Przejdź do treści
Polska 15 stycznia – co wydarzyło się tego dnia
facebook.com

Tego dnia miał miejsce nieudany atak wojsk krzyżackich na Olsztyn; w ostatniej niemieckiej egzekucji w Krakowie zginęło 79 mieszkańców miasta; Rada Ministrów powołała NBP; zakończył się proces Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego; powstała Wikipedia; Jan Paweł II przyjął na audiencji delegację NSZZ „Solidarność”; rozpoczęły się ME w piłce ręcznej mężczyzn. Urodzili się m. in. Walery Łoziński, Ignacy Kozielewski, Stanisław Wyspiański, Janusz Kusociński, Stefan Bałuk, Jarema Stępowski, Jan Błoński, Barbara Wrzesińska, Hieronim Przybył, Antoni Czortek, Eugeniusz Haneman, Andrzej Kotkowski. Zmarli natomiast: Antoni Edward Odyniec, Wojciech Kętrzyński, Andrzej Małkowski, Andrzej Pronaszko, Olga Drahonowska-Małkowska, Leszek Herdegen oraz Marek Gaszyński.

1401 – Kapituła warmińska wybrała nowego biskupa. Został nim Henryk Vogelsang, który sprawował ten urząd do 1415 r.

1520 – Nieudany atak wojsk krzyżackich na Olsztyn, w którym cywilnym zarządcą był Mikołaj Kopernik. Przed atakiem Wielki Mistrz Krzyżacki Albrecht Hohenzollern zażądał kapitulacji, ale obrońcy żądanie owo odrzucili. Konnica polska zaatakowała niespodziewanie zbliżającą się piechotę krzyżacką, biorąc wielu jeńców. Po tej klęsce Albrecht nie odważył się więcej atakować miasta, ale spalił wiele podolsztyńskich wsi; ponoć nawet własną ręką podkładał ogień pod strzechy.

 

1547 - Siedlce otrzymały prawa miejskie.

1582 - W Jamie Zapolskim Rzeczpospolita i Rosja podpisały rozejm kończący wojnę o Inflanty.

1734 - Na Wawelu odbyły się uroczystości pogrzebowe Augusta II Mocnego oraz zmarłego w 1697 r. Jana III Sobieskiego, którego szczątki złożono po śmierci w kościele kapucynów przy ulicy Miodowej w Warszawie; wraz z Sobieskim w krypcie wawelskiej pochowana została jego żona królowa Maria Kazimiera; były to ostatnie królewskie pogrzeby na Wawelu.

1763 - W Hubertusburgu w Saksonii zawarty został traktat pokojowy pomiędzy Prusami a Austrią i Saksonią, potwierdzający przynależność Śląska i Kłodzka do Prus.

1791 - W Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera dramatu „Powrót posła” Juliana Ursyna Niemcewicza.

1813 - Wojska rosyjskie rozpoczęły oblężenie Gdańska bronionego przez francuski garnizon dowodzony przez marszałka Jeana Rappa.

1837 - W Mikołajowie koło Stryja urodził się Walery Łoziński, pisarz, publicysta, autor m.in. powieści „Zaklęty dwór”.

1847 - W Boczkach urodził się Marceli Nencki, lekarz, fizjolog, uczestnik Powstania Styczniowego.

1869 - W Krakowie urodził się Stanisław Wyspiański, dramaturg, poeta, malarz, reformator teatru; autor „Wesela”, „Nocy Listopadowej”, „Wyzwolenia” i „Warszawianki”.

1871 - Powstało Warszawskie Towarzystwo Muzyczne.

1876 - Debiut teatralny Ludwika Solskiego. Aktor wystąpił pod pseudonimem „Mancewicz” w roli Alberta w sztuce Paula Fevala, „Syn diabła”, wystawionej w Teatrze Krakowskim.

1882 - W Świątnikach koło Włocławka urodził się Florian Znaniecki, filozof, socjolog, autor m.in. prac „Socjologia wychowania”, „Upadek cywilizacji zachodniej”, „Współczesne narody”; współautor opracowania „Chłop polski w Europie i Ameryce”.

1882 - W Starzenicach urodził się Ignacy Kozielewski, dziennikarz, organizator ruchu skautowego, autor tekstu „Wszystko, co nasze”, który później stał się hymnem polskiego harcerstwa.

 

1885 - Urodził się Czesław Michałowski, prawnik, polityk, minister sprawiedliwości rządów II RP od 1930 do 1936 roku.

1885 - W Warszawie zmarł Antoni Edward Odyniec, poeta, filareta, pamiętnikarz, tłumacz; autor „Listów z podróży” opisujących wspólną z Adamem Mickiewiczem podróż po Europie (1829-1830).

1890 - W Łęczycy urodził się Menachem Bornsztajn, „Ślepy Maks”, słynny gangster przedwojennej Łodzi, nazywany królem Bałut oraz łódzkim Alem Capone.

1898 - W Krakowie zmarł prof. Lucjan Malinowski, językoznawca, pionier dialektologii polskiej.

1907 - W Warszawie urodził się Janusz Kusociński - lekkoatleta, mistrz olimpijski z Los Angeles w 1932 r. w biegu na 10 tys. metrów, medalista mistrzostw Europy, wielokrotny rekordzista i mistrz Polski w biegach; w czasie okupacji zaangażowany w działalność konspiracyjną; rozstrzelany przez Niemców w Palmirach w 1940 r.

1908 - W Chicago ukazało się pierwsze wydanie polonijnego „Dziennika Związkowego”.

1914 - W Warszawie urodził się Stefan Bałuk, cichociemny, żołnierz AK, powstaniec warszawski; członek Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość; aresztowany w 1945 r. i skazany na 2,5 roku więzienia; fotograf, współautor pierwszego albumu o Powstaniu Warszawskim „Miasto nieujarzmione”.

1915 - W Mystkowicach urodził się Dyzma Gałaj, socjolog, polityk, historyk ruchu ludowego, marszałek sejmu PRL, więzień Pawiaka.

1917 - W Warszawie w Pałacu Rzeczypospolitej na pl. Krasińskich odbyło się pierwsze posiedzenie Tymczasowej Rady Stanu. Jej przewodniczącym wybrano Wacława Niemojewskiego.

1918 - We Lwowie zmarł Wojciech Kętrzyński (właśc. Adalbert von Winkler), działacz polskiego ruchu narodowego na Mazurach, historyk, mediewista, w latach 1876-1918 dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. Na jego cześć w 1946 roku miasto Rastembork otrzymało nazwę „Kętrzyn”.

1919 - W Berlinie zastrzelona została Róża Luksemburg, działaczka polskiego i niemieckiego ruchu robotniczego, ekonomistka; współzałożycielka SDKPiL (1893); należała do przywódców niemieckiej SPD i II Międzynarodówki; współzałożycielka Związku Spartakusa i KPD.

1919 - W katastrofie na Morzu Śródziemnym zginął Andrzej Małkowski, propagator skautingu, jeden z twórców harcerstwa w Polsce; żołnierz Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji.

1920 - Na podstawie uchwały Sejmu Ustawodawczego marka polska stała się prawnym środkiem płatniczym na obszarze państwa polskiego.

1921 - W Warszawie urodziła się Renata Kossobudzka, aktorka teatralna i filmowa.

1925 - W Warszawie urodził się Jarema Stępowski, aktor, piosenkarz; wykonawca piosenek m.in. „Jadziem na Bielany”, „O jednej Wiśniewskiej”, „Taksówkarz warszawski”, „Tango andrusowskie”; znany m.in. z serialu „Wojna domowa”.

1928 - W Wilnie uruchomiono rozgłośnię Polskiego Radia.

1929 - W Warszawie urodził się Stefan Amsterdamski, filozof, dyrektor powstałej w 1992 r. Szkoły Nauk Społecznych przy IFiS PAN; prowadził badania m.in. w zakresie metodologii filozofii i historii nauki, a także socjologii wiedzy.

1930 – Zainaugurowała działalność rozgłośnia Polskiego Radia we Lwowie.

1931 - W Genewie podpisany został traktat gwarancyjny pomiędzy Polską i Rumunią.

1931 - W Warszawie urodził się Jan Błoński, historyk literatury, krytyk literacki, tłumacz, uznanie w świecie literackim przyniosły mu jego interpretacje dzieł klasyków XX wieku: Prousta, Becketta, Stanisława Ignacego Witkiewicza. Pisał też o Gombrowiczu, Miłoszu i Mrożku; w 1987 r. w „Tygodniku Powszechnym” ukazał się jego tekst „Biedni Polacy patrzą na getto”, oceniany jako niezwykle ważny dla stosunków polsko-żydowskich.

1935 - Dokonano oblotu samolotu turystycznego RWD-13.

1938 - W holenderskiej stoczni we Vlissingen zwodowano okręt podwodny ORP „Orzeł”.

1938 - W Warszawie urodziła się Barbara Wrzesińska, aktorka filmowa i teatralna; zagrała m.in. w serialu telewizyjnym „Lalka” w reż. Ryszarda Bera; znana z telewizyjnego kabaretu Olgi Lipińskiej.

1940 - W nocy z 14 na 15 stycznia Niemcy wypędzili ok. 5 tys. mieszkańców osiedla im. Józefa Montwiłła-Mireckiego w Łodzi.

1940 - We Francji rozpoczęto tworzenie Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, jej dowódcą został gen. Zygmunt Szyszko-Bohusz.

1943 - Niemcy przeprowadzili w Warszawie gigantyczną łapankę, w odwecie za co Gwardia Ludowa dokonała wieczorem 17 stycznia trzech zamachów bombowych (w tym dwóch nieudanych) na kina „tylko dla Niemców”.

1944 – W obliczu nadciągających ze wschodu wojsk sowieckich 27 Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej rozpoczęła realizację planu Akcji „Burza” na Wołyniu.

1944 - Komendant Główny Narodowych Sił Zbrojnych płk Tadeusz Kurcyusz w rozkazie do żołnierzy stwierdził, że wkraczające na terytorium Polski wojska sowieckie mają być traktowane jako wróg.

1944 – Oddział UPA dokonał masakry 55 mieszkańców Markowej (powiat podhajecki).

1945 - Armia Czerwona, po bitwie pancernej z Niemcami w rejonie Daleszyc i nad Czarną Nidą, zajęła Kielce.

1945 - W nocy z 15 na 16 stycznia oddziały UPA dokonały mordów na polskich mieszkańcach wsi Błyszczanka i Latacz, położonych w dawnym powiecie zaleszczyckim województwa tarnopolskiego.

1945 - W ostatniej niemieckiej egzekucji na terenie Krakowa zginęło 79 mieszkańców miasta.

1945 - Dekretem Rady Ministrów powołany został Narodowy Bank Polski.

1949 - W Wiśniczu koło Bochni urodził się Wiesław Komasa, aktor związany m.in. z Teatrem Nowym w Poznaniu (1973-1988), od 1988 wykładowca w Akademii Teatralnej w Warszawie.

1951 - Ilse Koch, strażniczka obozowa i żona Karla Otto, komendanta obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, została skazana na karę dożywotniego pozbawienia wolności.

1961 - W Warszawie zmarł Andrzej Pronaszko, malarz, scenograf teatralny.

1962 - Została uruchomiona Latarnia Morska Kikut.

1969 - Zakończył się proces Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego, których uznano za głównych inspiratorów studenckich protestów z marca 1968 r. - obaj zostali skazani na 3,5 roku więzienia.

1977 - Radio Katowice wyemitowało premierową audycję kabaretu Zespół Adwokacki Dyskrecja.

1978 - W Bydgoszczy zmarł Teofil Ociepka, malarz, reprezentant sztuki naiwnej.

1979 - Premiera filmu Bilet powrotny w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.

1979 - W Zakopanem zmarła Olga Drahonowska-Małkowska, pedagog, harcmistrzyni, współzałożycielka polskiego skautingu.

1980 - W Toruniu zmarł Leszek Herdegen, aktor, literat; uczestnik Powstania Warszawskiego; występował w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, a następnie w warszawskich teatrach Studio i Powszechnym; zagrał m.in. w filmach „Kwiecień”, „Mansarda”, „Faraon”, „Potop”, a także w serialu „Stawka większa niż życie”. Znany też jako wykonawca „Pieśni o małym rycerzu” – ballady, którą zaśpiewał w serialu Przygody pana Michała.

1981 - Papież Jan Paweł II przyjął na audiencji delegację NSZZ „Solidarność” na czele z Lechem Wałęsą.

1982 - W Warszawie zmarł Feliks Widy-Wirski, polityk, działacz Stronnictwa Pracy i PZPR, żołnierz kampanii wrześniowej i powstania warszawskiego.

1990 - W Krakowie rozpoczęła działalność pierwsza w Polsce komercyjna stacja radiowa RMF FM.

1995 - W Warszawie zmarł Andrzej Krasicki, aktor, dyrektor warszawskich teatrów.

2000 - W Warszawie zmarł Eugeniusz Szyr, polityk, minister (1976-81) i wicepremier (1959-72) rządów PRL; żołnierz Brygad Międzynarodowych w czasie wojny domowej w Hiszpanii.

2001 - Powstała Wikipedia - największa encyklopedia internetowa, redagowana przez samych internautów. Dzień 15 stycznia jest obchodzony jako Dzień Wikipedii.

2002 - W Warszawie zmarł Hieronim Przybył, reżyser filmowy, autor m.in. filmów „Rzeczpospolita babska” i „Milion za Laurę”.

2004 - W Radomiu zmarł Antoni Czortek, bokser, uczestnik igrzysk olimpijskich w Berlinie; wicemistrz Europy z Dublina (1939), czterokrotny mistrz Polski; więzień niemieckich obozów Auschwitz i Mauthausen.

2008 - Na antenie TVP1 wyemitowano 1000. odcinek serialu Plebania.

2014 - W Borzęcinie koło Warszawy zmarł Eugeniusz Haneman, nestor polskich fotografików; dokumentował Powstanie Warszawskie, był operatorem filmowym, wykładowcą Szkoły Filmowej w Łodzi.

2016 - W Warszawie zmarł Andrzej Kotkowski - reżyser, scenarzysta, twórca m.in. filmu „Obywatel Piszczyk”, aktor, pedagog, członek m.in. Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

2016 – Rozpoczęły się XII Mistrzostwa Europy w Piłce Ręcznej Mężczyzn, po raz pierwszy organizowane w Polsce. Reprezentacja Polski zajęła ostatecznie 7. lokatę.

2017 – Zmarł ks. Mieczysław Maliński. Był pisarzem, publicystą, przyjaźnił się z papieżem Janem Pawłem II. W „Tygodniku Powszechnym” publikował tzw. „ramki”, cotygodniowe krótkie rozważania nt. niedzielnej Ewangelii. Współpracował z miesięcznikiem „Znak”. Jego felietony od końca lat 80. zamieszczał „Dziennik Polski”. Kontakt operacyjny, a następnie TW Delta.

2023 – W Warszawie zmarł dziennikarz i prezenter muzyczny Marek Gaszyński, autor tekstów ponad 150 piosenek, wśród nich „Snu o Warszawie” i „Gdzie się podziały tamte prywatki”, twórca książek o tematyce muzycznej. Miał 83 lata.



PAP

Wiadomości

Demonstracje na Kubie. Dramatyczne hasła protestujących

Kanada aresztuje Netanjahu. Trudeau jasno przeciw Izraelowi

Kobieta prokuratorem generalnym USA. Kartele mają problem

Nazwał decyzję MTK "antysemickim posunięciem"

Sejm debatował nad projektem w sprawie dodatkowego urlopu

Zełenski: Atak nową rakietą to eskalacja wojny. CO na to NATO?

Niemieckie SPD idzie w zaparte. Upadł Scholz! Niech żyje Scholz!

Zmiany w życiu potencjalnego kandyata PiS na Prezydenta RP

Czarnek: Hołownia szaleje, nie uznaje Sądu Najwyższego, który zatwierdził go jako posła na Sejm

Bronią swoich! Sejm odrzucił wniosek o uchylenie immunitetu Frysztakowi

Radni chcą skontrolować klub piłkarski WKS Śląsk Wrocław

Ostre słowa Kowalskiego: chce, żeby ten tchórz minister Kierwiński w końcu wyszedł!

Gwiazda NBA LeBron James zawiesza konta w mediach społecznościowych

Ponad 800 osób może zostać zwolnionych w Raciborzu. Rafako dziś podjęło decyzję!

Mocne. Gembicka zgłasza wniosek o przebadanie Kołodziejczaka na obecność substancji psychoaktywnych

Najnowsze

Demonstracje na Kubie. Dramatyczne hasła protestujących

Sejm debatował nad projektem w sprawie dodatkowego urlopu

Zełenski: Atak nową rakietą to eskalacja wojny. CO na to NATO?

Niemieckie SPD idzie w zaparte. Upadł Scholz! Niech żyje Scholz!

Zmiany w życiu potencjalnego kandyata PiS na Prezydenta RP

Kanada aresztuje Netanjahu. Trudeau jasno przeciw Izraelowi

Kobieta prokuratorem generalnym USA. Kartele mają problem

Nazwał decyzję MTK "antysemickim posunięciem"