Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wyliczyło, że jeśli Trybunał przywróciłby prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w kwocie 620 zł miesięcznie osobom, które utraciły je z początkiem lipca, to dodatkowo kosztowałoby to budżet państwa ponad 683 mln zł w 2013 r., a w przyszłym roku - prawie 1 mld 367 mln zł.

Chodzi o nowelizację ustawy o świadczeniach rodzinnych. Stracili na niej krewni osób z orzeczoną niepełnosprawnością, jeśli powstała ona po 25. roku życia.

Obecnie świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 820 zł przysługuje, niezależnie od dochodu rodziny, tylko niepracującym rodzicom i najbliższym krewnym dzieci niepełnosprawnych, gdy niepełnosprawność powstała przed osiągnięciem dorosłości.

Natomiast wcześniej świadczenie mogli pobierać także krewni osób niepełnosprawnych, gdy niepełnosprawność powstała po 25. roku życia, a więc np. dzieci lub wnuki niepełnosprawnych rodziców.

Teraz dla tej grupy osób przeznaczony jest specjalny zasiłek opiekuńczy w wysokości 520 zł, przy czym przysługuje on tylko wtedy, gdy łączny dochód dwóch rodzin - osoby sprawującej opiekę oraz osoby wymagającej opieki - nie przekroczy, w przeliczeniu na osobę, ustawowego limitu. Obecnie limit ten wynosi 623 zł netto.

W swoim wniosku do TK rzecznik praw obywatelskich napisała, że nowelizacja naruszyła konstytucyjną zasadę zaufania do państwa i prawa oraz zasadę ochrony praw nabytych. W opinii Lipowicz osoby pobierające świadczenia pielęgnacyjne, które w zaufaniu do państwa i prawa podjęły ważne decyzje życiowe, np. przerwały pracę, by opiekować się niepełnosprawnym, miały prawo oczekiwać, że będą otrzymywać przyznane im świadczenie na niezmienionych zasadach.

Z opinią RPO zgadzają się: prokurator generalny i Sejm. W przesłanym do TK uzasadnieniu stanowiska Sejmu marszałek Ewa Kopacz napisała, że zaskarżone przez RPO przepisy łamią zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, bo obywatel ma prawo oczekiwać, że prawo nie zostanie arbitralnie zmienione na jego niekorzyść.

Nowelizacji broni Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. W przesłanej do TK opinii resort napisał, że bez zmiany przepisów koszty wypłaty świadczeń pielęgnacyjnych rosłyby lawinowo.

Z danych MPiPS wynika, że w IV kwartale 2012 r. gminy wypłacały miesięcznie średnio 244 tys. 723 na świadczenia pielęgnacyjne.

Natomiast według danych na 31 lipca br., na podstawie wniosków złożonych po 2012 r., wydano 97 tys. 389 decyzji przyznających świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, z tego: 92 183 decyzji przyznających świadczenie pielęgnacyjne oraz 5 206 specjalnych zasiłków opiekuńczych.

Jesienią MPiPS przygotowało nowy projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zaproponowało w nim wprowadzenie jednego rodzaju świadczenia (świadczenia pielęgnacyjnego) dla wszystkich opiekunów zajmujących się niepełnosprawnym członkiem rodziny, bez względu na wiek powstania niepełnosprawności osoby, nad którą sprawowana jest opieka. Znikłoby także kryterium dochodowe. Wysokość wsparcia byłaby zróżnicowana. Kwota najniższego wsparcia (za uzyskanie pierwszego stopnia) miałaby wynosić 846,42 zł. Najwyższa kwota wsparcia (za piąty stopień) odnosiłaby się do poziomu najniższego wynagrodzenia i wynosiłaby w 2017 r. ok. 2 tys. zł. Między kwotą najniższą a najwyższą byłyby trzy pośrednie poziomy wysokości świadczenia.

Projekt jest obecnie w uzgodnieniach międzyresortowych.