Ikona bł. Rodziny Ulmów powstała w ramach Fundacji Dobry Grunt na zlecenie Klubu Inteligencji Katolickiej. Jej autorem jest Mateusz Środoń – urodzony w 1972 r. malarz ikon. „W maju tego roku zostałem poproszony o namalowanie rodziny Ulmów. Intuicyjnie czułem, by przedstawić wspólne męczeństwo Ulmów i ratowanych przez nich Żydów. Zastanawiałem się, jak na ikonie można by pokazać także osoby, które Ulmowie ratowali. Dlatego też praca ma formę tryptyku – w centralnej części pokazany jest Józef i Wiktoria z dziećmi na tle domu, w którym ukrywali rodziny żydowskie i gdzie ponieśli śmierć. Na skrzydłach tryptyku pokazane są z kolei osoby, które Ulmowie przyjęli pod swój dach i z którymi wspólnie zginęli, czyli z jednej strony Goldmanowie, ojciec i czterech synów, a z drugiej strony siostry Lea Didner i Gołda Grünfeld z córeczką Reszlą” – wyjaśnia autor.

Artysta pracował w oparciu o zachowane zdjęcia, materiały IPN, spotkania ze świadkami, materiały prasowe i publikacje. Jak podkreśla, każde dzieło sztuki jest także dziełem całej społeczności, w tym przypadku osób związanych z Fundacją Dobry Grunt.

„Dzięki wielu zachowanym zdjęciom zrobionym przez Józefa, wiemy dokładnie, jak wyglądał on, Wiktoria i sześcioro jego dzieci. Zachowały się też zdjęcia mężczyzn ukrywanych przez Ulmów” – wyjaśnia Mateusz Środoń. „Wizerunki Żydówek: Lei i Gołdy powstały na podstawie fotografii Józefa Ulmy, prezentowanych na wystawie przygotowanej przez Towarzystwa Przyjaciół Markowej. Choć ich tożsamość nie jest w stu procentach pewna. Lea i Gołda były sąsiadkami Józefa, wychowywały się trzy domy od jego rodzinnego domu, co było dla mnie bardzo poruszające” – dodaje. „Od początku chcieliśmy, by ikona trafiła do Muzeum w Markowej, która jest przestrzenią spotkania różnych wspólnot wyznaniowych. Historia Ulmów to także opowieść o wspólnym męczeństwie” – dodaje.

Ikona została przekazana na ręce dyrektora Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów 10 września, w dniu beatyfikacji.

„Dyrektor Waldemar Rataj zaprosił Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie i Fundację Dobry Grunt do współtworzenia projektu wędrowania Ikony błogosławionej Rodziny Ulmów po świecie. Obecnie jest prezentowana w jednym z muzealnych pomieszczeń, gdzie można kontemplować jej przesłanie. Później zacznie wędrować – pielgrzymować do miejsc i ludzi, którzy będą chcieli się z nią spotkać” – mówi w rozmowie z Opoką prezes Fundacji Dobry Grunt, arch. Małgorzata Łukasiewicz-Traczyńska.

Wraz z ikoną Muzeum otrzymało także m.in. zestaw szkiców ikony bł. Rodziny Ulmów autorstwa Mateusza Środonia. „Przekazanie darów było dla Muzeum dużym wydarzeniem. Wpisało się w nasze oczekiwania, by Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów zostało zauważone szerzej, w całym społeczeństwie, a nie tylko lokalnie. Do tej pory opowiadaliśmy historię ratowania Żydów podczas II wojny światowej na terenie Podkarpacia, ze szczególnym uwzględnieniem postawy markowian. Teraz rozwijamy także inne obszary, w których także możemy się komunikować. To jest pewien przykład postawy, mającej na celu dobro publiczne, nie tylko ofiarowanie czegoś, co ma wartość materialną, ale i duchową” – wyjaśnia w rozmowie z Opoką Artur Dobrucki z Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów.