Podatek zryczałtowany

Duchowni, którzy osiągają przychody z działalności duszpasterskiej są płatnikami podatku zryczałtowanego. Księża wikariusze i proboszczowie są opodatkowani podobnie jak osoby fizyczne, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą. Obowiązuje ich podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów z ofiar otrzymywanych w związku z pełnionymi obowiązkami duszpasterskimi.

Wysokość ryczałtu ustalana jest odrębnie na każdy rok przez urząd skarbowy. Kwartalne stawki ryczałtu zamieszczone są w załącznikach do ustawy (nr 5 i 6) i stosuje się je także wobec osób duchownych innych wyznań.

Proboszcz płacił w 2019 r. od 434 zł do 1559 zł, a wikariusz od 131 do 503 zł. zryczałtowanego podatku dochodowego kwartalnie. Z takich obliczeń wynika, że w sumie z tego tytułu księża płacą co najmniej 45 mln zł podatku dochodowego rocznie. Podatek uzależniony jest od liczby mieszkańców parafii, a nie od faktycznej liczby wiernych. W ten sposób system podatkowy podkreśla misyjność Kościoła i odpowiedzialność duszpasterską za wszystkich ludzi.

Umowy o pracę

Podatek dochodowy (PIT) dotyczy także księży, sióstr zakonnych i zakonników, gdy są zatrudnieni na tzw. „etacie”. Najczęściej wykonywane prace etatowe to nauczyciel religii, wykładowca, pomoc medyczna, kurialista. W 2015 r. w Polsce pracowało 30 043 katechetów, w tym, 8 381 księży diecezjalnych, 799 księży zakonnych i 1 989 sióstr zakonnych.

Średnia pensja katechety w wysokości 3.500 zł. brutto daje ok. 193 zł odprowadzonego podatku miesięcznie. Suma roczna w takim wypadku to 25 mln zł podatku PIT.

Działalność gospodarcza

Parafie, kurie, klasztory – jednym słowem: instytucje kościelne tak, jak inne podmioty życia publicznego mogą prowadzić działalność gospodarczą. Wówczas musi być ona zarejestrowana w sposób obowiązujący wszystkie podmioty i płacą takie same podatki CIT, PIT, VAT jak wszyscy inni uczestnicy rynku. Składane muszą być informacje i deklaracje dotyczące podatków dochodowych, podatku VAT, składek ZUS i innych obciążeń publicznoprawnych.

Kościelne osoby prawne nie płacą podatku dochodowego, ale na podobnej zasadzie działają np. ochotnicza straż pożarna, czy kluby sportowe. Preferencja ta obowiązuje tylko pod warunkiem, że dochody zostaną przeznaczone na cele statutowe, a w przypadku kościelnych osób prawnych - na cele kultu religijnego, oświatowo-wychowawcze, charytatywno-opiekuńcze oraz na konserwację zabytków, czy prowadzenie punktów katechetycznych.

Kościół płaci także podatek VAT od wszystkich zakupionych towarów i usług bez możliwości odliczenia lub zwrotu.

Ulgi i zwolnienia

Ulgi i zwolnienia podatkowe względem Kościoła i jego instytucji zamieszczone w regulacjach prawnych mają przede wszystkim na celu wspieranie Kościoła w prowadzeniu przez niego różnych dzieł religijnych, czy charytatywno-opiekuńczych, oświatowych i wychowawczych.

Instytucje kościelne, które nie prowadzą działalności gospodarczej i nie płacą podatku dochodowego są traktowane, jak fundacje, które wykonują ważne zadania dla społeczeństwa.

Podatki od nieruchomości

Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego zwalnia kościelne osoby prawne od opodatkowania i od świadczeń na fundusz gminny oraz fundusz miejski z tytułu posiadanej nieruchomości. Warunkiem musi być przeznaczenie obiektu do celu kultu religijnego lub na cele edukacyjne (szkoły, seminaria). Zwolnione są również: klasztory, kurie i zabytki. Za użytki rolne i lasy Kościół płaci takie same podatki, jak każdy inny właściciel.

Inne formy wspierania budżetu państwa przez Kościół

Świeccy katolicy i instytucje kościelne finansują kilkaset przedszkoli i 487 szkół dla kilkudziesięciu tysięcy dzieci. Rodzice, którzy posyłają dzieci do katolickiej szkoły nie dostają zwrotu podatku (kiedyś częściowo dostawali) - płacą zatem dwa razy za edukację: raz w ramach wypracowywania podatków na rzecz budżetu, a drugi płacąc czesne. Jest to co najmniej 200 zł od dziecka miesięcznie. Daje to kwotę 120 mln zł rocznie.

Wkład Kościoła trzeba liczyć także w pomocy potrzebującym i najuboższym, co wspomaga system państwowej pomocy społecznej. Caritas Polska w 2019 r. przekazał osobom potrzebującym pomoc materialną o wartości 100 milionów zł. Caritas diecezjalne przekazały pomoc o wartości setek milionów złotych. Ponadto w całej Polsce prowadzi kilka tysięcy punktów pomocy, w których na zasadzie wolontariatu pracuje ponad 90 tys. Polaków. Wartość ich pracy to setki milionów złotych rocznie.

Zakony, instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia prowadzą w Polsce 450 placówek opiekuńczo-leczniczych. Są to: domy samotnej matki, ośrodki pomocy rodzinom, domy dziecka, ośrodki wychowawcze, placówki dla upośledzonych dzieci i dorosłych, domy starców, placówki dla osób uzależnionych, hospicja, ośrodki leczniczo-rehabilitacyjne, przychodnie, schroniska dla bezdomnych, noclegownie i kuchnie dla ubogich.

Większość zabytkowych budynków w Polsce to kościoły i inne obiekty sakralne, których jest łącznie kilka tysięcy. Na utrzymanie kościoła i parafii przeznaczone są pieniądze zbierane na tacę. Środki te wystarczają na sprzątanie, ogrzewanie, oświetlenie, ubezpieczenie, drobne naprawy i malowanie. Na remonty czy zabezpieczenie przed pożarem i kradzieżą trzeba szukać dotacji, sponsorów. Utrzymanie kościoła kosztuje co najmniej 2-3 tys. zł miesięcznie (nie wliczając remontów). W skali kraju daje to ponad miliard złotych rocznie.

Szacując finansowe zaangażowanie katolików na rzecz społeczeństwa i państwa, mówimy o miliardach złotych rocznie. Instytucje i wspólnoty Kościoła katolickiego stanowią dużą część „trzeciego sektora”. Gdyby państwo miało przejąć te zadania, kosztowałoby to wiele miliardów złotych rocznie.