Jak widać choćby po telewizyjnych reklamach leków przeciwbólowych, przewlekły ból mięśniowo-szkieletowy (CMP) jest główną przyczyną niepełnosprawności. Dotyka ponad 40 proc. światowej populacji. Wiadomo, że ból ten wpływa także na funkcje poznawcze pacjentów. Jednak dokładny mechanizm związku pomiędzy bólem a sprawnością umysłową nie został w pełni poznany. Utrudnia to zapobieganie i leczenie, a badania wskazują, że poziomy markerów stanu zapalnego związane ze starzeniem się mózgu są wyższe u pacjentów z CMP, co sugeruje związek między starzeniem się mózgu a CMP.

Aby dokładniej wyjaśnić zaobserwowane zależności, naukowcy pod kierunkiem prof. Tu Yihenga z Instytutu Psychologii Chińskiej Akademii Nauk, we współpracy z międzynarodowymi ekspertami, zbadali profile wzorców starzenia się mózgu i mechanizmy leżące u ich podstaw w różnych typach CMP. Ich badanie podkreśla związek między przewlekłym bólem kolana, szczególnie spowodowanym chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego, a przyspieszonym starzeniem się mózgu. Autorzy wykorzystali dane z badań obrazowych wykonanych metodą rezonansu magnetycznego (MRI) pochodzące od ponad 9 000 osób, aby opracować model wieku mózgu, pozwalający porównać wiek mózgu z wiekiem chronologicznym.

Odkryli (https://www.nature.com/articles/s44220-024-00223-3), że osoby z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego (KOA), które zidentyfikowano zarówno na podstawie danych z brytyjskiego Biobanku, jak i dodatkowych zbiorów danych dotyczących lokalnych społeczności, doświadczyły szybszego starzenia się mózgu niż osoby zdrowe. Ponadto odkryto, że obszary mózgu odpowiedzialne za funkcje poznawcze człowieka, takie jak hipokamp, są powiązane z przyspieszonym starzeniem się mózgu. „Nie tylko ujawniliśmy specyfikę przyspieszonego starzenia się mózgu u pacjentów z KOA, ale co ważne, dostarczyliśmy również dowody sugerujące zdolność naszego markera starzenia mózgu do przewidywania przyszłego pogorszenia się pamięci i zwiększonego ryzyka demencji” – powiedział prof. Tu.

Co więcej, badacze zidentyfikowali gen SLC39A8 jako wspólny element KOA i przyspieszonego starzenia się mózgu. Gen ten, ulegający ekspresji zwłaszcza w komórkach mikrogleju i astrocytach, wydaje się wskazywać na potencjalną rolę stanu zapalnego i układu nerwowego w obserwowanych zjawiskach. Jak podkreślają eksperci, badanie nie tylko dostarcza przekonujących dowodów na wpływ KOA na sprawność umysłową, ale także otwiera nowe możliwości wczesnego wykrywania i strategii interwencyjnych ukierunkowanych na czynniki ryzyka demencji.