Przejdź do treści
Polska 5 września – co wydarzyło się tego dnia
TV Republika

Tego dnia pod Serockiem Niemcy rozstrzelali kilkudziesięciu wziętych do niewoli żołnierzy Armii „Pomorze”; Niemców rozpoczęli represje wobec ludności cywilnej Bydgoszczy; uroczyste otwarcie Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku; Sejm uchylił przepisy o socjalistycznej dyscyplinie pracy; wydano „Kodeks ucznia”; odwołano z funkcji I. sekretarza PZPR Edwarda Gierka; Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” odebrała „Gazecie Wyborczej” prawo do posługiwania się symbolem „Solidarności”; komisja Jerzego Millera badająca katastrofę smoleńską zakończyła prace nad publikacją protokołu z załącznikami. Urodzili się m. in. Kazimierz Iranek-Osmecki, Teresa Tuszyńska, Waldemar Pawlak, Mariusz Szczygieł. Zmarli natomiast: Stanisław Witkiewicz, Marian Smoluchowski, Bohdan Pniewski, Bohdan Korzeniewski, Marian Jaworski oraz Teresa Stanek.

1103 - Został uposażony klasztor benedyktynów w Mogilnie. 

1580 - Wojska polsko-węgierskie zdobyły moskiewską twierdzę Wielkie Łuki. W trakcie rabowania palącej się twierdzy doszło do eksplozji prochowni, w wyniku której zginęło 200. Polaków i Węgrów oraz większość załogi moskiewskiej. 

1897 - We wsi Pstrągowa na Podkarpaciu urodził się Kazimierz Iranek-Osmecki, pułkownik WP, w czasie II. wojny światowej od 1943 r. szef Oddziału IV. (Kwatermistrzowskiego), a od 1944 r. Oddziału II. (Informacyjno-Wywiadowczego) Komendy Głównej Armii Krajowej. 

1914 - Na ziemiach Królestwa Polskiego, zajętych przez wojska niemieckie, Józef Piłsudski powołał Polską Organizację Narodową. 

1914 - Początek bitwy nad jeziorami mazurskimi, w której wojska niemieckie pod dowództwem gen. Paula von Hindenburga pokonały armię rosyjską gen. Pawła von Rennenkampfa

1915 - W Lovranie w Chorwacji zmarł Stanisław Witkiewicz, malarz, pisarz, krytyk i teoretyk sztuki, twórca stylu zakopiańskiego w architekturze. 

1917 - W Krakowie zmarł Marian Smoluchowski, fizyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z najwybitniejszych uczonych polskich. 

1924 - We Lwowie podczas otwarcia Targów Wschodnich członkowie Ukraińskiej Organizacji Wojskowej dokonali nieudanego zamachu bombowego na prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego

1939 – Pod Serockiem Niemcy rozstrzelali kilkudziesięciu wziętych do niewoli żołnierzy Armii „Pomorze”. 

1939 - Po zajęciu miasta przez Niemców rozpoczęły się represje wobec ludności cywilnej Bydgoszczy, będące odwetem za zdławienie niemieckiej akcji dywersyjnej w dniach 3-4 września. 

1942 - Początek tzw. Wielkiej Szpery, akcji, w czasie której Niemcy deportowali z łódzkiego getta do niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem dzieci oraz osoby starsze i chore, w sumie 15-20 tys. Żydów. 

1942 - Dowódca SS i policji na dystrykt warszawski, SS-Oberführer Ferdinand von Sammern-Frankenegg, wydał obwieszczenie przypominające o karze śmierci za udzielanie pomocy Żydom. 

1942 - W Warszawie urodziła się Teresa Tuszyńska, aktorka, modelka, wystąpiła w filmach „Rozwodów nie będzie”, „Tarpany”, „Biały niedźwiedź”, „Poczmistrz”; największą popularność przyniosła jej rola Margueritte w filmie Janusza MorgensternaDo widzenia, do jutra”. 

1944 - Powstanie Warszawskie: Oddziały powstańcze wycofały się z Elektrowni na Powiślu. 

1946 - W Krakowie Najwyższy Trybunał Narodowy skazał na karę śmierci niemieckiego, nazistowskiego zbrodniarza Amona Goetha, komendanta niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Plaszow. Wyrok wykonano 13. września 1946 r. w krakowskim więzieniu przy ul. Montelupich; ostatecznie powieszono go w trzeciej próbie. 

1948 – Nastąpiło uroczyste otwarcie Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku. Zajmowało ono wówczas 8 sal wystawowych, a w swoich zbiorach posiadało 640 eksponatów. Z tej okazji został wydany przewodnik po muzeum opracowany przez Tadeusza Przypkowskiego. W listopadzie tego roku, z przyczyn technicznych, ekspozycja została zamknięta; muzeum ponownie otwarto wiosną 1949 r. 

1953 - Premiera komedii filmowej „Sprawa do załatwienia” w reżyserii Jana Rybkowskiego

1956 - Początek obrad Sejmu, w czasie których uchylono przepisy o socjalistycznej dyscyplinie pracy oraz zmieniono ustawę o szkolnictwie wyższym, zwiększającą prawa szkół wyższych. 

1959 - W Modelu na Mazowszu urodził się Waldemar Pawlak, prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1991-97 i 2005-12; parlamentarzysta, premier RP w 1992 r. oraz w latach 1993-1995; wicepremier i minister gospodarki (2007-12); prezes Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. 

1959 - Otwarto największe w kraju Śląskie Wesołe Miasteczko w Chorzowie. 

1965 - W Warszawie zmarł Bohdan Pniewski, architekt, profesor Politechniki Warszawskiej i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie; projektował m.in. hotel Patria w Krynicy, gmachy Sądów Grodzkich w Warszawie, Ministerstwa Komunikacji i Narodowego Banku Polskiego; autor rozbudowy zespołu budynków Sejmu oraz gmachu Teatru Wielkiego. 

1966 - W Złotoryi urodził się Mariusz Szczygieł, dziennikarz, pisarz, reporter, autor książek „Gottland”, „Laska nebeska”, „Zrób sobie raj”. 

1974 – W swoim piśmie, skierowanym do biskupa, Wydział do Spraw Wiary UW w Olsztynie, polecił skreślić z przygotowywanego do druku „Rocznika Diecezji Warmińskiej” nazwy kilkudziesięciu obiektów sakralnych, które nie były zatwierdzone przez administrację rządową, choć w rzeczywistości istniały. We Fromborku były to m.in. kaplica domowa św. Wojciecha w pałacu biskupim, kościół św. Anny oraz kościół parafialny św. Mikołaja

1975 – Wydano „Kodeks ucznia”. 

1977 - Premiera filmu „Milioner” w reżyserii Sylwestra Szyszki

1980 - Początek VI. Plenum KC PZPR, na którym odwołano z funkcji I. sekretarza Edwarda Gierka; jego następcą na tym stanowisku został Stanisław Kania

1980 - Premiera filmu „Grzeszny żywot Franciszka Buły” w reż. Janusza Kidawy

1981 - W gdańskiej hali „Olivia” rozpoczął się I. Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”. 

1981 - W wyniku buntu w więzieniu w Bydgoszczy z zakładu uciekło 188 osób. 

1986 - Premiera filmu „Jezioro Bodeńskie” w reż. Janusza Zaorskiego

1990 - Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” odebrała „Gazecie Wyborczej” prawo do posługiwania się symbolem „Solidarności” na stronie tytułowej. 

1991 - Polska i Litwa wznowiły stosunki dyplomatyczne.

1992 - W Warszawie zmarł Bohdan Korzeniewski, historyk i krytyk teatru, reżyser, tłumacz, pedagog. 

1994 - Na antenie TVP1 wyemitowano pierwszy odcinek amerykańskiego serialu „Moda na sukces”. 

2007 - W fabryce w Tychach zjechał z linii montażowej milionowy egzemplarz „Fiata Panda”. 

2008 - Sejm RP przyjął ustawę o utworzeniu Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. 

2011 - Komisja Jerzego Millera badająca katastrofę smoleńską zakończyła prace nad publikacją protokołu z załącznikami - w tym stenogramami rozmów z kokpitu i wieży w Smoleńsku. 

2020 – W Krakowie zmarł arcybiskup senior archidiecezji lwowskiej kard. Marian Jaworski. W latach 1991-2008 był pierwszym po II. wojnie światowej arcybiskupem metropolitą lwowskim obrządku łacińskiego, a w latach 1992–2008 przewodniczącym Konferencji Episkopatu Ukrainy. W 2017 r. prezydent Andrzej Duda odznaczył go Orderem Orła Białego

2023 – W Warszawie zmarła członkini Szarych Szeregów i Armii Krajowej, prezes Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK (2021-2023) Teresa Stanek ps. „Mitsuko”. 

źródło: PAP 

Wiadomości

Mocny wpis posła Warchoła. Co ukrywa KAS?

Biedroń w oparach absurdu. Chwali się wyimaginowanymi osiągnięciami

Bubel w specustawie powodziowej. Problem z kupnem nieruchomości!

Zacięte pojedynki w ekstraklasie siatkarek

Po roku rządów koalicji Tuska nie widać żadnych efektów

Płaczek: w świat poszła informacja, że rząd nie pozwala Polakom zjednoczyć się 11 listopada

ZOBACZ NAGRANIE z zatrzymania youtubera Buddy

Rubcow od ponad 15 lat szpiegował dla Rosjan

Wyzwiska i przepychanki po jednym z meczów

InPost będzie dostarczał przesyłki w Wielkiej Brytanii. Polska firma będzie obsługiwała nawet Karola III

Kropiwnicki ma 12 mieszkań, a pobiera dodatek na 13. Polityk PO korzysta z pieniędzy podatników na wynajem lokalu w Warszawie

Od 6 lat ścigano ją listem gończym za niepłacenie alimentów. Wpadła w trakcie spaceru

Na razie tylko dwie kolejki ekstraklasy koszykarzy

Romanowski ostro po wyjściu z nielegalnej Prokuratury Krajowej: mamy do czynienia z serią bezprawnych działań

Po roku rządów Tuska Polacy chcą znowu PiS. Nowy sondaż

Najnowsze

Mocny wpis posła Warchoła. Co ukrywa KAS?

Po roku rządów koalicji Tuska nie widać żadnych efektów

Płaczek: w świat poszła informacja, że rząd nie pozwala Polakom zjednoczyć się 11 listopada

ZOBACZ NAGRANIE z zatrzymania youtubera Buddy

Rubcow od ponad 15 lat szpiegował dla Rosjan

Biedroń w oparach absurdu. Chwali się wyimaginowanymi osiągnięciami

Bubel w specustawie powodziowej. Problem z kupnem nieruchomości!

Zacięte pojedynki w ekstraklasie siatkarek