Przejdź do treści
Wydarzenie 6 sierpnia przed Sejmem, przed oraz podczas zaprzysiężenia Karola Nawrockiego, odbędzie się wielkie zgromadzenie Polaków. Później - odbędzie się biało-czerwony Marsz na Plac Zamkowy
Wydarzenie Klub Gazety Polskiej we Wrocławiu zaprasza 6 sierpnia, g. 18, na Mszę św. w intencji nowego Prezydenta RP Karola Nawrockiego w kościele św. Michała przy ul. Prusa 78 we Wrocławiu
Wydarzenie Sejm od kuchni: Spotkanie nad zalewem w Brańsku (woj. podlaskie) z posłami na sejm: R. Foglem, A. Śliwką, J. Sasinem, S. Łukaszewiczem, D. Stefaniukiem i P. Drabkiem. 9 sierpnia (sobota) godz. 18:00
Zaproszenie Klub „Gazety Polskiej” w Perth Australia zaprasza na obchody 81. rocznicy Powstania Warszawskiego, 10 sierpnia 2025 r. (niedziela), g. 9.30 Msza św. - g. 10.45projekcja filmu „Sierpniowe Niebo. 63 Dni Chwały”, 35 Eighth Ave, Maylands
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” Pabianice zaprasza na XI Festyn Patriotyczno-Rodzinny, 15 sierpnia 2025 r. godz. 10:00 Msza Św. Godz. 16:00 - rozpoczęcie, Parafia Św. Maksymiliana Marii Kolbego, ul. Jana Pawła II 46, Pabianice
Portal tvrepublika.pl informacje z kraju i świata 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu. Nie zasypiamy nigdy. Bądź z nami!

„Kresy wewnętrzne” - Kresy południowe po obu stronach gór

Źródło: TV Republika

Wydawałoby się, że granica ze Słowacją precyzyjnie dzieli nie tylko państwa, ale także narody, grupy etniczne i kultury. Jesteśmy oddzieleni od siebie górskimi łańcuchami, a od niemal tysiąca lat biegnie tam prawie niezmieniona granica państwowa, wytyczona działem wód między Polską a Koroną Świętego Stefana (potem Czechosłowacją i Słowacją). Jednak i tu istnieje strefa przejściowa, którą można nazwać naszymi kresami południowymi. Jest to pas po obu stronach granicy. Nie jest to obszar tak rozległy, jak na wschodzie, ze względu na naturalne granice geograficzne, jak i niewiele zmieniająca się przez wieki granicą państwowa, ale jednak jest. No, nawet na wschodzie nacjonaliści od nas i od sąsiadów malują mapki „swoich odwiecznych terytoriów” czy „rdzennych ziem narodu”, doktrynersko ignorując fakty, że na wschodnich równinach swoje wpływy miały różne kultury, mieszkały i migrowały różne grupy etniczne i nieustannie zmieniały się granice.

Za typowo kresową grupę etniczną uważam Górali spod Tatr. Dzisiaj są oni sztandarową grupą etniczną dla polskiego folkloru, identyfikującą się z polskością. Nie wiadomo czy tak by było, gdyby nie „odkryli” ich Tytus Chałubiński i artyści młodej Polski. Górale po słowackiej stronie też czują się w większości Polakami, a wielu Słowaków mówi na nich „Gorale”, a nie „horali” (co oznacza innych mieszkańców gór, których na Słowacji jest wiele) Vysoke Tatry to w jakimś sensie nasze zewnętrzne południowe kresy, choć znacznie się różnią od naszej części Tatr. U nas zdecydowanie „rządzą” Górale i kultura góralska, a tam górski krajobraz jest zaśmiecony socrealizmem i dużo tam ludności napływowej. Przebywając u przyjaciółki w Popradzie w dziesięciopiętrowym bloku, patrzyłem na Tatry w tle innych bloków mieszkalnych.

W 1939 wojsko polskie zajęło wioskę Javorina po słowackiej stronie Tatr, co popsuło nam stosunki ze Słowacją. Wcześniej, w 1920 r. miał miejsce konflikt o Kysuce (zwane przez polskich nacjonalistów „czadeckiem” od miasta Čadca) oraz Orawę i Spisz. Jeśli chodzi o Spisz to były tam przesłanki historyczne dla polskich roszczeń, bo przez kilka wieków znaczna część tego regionu należała do Rzeczypospolitej. Podstawą roszczeń do Orawy i Kysuc były argumenty etnograficzne. Doszukano się w tamtejszym folklorze większej ilości elementów polskich niż słowackich. To był czas budowania nowego światowego ładu po I Wojnie Światowej i by zniszczyć tradycyjne monarchie, na polityczne sztandary wyniesiona została etnografia. Wszystkie państwa, zwłaszcza te, budujące swą niepodległość, obok jednostek wojskowych, tworzyły jakby brygady swoich etnografów i etnologów oraz jakby dywizje polityków i publicystów, rozpowszechniające ich teorie etnograficzne, służące roszczeniom terytorialnym.

Sprawa Kysuc i Orawy była oparta w sumie tylko na etnografii. Ulegliśmy panującej modzie (moim zdaniem chorej) na oparcie granic państwowych na etnografii. Generalnie nie była to jednak dobra moda dla nas, bo na wschodzie otworzyła nam bramy piekielne i to na długie lata. Wysunięcie roszczeń, opartych o etnografię w stosunku do Kresów południowych, które częścią Polski nigdy nie były, pośrednio wspierało roszczenia naszych wschodnich sąsiadów do tego, co nazywali swoimi „rdzennymi ziemiami”.

Wówczas uzyskaliśmy jeno mały skrawek Orawy i Spisza. Z Babiej Góry w polskiej części Orawy, pochodzi Andrzej Dziubek z zespołu De Press, często śpiewający o Orawie. Sam jest polskim patriotą, ale mówi, że wielu jego ziomków uważa się za mniejszość słowacką. Po słowackiej stronie natomiast, poczucie polskości zanikło, choć tamtejszy, ciągle żywy folklor jest nadal typowo kresową mieszanką.
Nasze Podkarpacie graniczy na południu ze słowackim Wschodem. „Slovensky Vychod” to nadal kresowy, wieloetniczny tygiel, w przeciwieństwie do Podkarpacia, które swój kresowy charakter trochę utraciło. Na wschodzie Słowacji mieszkają „Vychodniari”, którzy z etnicznego punktu widzenia są Słowakami, Polakami, Łemkami, Ukraińcami, Madziarami czy Cyganami. Wschodniosłowacki (vychodniarski) folklor, zwłaszcza muzyczny jest popularny w całej Słowacji i w sąsiedztwie.

Portal TV Republika

Wiadomości

tramwaj w Warszawie

Uroczystości zaprzysiężenia Prezydenta RP: zmiany w ruchu w Warszawie

USA: Donald Trump wskazał swojego następcę

Będą rozbudowywać ogrodzenie wzdłuż granicy, by chronić Grecję

Bill i Hillary Clinton wezwani przed Kongres: w sprawie Epsteina

Litwa żąda „natychmiastowego” wsparcia NATO

Środowe rozmowy w Moskwie. Trump czeka na relację Witkoffa

Szczepkowska wyraźnie apeluje do Hołowni, by nie dopuścił do zaprzysiężenia Karola Nawrockiego

Tour de Pologne: Lapeira wygrywa w Karpaczu

Brudziński w Republice: Tusk wypuścił hunwejbinów, a Polacy pokazali, że mają rozum

Znamy skład delegacji USA na zaprzysiężenie Karola Nawrockiego

Tusk w amoku po decyzji sejmu w sprawie Antoniego Macierewicza

Rząd znowu przespał sprawę. Tym razem chodzi o bezpieczeństwo państwa

Mastalerek: Wygrana Karola Nawrockiego jest też wynikiem tego, że Andrzej Duda był dobrym prezydentem

Rumunia: Zmarł pierwszy porewolucyjny prezydent kraju Ion Iliescu

Ostatnie orędzie prezydenta Andrzeja Dudy: „To było 10 bardzo dobrych lat dla Polski”

Najnowsze

Andrzej Duda wywiad

Andrzej Duda w Republice o swojej prezydenturze: 10 lat trudnych, ale dobrych

Bill i Hillary Clinton

Bill i Hillary Clinton wezwani przed Kongres: w sprawie Epsteina

Dovilė Šakalienė

Litwa żąda „natychmiastowego” wsparcia NATO

Donald Trump

Środowe rozmowy w Moskwie. Trump czeka na relację Witkoffa

Szczepkowska wyraźnie apeluje do Hołowni, by nie dopuścił do zaprzysiężenia Karola Nawrockiego

tramwaj w Warszawie

Uroczystości zaprzysiężenia Prezydenta RP: zmiany w ruchu w Warszawie

USA: Donald Trump wskazał swojego następcę

ogrodzenie na granicy Grecji i Turcji

Będą rozbudowywać ogrodzenie wzdłuż granicy, by chronić Grecję