W marcu 2012 r. KGHM przejął za 9,2 mld zł kanadyjską spółkę giełdową Quadra FNX Mining Ltd. W czerwcu 2014 r. uruchomiono kopalnię, ale produkcja komercyjna rozpoczęła się dopiero w II półroczu 2015 r., tj. z rocznym opóźnieniem i po przekroczeniu nakładów inwestycyjnych o połowę - przypomniała Izba.

"Według NIK przeznaczenie na zakup i dofinansowanie spółki 13 mld zł i kolejne wydatki na dalsze dofinansowywanie do 2020 r. wskazuje na to, że realizacja tej inwestycji nie leżała w interesie KGHM" - napisano w komunikacie.

Dodano, że analizy i wyceny przeprowadzone przez kombinat opierały się na założeniach opracowanych przez firmy działające na zlecenie Quadry, a więc spółki, która miała być kupiona przez KGHM.

"Analizy te, w ocenie NIK okazały się zbyt optymistyczne. NIK zaznacza, że długofalowa efektywność projektu Sierra Gorda będzie zależała od poziomu światowych cen miedzi i molibdenu w długim okresie, należy mieć jednak na uwadze, że zarówno miedź jak i molibden charakteryzują się znaczną zmiennością cen" - informuje NIK.

Sierra Gorda to wspólne przedsięwzięcie, którego właścicielami są KGHM International (55 proc.) i spółki grupy Sumitomo (45 proc.).

NIK przypomina, że organy KGHM zdecydowały się na zakup 100 proc. kanadyjskiej spółki giełdowej Quadra FNX, która była w tym czasie właścicielem 55 proc. udziałów kopalni Sierra Gorda. Pozostałe 45 proc. udziałów było własnością japońskiego koncernu Sumitomo, który utworzył z Qadrą FNX spółkę typu joint-venture. Po przejęciu przez KGHM spółki Quadra FNX zmieniono jej nazwę na KGHM International Ltd. oraz wycofano jej akcje z obrotu giełdowego.

"Ministrowie skarbu państwa, pełniący nadzór właścicielski nad KGHM SA w latach 2010-2015 akceptowali, poprzez reprezentantów Skarbu Państwa w radzie nadzorczej spółki, kolejne strategie KGHM zakładające dywersyfikację źródeł surowcowych, polegającą na przejmowaniu aktywów zagranicznych oraz ich rozwijaniu. Uznawano, że dywersyfikacja złóż KGHM jest zgodna z interesami państwa i zwiększa bezpieczeństwo surowcowe" - informuje NIK.

Jak informuje NIK, aktywa będące w posiadaniu Quadra FNX - poza kopalnią Sierra Gorda - w momencie jej przejmowania przez KGHM nie spełniały ustalonych przez spółkę kryteriów wymaganych dla projektów zasobowych, a kwota wydana na zakup akcji Quadry FNX prawie dwukrotnie przekroczyła kwotę przewidywaną w strategii na przejęcie projektów zasobowych. Surowce pozyskiwane w czasie eksploatacji kopalni nie są wykorzystywane przez KGHM do własnego przerobu.

NIK wskazuje, że rozszerzanie bazy zasobowej KGHM i przejmowanie zagranicznych projektów surowcowych miałoby uzasadnienie jedynie przy ich wysokiej efektywności ekonomicznej.

Izba dostrzega, że decyzja o zakupie akcji Quadra FNX została podjęta, kiedy KGHM dysponował znacznymi zasobami wolnych środków finansowych. Rentowność KGHM za rok obrotowy 2011 wyniosła 50 proc. i wynikała z wysokich notowań metali oraz sprzedaży akcji Polkomtela. Kwota aktywów obrotowych KGHM przekraczała wówczas 18 mld zł, w tym środków pieniężnych i ich ekwiwalentów - kwotę 13 mld zł.

NIK zwraca uwagę, iż sfinansowanie transakcji nastąpiło ze środków własnych KGHM, mimo jednoznacznych zaleceń ministra skarbu państwa, reprezentującego głównego akcjonariusza, że należy ją w 70 proc. sfinansować z kredytu, tak aby nie była ograniczana możliwość wypłaty dywidendy.

Według NIK wyceny wartości aktywów kopalni Sierra Gorda bazowały na danych i założeniach przygotowanych przez Quadrę FNX, które okazały się nadmiernie optymistyczne. KGHM nie sporządził wyceny wartości kopalni Sierra Gorda przy uwzględnieniu ewentualnego wydłużenia okresu budowy kopalni oraz przekroczenia nakładów inwestycyjnych.

Izba informuje, że w strategii KGHM z 2018 r. przewiduje się dalsze dofinansowanie kopalni Sierra Gorda w latach 2019 i 2020. Dotychczasowe zaangażowanie finansowe KGHM związane z objęciem 55 proc. akcji kopalni Sierra Gorda oraz koniecznością jej dofinansowania, NIK oszacowała na kwotę ok. 13,8 mld zł. "KGHM wskazał tymczasem, że zaangażowanie finansowe Grupy Kapitałowej KGHM związane z nabyciem i realizacją projektu Sierra Gorda wyniosło łącznie 12,6 mld zł" - dodano w raporcie.