„Obecność Krakowa na prestiżowej liście oraz status znanego na całym świecie miasta historycznego był, jest i będzie dla nas drogowskazem i punktem odniesienia dla rozwoju” – powiedział prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.

Decyzja o wpisie historycznego centrum Krakowa na prestiżową listę zapadła we wrześniu 1978 r. podczas pierwszego posiedzenia Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kraków znalazł się w gronie 12 takich miejsc na świecie, razem z pobliską Kopalnią Soli w Wieliczce.

45 lat Krakowa na liście @UNESCO. Wielkie świętowanie będzie trwać od 7 do 9 września. @krakow_pl https://t.co/9CTtpLXuB0

— Portal Samorządowy (@PSamorzadowy) September 2, 2023

Kraków był też pierwszym miejscem w Europie, w którym wyróżniono nie pojedynczy obiekt, ale cały zespół miejski z Zamkiem Królewskim na Wawelu, Starym Miastem, Kazimierzem oraz dawnym przedmieściem Stradomiem.

Za wpisem poszły starania o rewaloryzację niszczejących zabytków. Jeszcze tego samego roku powstał Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK), który – ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa – do dziś wspiera prace konserwatorskie.

Miasto od początku roku świętuje jubileusz. Przy drogach wjazdowych pojawiły się nowe tablice witające w mieście UNESCO. U wlotu Drogi Królewskiej na Stare Miasto, pod Barbakanem, odsłonięto pamiątkową płytę. Na różnych placach miejskich prezentowana jest wystawa „Skarby Krakowa”. O statusie Krakowa informuje też podróżnych podświetlana tablica na lotnisku w Balicach.

Główne obchody rocznicowe potrwają od 7 do 9 września. Wśród zaplanowanych wydarzeń jest Pochód Kopernikański (9 września), który przejdzie ulicami miasta. To widowisko przygotowane przez Teatr KTO jest połączone z obchodami 550. rocznicy urodzin słynnego astronoma. Parada wyruszy sprzed bramy Floriańskiej, pójdzie w niej ok. 200 artystów – m.in. aktorów, muzyków, szczudlarzy, francuskich akrobatów z grupy Compagnie Tac O Tac. Do udziału w pochodzie zaproszeni są wszyscy zainteresowani.

Z okazji rocznicy w pałacu Krzysztofory 7 września otwarta zostanie wystawa przybliżająca działalność Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. W czasie wernisażu zabije dzwon Bolesław na pobliskiej wieży ratuszowej. Ekspozycję „45 lat odnowy Krakowa – miasta na Liście Światowego Dziedzictwa” czynna będzie do 8 października. Otwarciu wystawy towarzyszyć ma pokaz filmu „Kamienie mają głos, by przeszłość opowiedzieć przyszłości” w reż. Marty Węgiel zrealizowanego przez TVP Kraków. Dokument opisuje przemiany, jakie zaszły w Krakowie od lat 70.

7 września odbędzie się też wręczenie Europejskiej Nagrody Dziedzictwa (European Heritage Award / Europa Nostra Award) za prace konserwatorskie przy ołtarzu Wita Stwosza, przeprowadzone w latach 2015–2021.

Organizatorzy zaplanowali też ogólnodostępne sympozjum (8 września) w siedzibie rady miasta, z udziałem przedstawicieli UNESCO i organizacji Europa Nostra. Po konferencji nastąpi odsłonięcie okolicznościowej tablicy pamiątkowej na Zamku Królewskim na Wawelu.

Zamknięty charakter będzie miało spotkanie (7 września) w siedzibie Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Odbędzie się wówczas inauguracja Europa Nostra Heritage Hub - regionalnego centrum Europa Nostra na Europę Środkową. Dyskusje towarzyszące temu wydarzeniu będzie można śledzić w mediach społecznościowych.