Przejdź do treści
09:38 Władze Ukrainy: Atak dronów na zakład mikroelektroniki w Briańsku na zachodzie Rosji
08:46 Świętokrzyskie: Referendum w Górnie nieważne z powodu "niskiej frekwencji"
08:13 Małopolskie: W Czchowie na DK75 bus zderzył się z autem osobowym. Sześć osób rannych
08:05 Watykan: Przygotowania do konklawe wkraczają w decydującą fazę
07:55 Świat: Ceny ropy na giełdzie paliw w Nowym Jorku rosną po niestabilnym ubiegłym tygodniu
06:43 Polska: Mieszkańcy Purdy w referendum opowiedzieli się przeciw włączeniu części gminy do Olsztyna
06:21 USA: Ponad 36 mln Amerykanów zagrożonych niebezpieczną pogodą
Ważne Dziś o godz. 18:00 zapraszamy widzów i słuchaczy na kolejną debatę prezydencką. Tym razem na żywo transmitować będziemy debatę Super Expresu. Poza anteną można będzie ją oglądać w zakładce LIVE, na Youtubie i słuchać w Radio Republika
NBP NBP informuje: Mamy 500 ton złota! – poinformował prof. Adam Glapiński, prezes Narodowego Banku Polskiego. Wkrótce będziemy mieli więcej złota niż Europejski Bank Centralny

Rocznica wydarzeń marca 1968 r. Zaczęło się od „Dziadów”

Źródło: Fot. PAP/T. Zagoździński

53 lata temu, 8 marca 1968 r., na dziedzińcu Uniwersytetu Warszawskiego odbył się wiec protestacyjny w związku ze zdjęciem przez władze komunistyczne wystawianych w Teatrze Narodowym „Dziadów”. Został on brutalnie zaatakowany przez oddziały milicji oraz „aktyw robotniczy”.

Stało się to początkiem tzw. wydarzeń marcowych, czyli kryzysu politycznego związanego z falą studenckich protestów oraz walką polityczną wewnątrz PZPR, rozgrywaną w atmosferze antysemickiej i antyinteligenckiej propagandy.

Wydarzeniem, które stało się impulsem dla studenckich protestów w marcu 1968 r. była tzw. sprawa „Dziadów”. Spektakl ten, reżyserowany przez Kazimierza Dejmka, z Gustawem Holoubkiem w roli Gustawa, miał premierę pod koniec listopada 1967 r. w Teatrze Narodowym w Warszawie.

Przedstawienie spotkało się z ostrą krytyką kierownictwa PZPR. Wezwany 21 grudnia w trybie nagłym do KC Kazimierz Dejmek usłyszał od Wincentego Kraśko, kierownika Wydziału Kultury, że jego inscenizacja „Dziadów” jest antyrosyjska, antyradziecka i religiancka. 16 stycznia 1968 r. Ministerstwo Kultury i Sztuki powiadomiło dyrekcję Teatru Narodowego, iż z dniem 1 lutego przedstawienie „Dziadów” będzie zawieszone.

Manifestacje w całej Polsce

Prof. Wojciech Roszkowski opisując okoliczności podjęcia tej decyzji pisze, iż do dziś nie wiadomo dokładnie jakie czynniki partyjne zadecydowały o zdjęciu „Dziadów”: „ gomułkowskie dla wykazania, że panują nad sytuacją, czy moczarowskie dla wzburzenia nastrojów”.

Po zakończeniu ostatniego spektaklu uformował się pochód, który skandując „Wolna sztuka! Wolny teatr!” przeszedł pod pomnik Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu. W wyniku interwencji milicji zatrzymano 35 osób pod zarzutem „zakłócania porządku publicznego”.

Demonstracje odbywały się początkowo w samej Warszawie, a następnie także w innych miastach. W kolejnych dniach studenci organizowali akcje protestacyjne i manifestacje w Krakowie, we Wrocławiu, w Gdańsku, Poznaniu, Łodzi, Toruniu, Lublinie i Katowicach. Zgromadzenia te były najczęściej rozpędzane przez milicję.

Rozgrywki w PZPR

Wydarzenia z marca 1968 r. stały się okazją do rozgrywki politycznej wewnątrz PZPR, w której na początku lat 60 powstała nieformalna grupa partyjnych i państwowych działaczy skupionych wokół ówczesnego wiceministra spraw wewnętrznych Mieczysława Moczara.

Prof. Roszkowski podsumowując tzw. wydarzenia marcowe, pisał: „Choć pucz moczarowski z marca 1968 r. nie osiągnął ostatecznego celu i został zahamowany przez kierownictwo gomułkowskie, w kierownictwie tym dokonano sporych wyrw, co osłabiło znacznie pozycje samego Gomułki. Odbyło się to podczas dzikiej kampanii antydemokratycznej i antysemickiej, rozpętanej w trakcie pogromu liberalnego ruchu intelektualistów i studentów. Ruch ten przegrał, gdyż nie poparli go na większą skalę robotnicy. Komuniści próbowali zmobilizować w Polsce w marcu 1968 r. najciemniejsze siły drzemiące w każdym społeczeństwie – szowinizm, rasizm i ksenofobię – by rozegrać swoje porachunki oraz przesłonić istotne przyczyny permanentnego kryzysu społecznego w PRL, oduczyć Polaków racjonalnego myślenia i uczynić wspólnikami w walce z urojonym wrogiem”.

Aresztowania i emigracja

Według informacji Generalnej Prokuratury z 6 czerwca 1968 r. w związku z wydarzeniami marcowymi zatrzymano ponad 2700 osób, w tym 359 studentów. Przed kolegiami postawiono blisko 700 osób, w tym 143 studentów. Śledztwa wszczęto wobec 540 osobom, w tym 207 studentom.

W latach 1968-1969 z Polski wyemigrowało ponad 15 tys. Żydów bądź osób pochodzenia żydowskiego. W tym czasie wyjechało również ok. 200 byłych pracowników bezpieczeństwa i informacji wojskowej, odpowiedzialnych za zbrodnie stalinowskie.

dzieje.pl

Wiadomości

HIT DNIA

"STOP Rafciowi i Platformie!". Kibice Korony z mocnym przesłaniem

Stylista ocenił stylizację Marty Nawrockiej: "To klasyka w najlepszym wydaniu"

Byli za mało uśmiechnięci, krytykowali patodeweloperkę. Tak potraktowali ich silni panowie Trzaskowskiego [WIDEO]

W Czchowie na DK75 bus zderzył się z autem osobowym, są poszkodowani!

Zadał ofierze kilkadziesiąt ciosów i nagrywał jego śmierć. Zgłosił się na policję

Dwa dni rozmów o współpracy. Rusza szczyt Inicjatywy Trójmorza

Jakubiak: ten, kto jest Niemcom niepotrzebny, jest przepychany do Polski

Tajemnica Watykanu: ekspert odczytuje słowa Trumpa i Zełenskiego!

TYLKO U NAS

Biskup papieżem? To byłaby sensacja. Jest kandydat

Rewolucja "u Shakespeare'a"! List odkrywa prawdę o małżeństwie

Jest gotów zastąpić Le Pen w wyborach prezydenckich 2027

W przeddzień wyborów "uciekają" od stwierdzenia aktu terroryzmu?

Rosja planuje zmianę w wojnie. Na tym chcą zaatakować Ukrainę

Musiała się ubrać. Koncert Jennifer Lopez w Arabii Saudyjskiej

Rosja traci grunt. Ławrow plecie od rzeczy

Najnowsze

HIT DNIA

"STOP Rafciowi i Platformie!". Kibice Korony z mocnym przesłaniem

Zadał ofierze kilkadziesiąt ciosów i nagrywał jego śmierć. Zgłosił się na policję

Dwa dni rozmów o współpracy. Rusza szczyt Inicjatywy Trójmorza

Jakubiak: ten, kto jest Niemcom niepotrzebny, jest przepychany do Polski

Tajemnica Watykanu: ekspert odczytuje słowa Trumpa i Zełenskiego!

Stylista ocenił stylizację Marty Nawrockiej: "To klasyka w najlepszym wydaniu"

Byli za mało uśmiechnięci, krytykowali patodeweloperkę. Tak potraktowali ich silni panowie Trzaskowskiego [WIDEO]

W Czchowie na DK75 bus zderzył się z autem osobowym, są poszkodowani!