Przejdź do treści
09:56 Policjanci z Ciechanowa odnaleźli 15-letnią Liliannę z Opinogóry Dolnej (Mazowieckie), która zaginęła w piątek i od tego czasu była poszukiwana. Okazało się, że dziewczynka przebywała u znajomych. Cała i zdrowa trafiła już pod opiekę
09:37 IMGW: ostrzeżenie I stopnia przed burzami dla całego kraju z wyjątkiem części woj. warmińsko-mazurskiego i podlaskiego; burzom będzie towarzyszył grad i trąby powietrzne
08:11 Wielka Brytania: 1 czerwca wszedł w życie zakaz kupowania i sprzedawania jednorazowych e-papierosów
07:24 Szwecja zaostrza kontrole zagranicznych statków, aby przeciwdziałać rosyjskiej flocie cieni
Republika Wieczór Wyborczy Republiki: Polacy wybierają, my komentujemy! Startujemy w niedzielę od godziny 19:50.
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” w Nysie zaprasza na spotkanie z Danielem Obajtkiem oraz Michałem Dworczykiem, 5 czerwca (czwartek), g. 19:00, Nyski Dom Kultury ul. Wałowa 7
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” Gdańsk II zaprasza na protest - Nie dla nielegalnej imigracji!, 8 czerwca (niedziela), g. 12, pod Radą Miasta Gdańska ul. Wały Jagiellońskie 1
NBP NBP informuje: Prof. Adam Glapiński, Prezes NBP: „Polska ma już 509 ton złota – więcej niż Europejski Bank Centralny! To dowód na skuteczną strategię, która wzmacnia wiarygodność Polski i buduje bezpieczeństwo finansowe obywateli"

Pradziejowa kopalnia krzemienia czekoladowego na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

Źródło: Fot. PAP/Magdalena Sudoł-Procyk

Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskie archeolodzy odkryli mającą nawet 10 tys. lat kopalnię krzemienia czekoladowego. Jak podkreśla kierownik badań dr Magdalena Sudoł-Procyk – to dotąd najdalej wysunięty na południowy zachód w Polsce tego typu obiekt.

Wcześniej uważano, że choć zasiedlający te tereny neandertalczycy, a następnie homo sapiens posługiwali się narzędziami z krzemienia czekoladowego, to nie wydobywali go na miejscu, ale transportowali z oddalonych o ok. 150 km Gór Świętokrzyskich.

- Dorzecze Wisły obfituje w złoża kilku rodzajów surowców krzemionkowych, które były wykorzystywane w czasach prehistorycznych. Wśród nich krzemień czekoladowy – był jednym z najlepszych jakościowo: twardy, kruchy i o jednolitej strukturze, dlatego dobrze nadawał się do wytwarzania narzędzi. Ma wiele odmian – od barwy jasnobrązowej (czekolady mlecznej) po ciemny brąz (jak czekolada gorzka)– wymieniła archeolog dr Sudoł-Procyk z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Jak wskazała, jakość krzemienia czekoladowego doceniana była przez pradziejowe społeczności już od paleolitu środkowego, przez mezolit i neolit, aż po epokę żelaza (czyli od ok. 250 000 lat temu do przełomu er), a największą popularnością cieszył się w okresie późnego paleolitu (15-12 tys. lat temu).

Pokłady wykorzystywali już neandertalczycy

- Nasze badania w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej pokazały, że krzemień ten był wykorzystywany przez tutejsze społeczności środkowopaleolityczne (czyli neandertalskie) przede wszystkim do produkcji noży, a w młodszych okresach homo sapiens wytwarzał z niego przede wszystkim różne narzędzia wiórowe, takie jak ostrza, drapacze, rylce, przekłuwacze, czy zbrojniki. Wcześniej jednak sądziliśmy, że nasi przodkowie przynosili ten surowiec z Gór Świętokrzyskich, czyli z rejonu badanego już od stu lat, gdzie krzemień czekoladowy został bardzo dobrze rozpoznany i opisany – wskazała archeolog.

Teraz archeolodzy odkryli jego złoża na terenie Doliny Udorki (leżącej w powiecie olkuskim w woj. małopolskim) – i na ich obszarze kopalnię. „Z geologicznego punktu widzenia takie wychodnie nie powinny dziwić, ponieważ określonego wieku skały, w których możemy się spodziewać tego surowca, występują poza strefą świętokrzyską wzdłuż całej wschodniej granicy Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Ale jest to niewątpliwie pierwsza tutaj tego typu pozostałość po działalności naszych przodków” – podkreśliła.

Z badań zespołu, choć jeszcze niekompletnych, wynika, że sama kopalnia funkcjonowała między 10 a 6 tys. lat temu. „To również zaskakujące odkrycie, ponieważ zdecydowana większość znanych nam kopalni (w tym innych surowców krzemionkowych) z Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i z Gór Świętokrzyskich pochodzi z okresu neolitu, czyli są młodsze niż ta” – powiedziała dr Sudoł-Procyk.

Naukowcy odkryli również ślady obróbki surowca

Dodała, że póki co nie wiadomo, czy była to kopalnia z bardzo głębokimi szybami i podziemnymi chodnikami. „Wydaje się, że pierwotnie wędrujący doliną prehistoryczni łowcy wkopywali się w stok, widząc pokłady krzemienia odsłonięte w wyniku podmycia zbocza przez rzekę. Ale kolejne doły kopane były coraz wyżej po stoku, osiągając coraz większe rozmiary. Odkryte przez nas obiekty mają głębokość 3 metrów, a badania jeszcze się nie skończyły. Wprawdzie nie znaleźliśmy dotąd narzędzi, którymi je kopano, aby pozyskać ten surowiec, ale z dużym prawdopodobieństwem, możemy stwierdzić, że to był jakiś surowiec organiczny, np. poroże, które jest bardzo twarde i znane archeologom jako narzędzie z innych kopalń pradziejowych” – opowiadała badaczka.

Archeolodzy mają także dowody, że surowiec po wydobyciu był wstępnie obrabiany w bezpośrednim sąsiedztwie kopalni i dopiero później wynoszony poza jej teren m.in. na wymianę.

Niedawno zespół badaczy zakończył prace terenowe, w czasie których pobrano wiele próbek do analiz w laboratoriach, na czym będą pracować przez najbliższe miesiące. W kolejnym sezonie archeolodzy znów planują powrót na stanowisko i kolejne badania w terenie.
Badania prowadzone są w ramach pięcioletniego projektu pt. „Krzemień czekoladowy na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Wydobywanie, użytkowanie i dystrybucja”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki.

PAP

Wiadomości

"Życzymy, by wasze domy były pełne ciepła i miłości". Para prezydencka złożyła życzenia z okazji Dnia Dziecka [WIDEO]

Burze, grad i trąby powietrzne. Ostrzeżenia IMGW niemal dla całego kraju

"Członkowie komisji mogą zapisywać numery zaświadczeń". Szef KBW zdementował "wytyczne" szefowej komisji z Gdańska

Pożar w szpitalu w Hamburgu. Są ofiary śmiertelne

Pierwsza konferencja PKW: nie odnotowano żadnych incydentów wyborczych

Jest reakcja na działanie rosyjskiej floty cieni. Szwecja zaostrza kontrole

Londyn kończy z jednorazowymi e-papierosami. Wiemy, jak zareagowali ich użytkownicy

Musk zakończył współpracę w administracji Trumpa, przyjaźń trwa

Maja Klajda z sukcesem na Miss World 2025! Polka została II Vice Miss i najpiękniejszą Europejką!

Leon XIV pozdrowi dziś uczestników Giro d’Italia

Lewandowska chwali się sukcesem Klary. „Dumna” – napisała przy wspólnym zdjęciu

UE wprowadza aplikację do weryfikacji wieku online bez ujawniania danych osobowych

Kuriozalna wystawa w Instytucie Polskim w Berlinie

Polacy ruszyli do urn. O 7.00 zaczęło się głosowanie

Polonia oddała głos: Koniec głosowania w Ameryce Płd. i Pn.

Najnowsze

"Życzymy, by wasze domy były pełne ciepła i miłości". Para prezydencka złożyła życzenia z okazji Dnia Dziecka [WIDEO]

Pierwsza konferencja PKW: nie odnotowano żadnych incydentów wyborczych

Jest reakcja na działanie rosyjskiej floty cieni. Szwecja zaostrza kontrole

Londyn kończy z jednorazowymi e-papierosami. Wiemy, jak zareagowali ich użytkownicy

Musk zakończył współpracę w administracji Trumpa, przyjaźń trwa

Burze, grad i trąby powietrzne. Ostrzeżenia IMGW niemal dla całego kraju

"Członkowie komisji mogą zapisywać numery zaświadczeń". Szef KBW zdementował "wytyczne" szefowej komisji z Gdańska

Pożar w szpitalu w Hamburgu. Są ofiary śmiertelne