Przejdź do treści
12:05 Świat: Załoga Ax-4 wejdzie na pokład ISS w czwartek ok. godz. 15.00 czasu polskiego
11:27 Papież Leon XIV: porzućmy logikę przemocy i zemsty, wybierzmy drogę dialogu i pokoju
10:43 Donald Trump o respektowaniu art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego: jesteśmy z sojusznikami do końca
10:22 Andrzej Duda, prezydent RP: Niech ten lot stanie się inspiracją dla młodych Polaków
10:02 Warmińsko-mazurskie: Służby poszukują młodych mężczyzn, którzy wypłynęli nocą kajakami na jez. Małszewskie
09:02 Zachodniopomorskie: Awaria sieci wodociągowej w Świnoujściu
Wydarzenie W czwartek w Ostrołęce odbędzie się spotkanie z europosłem Danielem Obajtkiem oraz posłem Marcinem Grabowskim. Początek o 18:00 w Wyższej Szkole Administracji Publicznej
Wydarzenie Zapraszamy w piątek na spotkanie do Krosna, godzina 18:00, Hotel Nafta. W wydarzeniu weźmie udział europoseł Daniel Obajtek oraz poseł Piotr Babinetz
Wydarzenie W piątek 27 czerwca, o godz. 18:00 w Auli Domu Katechetycznego (Plac Katedralny w Opolu) odbędzie się spotkanie z Jackiem Wroną, ekspertem ds. bezpieczeństwa
NBP NBP informuje: Było 509 ton, a jest już ponad 515 ton złota! Mamy więcej złota niż Europejski Bank Centralny, a Narodowy Bank Polski pod kierownictwem prof. Adama Glapińskiego, nadal zwiększa zasoby złota Polaków!
Portal tvrepublika.pl informacje z kraju i świata 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu. Nie zasypiamy nigdy. Bądź z nami!

Rocznica wydarzeń marca 1968 r. Zaczęło się od „Dziadów”

Źródło: Fot. PAP/T. Zagoździński

53 lata temu, 8 marca 1968 r., na dziedzińcu Uniwersytetu Warszawskiego odbył się wiec protestacyjny w związku ze zdjęciem przez władze komunistyczne wystawianych w Teatrze Narodowym „Dziadów”. Został on brutalnie zaatakowany przez oddziały milicji oraz „aktyw robotniczy”.

Stało się to początkiem tzw. wydarzeń marcowych, czyli kryzysu politycznego związanego z falą studenckich protestów oraz walką polityczną wewnątrz PZPR, rozgrywaną w atmosferze antysemickiej i antyinteligenckiej propagandy.

Wydarzeniem, które stało się impulsem dla studenckich protestów w marcu 1968 r. była tzw. sprawa „Dziadów”. Spektakl ten, reżyserowany przez Kazimierza Dejmka, z Gustawem Holoubkiem w roli Gustawa, miał premierę pod koniec listopada 1967 r. w Teatrze Narodowym w Warszawie.

Przedstawienie spotkało się z ostrą krytyką kierownictwa PZPR. Wezwany 21 grudnia w trybie nagłym do KC Kazimierz Dejmek usłyszał od Wincentego Kraśko, kierownika Wydziału Kultury, że jego inscenizacja „Dziadów” jest antyrosyjska, antyradziecka i religiancka. 16 stycznia 1968 r. Ministerstwo Kultury i Sztuki powiadomiło dyrekcję Teatru Narodowego, iż z dniem 1 lutego przedstawienie „Dziadów” będzie zawieszone.

Manifestacje w całej Polsce

Prof. Wojciech Roszkowski opisując okoliczności podjęcia tej decyzji pisze, iż do dziś nie wiadomo dokładnie jakie czynniki partyjne zadecydowały o zdjęciu „Dziadów”: „ gomułkowskie dla wykazania, że panują nad sytuacją, czy moczarowskie dla wzburzenia nastrojów”.

Po zakończeniu ostatniego spektaklu uformował się pochód, który skandując „Wolna sztuka! Wolny teatr!” przeszedł pod pomnik Adama Mickiewicza na Krakowskim Przedmieściu. W wyniku interwencji milicji zatrzymano 35 osób pod zarzutem „zakłócania porządku publicznego”.

Demonstracje odbywały się początkowo w samej Warszawie, a następnie także w innych miastach. W kolejnych dniach studenci organizowali akcje protestacyjne i manifestacje w Krakowie, we Wrocławiu, w Gdańsku, Poznaniu, Łodzi, Toruniu, Lublinie i Katowicach. Zgromadzenia te były najczęściej rozpędzane przez milicję.

Rozgrywki w PZPR

Wydarzenia z marca 1968 r. stały się okazją do rozgrywki politycznej wewnątrz PZPR, w której na początku lat 60 powstała nieformalna grupa partyjnych i państwowych działaczy skupionych wokół ówczesnego wiceministra spraw wewnętrznych Mieczysława Moczara.

Prof. Roszkowski podsumowując tzw. wydarzenia marcowe, pisał: „Choć pucz moczarowski z marca 1968 r. nie osiągnął ostatecznego celu i został zahamowany przez kierownictwo gomułkowskie, w kierownictwie tym dokonano sporych wyrw, co osłabiło znacznie pozycje samego Gomułki. Odbyło się to podczas dzikiej kampanii antydemokratycznej i antysemickiej, rozpętanej w trakcie pogromu liberalnego ruchu intelektualistów i studentów. Ruch ten przegrał, gdyż nie poparli go na większą skalę robotnicy. Komuniści próbowali zmobilizować w Polsce w marcu 1968 r. najciemniejsze siły drzemiące w każdym społeczeństwie – szowinizm, rasizm i ksenofobię – by rozegrać swoje porachunki oraz przesłonić istotne przyczyny permanentnego kryzysu społecznego w PRL, oduczyć Polaków racjonalnego myślenia i uczynić wspólnikami w walce z urojonym wrogiem”.

Aresztowania i emigracja

Według informacji Generalnej Prokuratury z 6 czerwca 1968 r. w związku z wydarzeniami marcowymi zatrzymano ponad 2700 osób, w tym 359 studentów. Przed kolegiami postawiono blisko 700 osób, w tym 143 studentów. Śledztwa wszczęto wobec 540 osobom, w tym 207 studentom.

W latach 1968-1969 z Polski wyemigrowało ponad 15 tys. Żydów bądź osób pochodzenia żydowskiego. W tym czasie wyjechało również ok. 200 byłych pracowników bezpieczeństwa i informacji wojskowej, odpowiedzialnych za zbrodnie stalinowskie.

dzieje.pl

Wiadomości

Matysiak odrzuca "szurskie teorie": wszystko postępuje tak, jak mówi kodeks wyborczy [WIDEO]

Müller: to, co teraz robi rząd Tuska ws. przeliczania głosów, to absurd

Sąd Najwyższy ws. wyników wyborów. Padła konkretna data

Drużynowe Mistrzostwa Europy 2025 w Madrycie: Silna reprezentacja Polski celuje w podium

HIT DNIA

HIT! Poseł KO uderza w Republikę w Sejmie! [WIDEO]

"Zorganizowana grupa przestępcza". Lichocka ostro o ludziach, którzy nielegalnie przejęli media publiczne [WIDEO]

Szef KRRiT w Sejmie o TVN. "Złożona struktura obejmuje ok. 20 spółek"

Olympique Lyon ukarany! Degradacja za 175 mln euro długu

Imigranci pod domem. To nie jest straszenie, to się dzieje na naszych oczach! [ZDJĘCIA]

Resovia z dziką kartą do Ligi Mistrzów. ZAKSA i Jastrzębie poza elitą

Historyczny lot Polaka w kosmos!

HIT DNIA

Skandal w warszawskiej komisji! Trzaskowski dostał głosy Nawrockiego?!

Rozpoczęły się obrady Sejmu. Oglądaj TRANSMISJĘ u nas! [LIVE]

Na chwilę po starcie. Uznański-Wiśniewski do Polaków: To duży krok w przyszłość!

Finlandia nie czeka na NATO. Szykuje się na wojnę z Rosją

Najnowsze

Matysiak odrzuca "szurskie teorie": wszystko postępuje tak, jak mówi kodeks wyborczy [WIDEO]

HIT DNIA

HIT! Poseł KO uderza w Republikę w Sejmie! [WIDEO]

"Zorganizowana grupa przestępcza". Lichocka ostro o ludziach, którzy nielegalnie przejęli media publiczne [WIDEO]

Szef KRRiT w Sejmie o TVN. "Złożona struktura obejmuje ok. 20 spółek"

Olympique Lyon ukarany! Degradacja za 175 mln euro długu

Müller: to, co teraz robi rząd Tuska ws. przeliczania głosów, to absurd

Sąd Najwyższy ws. wyników wyborów. Padła konkretna data

Drużynowe Mistrzostwa Europy 2025 w Madrycie: Silna reprezentacja Polski celuje w podium