiły się nowe fakty ws. przestępstw seksualnych Harveya Weinsteina

Policjanci zostaną zwolnieni ze służby, bo byli w pracy pod wpływem narkotyków!

Szef NBP mocno odpowiada tym, którzy chcą go postawić przed Trybunał Stanu

Sikorski myślał, że rozmawia z Poroszenką. Okazało się, że rozmawiał z rosyjskimi pranksterami

Jon Bon Jovi uratował życie niedoszłej samobójczyni, podczas kręcenia teledysku! [wideo]

Wojciechowska van Heukelom ostro do Banasia: czy nie jest panu po ludzku wstyd?

To już pewne. Niemiecka policja przywiozła tysiące migrantów do Polski

Lewicowa rewolucja Tuska w szkołach

Dyrektorką Zamku Królewskiego została Omilanowska-Kiljańczyk, która nie chciała żyć w państwie PiS

Dziś o 19:45 wyjątkowy gość w programie „Gość Dzisiaj”

Emeryci stracą 900 zł. Tak wygląda polityka senioralna Tuska

Kolejny pacjent kliniki „Budzik” wybudzony z półtorarocznej śpiączki

Niemcy nagradzają Tuska za ,,walczącą demokracje’’

Za kilka dni rozpocznie się remont na Okęciu. Przez dwa miesiące będzie tu głośniej niż dotąd

Najnowsze

Express Republiki

Sikorski myślał, że rozmawia z Poroszenką. Okazało się, że rozmawiał z rosyjskimi pranksterami

Jon Bon Jovi uratował życie niedoszłej samobójczyni, podczas kręcenia teledysku! [wideo]

Wojciechowska van Heukelom ostro do Banasia: czy nie jest panu po ludzku wstyd?

To już pewne. Niemiecka policja przywiozła tysiące migrantów do Polski

Pojawiły się nowe fakty ws. przestępstw seksualnych Harveya Weinsteina

Policjanci zostaną zwolnieni ze służby, bo byli w pracy pod wpływem narkotyków!

Szef NBP mocno odpowiada tym, którzy chcą go postawić przed Trybunał Stanu