Polska 27 maja – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 27-05-2024, 09:30
Artykuł
PAP, dzieje.pl; grafika własna

Tego dnia otwarty został dla publiczności warszawski Ogród Saski; Eugeniusz Bodo miał wypadek samochodowy w którym zginął Witold Roland; Polskie Radio nadało pierwszy odcinek słuchowiska „W Jezioranach”; odbyły się pierwsze wolne wybory samorządowe; z wizytą przybył prezydent USA Barack Obama. Urodzili się m. in. Feliksa Magdalena Kozłowska, Jan Kucharzewski, Ferdynand Ossendowski, Zbigniew Pronaszko, Karol Ziemski, Bohdan Arct, Stefan Starczewski, Andrzej Zoll, Magdalena Wołłejko, Cezary Wodziński. Zmarli natomiast: Bolesław Roja, Ludwik Puget, Józef Lejtes, Zygmunt Andrzej Heinrich, Wacław Otręba, Mirosław Dąsal, Mirosław Gardzielewski, Kazimierz Leski, Ryszard Ber oraz Małgorzata Dydek.

1462 - Podczas zjazdu w Głogowie król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk i król Czech Jerzy z Podiebradów podpisali sojusz skierowany oficjalnie przeciw Imperium Osmańskiemu, a faktycznie przeciw atakom papieża Piusa II na Polskę (za wojnę z zakonem krzyżackim) i Czechy, których monarcha uważany był za króla husyckiego.

1638 - W Łowiczu zmarł Jan Wężyk, arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski (1627-1638).

1643 - Wojewoda malborski Jakub Wejher założył Wejherowo.

1727 - W Warszawie otwarty został dla publiczności Ogród Saski. Ogród szybko zyskał dużą popularność stając się ulubionym miejscem wypoczynku i rozrywki mieszkańców miasta. Mógł korzystać z niego każdy, „kto był porządnie ubrany”.

1789 – Francuz Jean-Pierre Blanchard odbył na trasie Wrocław-Marcinowo koło Trzebnicy drugi nad terytorium dzisiejszej Polski załogowy lot balonem (17 dni po swym pierwszym locie nad Warszawą).

1829 - Po 5 latach pobytu na zesłaniu w Rosji Adam Mickiewicz wypłynął z Petersburga w półroczną podróż po Europie.

1862 - W Wielicznej koło Węgrowa urodziła się Feliksa Magdalena Kozłowska, założycielka wspólnoty mariawitów.

1876 - W Wysokiem Mazowieckiem urodził się Jan Kucharzewski, polityk, historyk, publicysta, w latach 1917-1918 premier rządu Rady Regencyjnej.

1878 - W Lucynie na Łotwie urodził się Ferdynand Ossendowski, pisarz, publicysta, podróżnik, badacz.

1885 - W Derebczynie koło Jampola urodził się Zbigniew Pronaszko, malarz, rzeźbiarz, scenograf.

1895 - W Nasutowie koło Lublina urodził się Karol Ziemski, „Wachnowski”, generał WP, oficer Komendy Głównej AK; w czasie Powstania Warszawskiego dowódca Grupy „Północ”, broniącej Starego Miasta.

1914 - W Warszawie urodził się Bohdan Arct, pilot myśliwski; w czasie II wojny światowej w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii, m.in. dowódca eskadry „B” w Dywizjonie 303; autor wielu publikacji historycznych i wspomnień.

1929 - Koło Łowicza Eugeniusz Bodo prowadzący swojego Chevroleta, którym podróżował wraz z kolegami z kabaretu „Morskie Oko”, uderzył w ciemnościach w nieoznakowaną stertę kamieni, w wyniku czego śmierć na miejscu poniósł aktor Witold Roland.

1931 - Powołany został rząd Aleksandra Prystora.

1935 - W Konstancinie urodził się Stefan Starczewski, socjolog, polonista, pedagog, działacz opozycji demokratycznej; redaktor niezależnej „Krytyki” (1978-1981); kierował Zespołem Oświaty i Wychowania NSZZ „S” (1981); po ogłoszeniu stanu wojennego internowany; współzałożyciel podziemnego Komitetu Helsińskiego w Polsce (1982); uczestnik obrad Okrągłego Stołu; wiceminister kultury i sztuki w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, wieloletni dyrektor Fundacji Kultury.

1940 - W niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen zamordowany został Bolesław Roja, oficer Legionów Polskich, dowódca III. Brygady (1917); generał WP, uczestnik walk z Ukraińcami w obronie Lwowa i wojny polsko-bolszewickiej; w 1922 r. przeniesiony w stan spoczynku; poseł na Sejm z ramienia Stronnictwa Chłopskiego (1928-1929).

1942 - W Sieniawie urodził się Andrzej Zoll, prawnik, sędzia, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; prezes Trybunału Konstytucyjnego (1993-1997); w latach 2000-2006 Rzecznik Praw Obywatelskich.

1942 - W KL Auschwitz rozstrzelany został Ludwik Puget, rzeźbiarz, malarz, historyk sztuki.

1943 - Zbrodnia wołyńska: we wsi Niemilia (Komarnia-Jackowicze) ukraińscy nacjonaliści zamordowali 126 Polaków, wiele osób zostało rannych.

1946 - Wspólny atak oddziałów UPA i AK-WiN na Hrubieszów skierowany przeciwko władzy komunistycznej.

1947 - Na dworcu w Lesznie doszło do strzelaniny między żołnierzami polskimi i sowieckimi, którzy w wagonie uwięzili kobietę; zginęło trzech Rosjan.

1955 - W Warszawie urodziła się Magdalena Wołłejko, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Chłopi”, „Akcja pod Arsenałem”, „Pensja pani Latter” i „Kobieta w kapeluszu”.

1957 - W Warszawie urodziła się Magdalena Kuta, aktorka.

1959 - W Lęborku urodził się Cezary Wodziński, filozof, znawca myśli Martina Heideggera, tłumacz i eseista; wykładowca m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego.

1960 - Polskie Radio nadało pierwszy odcinek słuchowiska „W Jezioranach”.

1981 – Film „Człowiek z żelaza” w reżyserii Andrzeja Wajdy zdobył główną nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes.

1983 - W Los Angeles zmarł Józef Lejtes, reżyser filmowy, jeden najważniejszych twórców polskiego kina w okresie międzywojennym; autor m.in. filmów „Barbara Radziwiłłówna”, „Dziewczęta z Nowolipek” i „Granica”.

1983 - Żaglowiec „Dar Pomorza” został przekształcony w statek-muzeum.

1987 - W Warszawie przed kościołem ss. Wizytek odsłonięto pomnik kardynała Stefana Wyszyńskiego.

1987 - FC Porto z Józefem Młynarczykiem w bramce zdobyło piłkarski Puchar Europy, pokonując w finale na Ernst Happel Stadion w Wiedniu Bayern Monachium 2:1.

1989 - Na przełęczy Lho-La pod Everestem (8850 m) w lawinie zginęli polscy himalaiści: Zygmunt Andrzej Heinrich, Wacław Otręba, Mirosław Dąsal i Mirosław Gardzielewski, następnego dnia w wyniku odniesionych obrażeń zmarł Eugeniusz Chrobak. Jedynym ocalałym był Andrzej Marciniak.

1989 – Na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie wystąpił Stevie Wonder.

1990 - Odbyły się pierwsze w powojennej Polsce wolne wybory samorządowe. Wybory przeprowadzano do 2383 rad gmin.

1994 - Polska premiera filmu Trzy kolory. Czerwony w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.

2000 - W Warszawie zmarł Kazimierz Leski „Bradl”, oficer wywiadu i kontrwywiadu KG ZWZ-AK, w latach 1945-1955 więziony przez władze komunistyczne.

2004 - W Warszawie otwarto Centrum Olimpijskie.

2004 - W Bydgoszczy zmarł Ryszard Ber, reżyser, scenarzysta, twórca filmów „Droga”, „Cudzoziemka”, „Kamień na kamieniu”, a także seriali „Lalka” i „Kanclerz”.

2011 - W Brisbane w Australii zmarła Małgorzata Dydek, jedna z najlepszych polskich koszykarek.

2011 - Do Warszawy z dwudniową wizytą przybył prezydent USA Barack Obama. Podczas wizyty udzielił jedynego wywiadu dla mediów – portalowi blogowemu Salon24, kierowanemu przez Igora Janke.

 

Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy