Instytut Pamięci Narodowej tworzy ewidencję prywatnych grobów bohaterów, która pozwoli na dofinansowanie kosztów opieki nad mogiłą. Po 6 miesiącach funkcjonowania ustawy o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, do rejestru zgłoszono około 400 mogił. Oficjalnie do internetowego wykazu wpisano 62 groby.
Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Adam Siwek mówi, że początkowo Instytut spodziewał się fali zgłoszeń. Uwzględnienie w rejestrze jest niezbędne, by IPN mógł później dofinansować renowację grobu. Z danych z końca czerwca wynika, że większość grobów zgłoszonych do ewidencji to miejsca spoczynku powstańców.
- Największa liczba to są żołnierze powstania wielkopolskiego, to jest ponad 70 takich grobów, mamy też ponad 60 powstańców styczniowych, których zewidencjonowaliśmy, blisko 70 grobów żołnierzy Armii Krajowej, z czego 50 to są powstańcy warszawscy - wyjaśnia Adam Siwek.
Prywatne groby
IPN przypomina, że ustawa dotyczy grobów prywatnych, a nie wojennych, gdyż te są objęte przepisami ustawy jeszcze z okresu przedwojennego. Zgłoszeń do ewidencji mogą dokonywać nie tylko bliscy, ale też organizacje kombatanckie i osoby prywatne. W przypadku grobów zagranicznych, konieczny jest wniosek konsula z danego kraju.
Adam Siwek mówi, że ustawa obejmuje groby pochodzące nawet z XVIII wieku. - Czyli od okresu Konfederacji Barskiej, pierwszego zrywu w obronie niepodległości, może jeszcze wtedy nieutraconej ostatecznie, ale już bardzo mocno zagrożonej, później kolejno wojny napoleońskie, powstania narodowe, Legiony Polskie, I wojna światowa i wiek XX z wszystkimi tragicznymi wydarzeniami - tłumaczy przedstawiciel IPN. W ustawie sprecyzowano ten przedział czasowy na lata 1768-1963, czyli do roku śmierci Józefa Franczaka ps. Laluś, ostatniego żołnierza wyklętego, który zginął w walce.
Pełne pokrycie kosztów
Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN zachęca rodziny, organizacje pozarządowe i osoby prywatne do przesyłania zgłoszeń o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość kraju. W przypadku wniosków osób fizycznych, IPN pokryje nawet całość kosztów opieki nad grobem, a w przypadku zgłoszeń organizacji, dofinansowanie będzie na poziomie 80 procent.
- Te koszty będą ponoszone albo przez Instytut w ramach zadań własnych, ustawowych albo przekazywane na rzecz wnioskodawców w formie dotacji. Te środki będą przeznaczane albo na pokrycie kosztów administracyjnych, czyli zabezpieczenia grobu przed likwidacją, albo też na prace remontowo-konserwatorskie - dodaje Adam Siwek.
W myśl ustawy, na wsparcie renowacji prywatnych grobów weteranów, IPN przeznaczy w ciągu 10 lat ponad 52 miliony złotych. Szczegółowe informacje dotyczące zgłoszeń mogił można znaleźć na stronie www.ipn.gov.pl w zakładce "upamiętnianie".
