Przejdź do treści
Polska 4 stycznia – co wydarzyło się tego dnia
facebook.com

Tego dnia Maria Skłodowska-Curie zgłosiła swoją kandydaturę do Akademii Francuskiej; do portu w Gdyni wszedł pierwszy polski statek SS Wilno; w Atenach Niemcy rozstrzelali Jerzego Iwanow-Szajnowicza; rozpoczął się proces Zrzeszenia WiN; działalność wznowiły szkoły podstawowe, średnie i zawodowe, zawieszone po ogłoszeniu stanu wojennego. Urodzili się m. in. Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, Tadeusz Godlewski, Marian Sojda, Stefan Rachoń, Tytus Karpowicz, Antoni Marianowicz, Janusz Sent, Mariusz Walter, Antoni Krauze. Zmarli natomiast: Michał Czajkowski, Karol Janowski, Jerzy Iwanow-Szajnowicz, Kazimierz Brusikiewicz, Dorota Terakowska, Leon Kaleta, Piotr Rzewuski oraz Jan Henryk Podhorski.

1520Mikołaj Kopernik i Jan Sculteti, kanonicy warmińscy, udali się w poselstwie do Wielkiego Mistrza Zakonu Albrechta Hohenzollerna, jako reprezentanci kapituły oraz biskupa Luzjańskiego, który próbował ratować pokój po uchwaleniu 11 grudnia 1519r. przez sejm toruński wojny króla Zygmunta I z Krzyżakami; 30 grudnia wojska polskie wkroczyły na ziemie krzyżackie. Misja kanoników okazała się nieudana, gdyż WMK Albrecht nie zamierzał skorzystać z pośrednictwa biskupa w rozmowach z królem Polski.

1729 – W Warszawie ukazał się pierwszy numer wydawanej przez pijarów gazety „Nowiny Polskie”, przekształconej w grudniu tego samego roku w „Kurier Polski”.

1778 - W Pohoście koło Pińska urodził się książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki, minister przychodów i skarbu Królestwa Polskiego (1821-1830), inicjator założenia Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i Banku Polskiego.

1790 - Stanisław Staszic wydał anonimowo książkę Przestrogi dla Polski.

1796 – Wojska pruskie opuściły Kraków, który został przyłączony do Austrii.

1801 - Założono Szkołę Przemysłową dla Ubogich Dziewcząt Żydowskich we Wrocławiu. Szkoła istniała do 1920, kiedy to zdecydowano o jej zamknięciu.

1830 - W Warszawie urodził się Tytus Babczyński, fizyk i matematyk, profesor Szkoły Głównej i Uniwersytetu Warszawskiego.

1872 - Ukazało się pierwsze wydanie czasopisma Kaliszanin (od roku 1892 Gazeta Kaliska).

1878 - We Lwowie urodził się Tadeusz Godlewski, fizyk, twórca podstaw polskich badań nad radioaktywnością i promieniotwórczością.

1886 - W Borkach pod Kozielcem na Ukrainie zmarł Michał Czajkowski, Sadyk Pasza, pisarz, uczestnik Powstania Listopadowego; po 1831 r. na emigracji we Francji; działacz niepodległościowy związany z Hotelem Lambert; od 1850 r. w armii tureckiej; przeszedł na islam; uczestnik wojny krymskiej (1853-1856); autor „Wernyhory” i „Powieści kozackich”.

1891 - W Piotrkowicach (Wielkopolska) zmarł Aleksander Guttry, żołnierz powstań: Listopadowego i Wielkopolskiego w 1848 r., deputowany do Landtagu w Berlinie, w czasie Powstania Styczniowego komisarz Rządu Narodowego na Anglię i Francję.

1900 - W Krakowie urodził się Władysław Krasnowiecki, aktor, dyrektor naczelny i artystyczny Teatru Narodowego (1949-1951); rektor warszawskiej PWST, prezes ZASP (1965-1970); w czasie II wojny światowej członek Związku Patriotów Polskich, kierował teatrem Armii Polskiej w ZSRS.

1901 - W Poznaniu urodził się Marian Sojda, piłkarz m.in. Warty Poznań, 14-krotny reprezentant kraju m.in. na Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu w 1924 roku, żołnierz Wojska Polskiego, zamordowany przez NKWD w Katyniu.

1906 - W Ostrowie Lubelskim urodził się Stefan Rachoń, skrzypek, dyrygent, organizator Orkiestry Polskiego Radia w Warszawie.

1911 - Maria Skłodowska-Curie zgłosiła swoją kandydaturę do Akademii Francuskiej.

1915 - W Wilnie urodził się Tytus Karpowicz, pisarz; autor książek dla dzieci i młodzieży.

1919 - Płk Marian Januszajtis-Żegota przeprowadził nieudany zamach stanu, mający na celu obalenie rządu Jędrzeja Moraczewskiego.

1920 - Założono klub piłkarski Polonia Bytom.

1921 - W Siedlcach urodził się Witold Zalewski, pisarz, scenarzysta, autor m.in. powieści socrealistycznych „Traktory zdobędą wiosnę” (1950) i „Urodzaj”.

1924 - W Warszawie urodził się Antoni Marianowicz, poeta, satyryk; debiutował w 1942 roku szopką „Żarty na karty” wystawioną w getcie warszawskim; po ucieczce z getta ukrywał się w Wołominie, okupacyjne wspomnienia opisał w książce „Życie surowo wzbronione”; po wojnie podjął współpracę ze „Szpilkami”, pisał teksty dla kabaretów, tłumaczył musicale np. „Skrzypek na dachu” i książki m.in. „Alicję w krainie czarów” Lewisa Carolla.

1927 - Do portu w Gdyni wszedł pierwszy polski statek: SS Wilno, pod dowództwem Mamerta Stankiewicza, komandora Marynarki Wojennej II RP, dowódcy statków „Lwów", „Polonia" oraz „Piłsudski”, po latach bohatera powieści Karola Olgierda Borchardta „Znaczy Kapitan” - pierwsza polska jednostka handlowa wpływająca do nowego polskiego portu. Dwa dni później w porcie poświęcono bandery SS Wilno i innych jednostek PMH. SS „Wilno” był - obok SS „Kraków”, SS „Katowice”, SS „Poznań” i SS „Toruń” – zbudowaną we Francji dla Polski jednostką tworzonej wówczas Polskiej Marynarki Handlowej. Statek aż do września 1939 roku transportował polski węgiel do portów w Szwecji i Wielkiej Brytanii.

1928 - W Warszawie zmarł Karol Janowski, architekt, organizator i profesor Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.

1928 - W Poznaniu urodził się Jan Lenica, grafik, twórca filmów animowanych, jeden z przedstawicieli polskiej szkoły plakatu.

1936 - W Świętochłowicach urodził się Janusz Sent, pianista, kompozytor, autor muzyki takich przebojów jak: „Jesteśmy na wczasach”, „Dziewczyny, bądźcie dla nas dobre na wiosnę”, „Tupot białych mew” i „Przedostatni walc”.

1937 - We Lwowie urodził się Mariusz Walter, producent i reżyser telewizyjny, scenarzysta, twórca popularnych programów „Studio 2” i „Turniej Miast”, założyciel i pierwszy dyrektor stacji telewizyjnej TVN.

1940 - Gen. Władysław Sikorski i premier Francji Edouard Daladier podpisali polsko-francuską umowę wojskową dotyczącą tworzenia Wojska Polskiego we Francji.

1940 - W Warszawie urodził się Antoni Krauze, reżyser, scenarzysta; autor m.in. filmów „Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł”, „Smoleńsk” i serialu „Akwarium”.

1943 - W Atenach rozstrzelany został przez Niemców Jerzy Iwanow-Szajnowicz, agent brytyjskich służb, bohater greckiego ruchu oporu; urodzony w Warszawie, syn Rosjanina i Polki, przed wojną reprezentant Polski w piłce wodnej.

1943 - Niemcy rozstrzelali 22 mieszkańców wsi Nielisz koło Zamościa. Dokładnie rok później zamordowano tam 59 osób.

1944 - W miejscowości Sarny na Wołyniu wojska sowieckie przekroczyły przedwojenną granicę Polski; Rząd RP w Londynie wydał ofertę współpracy z Sowietami w walce z III Rzeszą i wyraził nadzieję, że ZSRS uszanuje prawa i interesy Rzeczypospolitej i jej obywateli na zajmowanych terenach.

1945 - Związek Sowiecki uznał Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej, powołany przez Krajową Radę Narodową.

1945 - NKWD dokonało masowych aresztowań Polaków we Lwowie.

1946 - W Warszawie urodził się Marek Borowski, wicepremier i minister finansów (1993-1994), marszałek Sejmu w latach 2001-2004; wiceprzewodniczący SLD (1999-2004); współtwórca i przewodniczący SdPL (2004); poseł na Sejm, senator, obecnie europoseł.

1947 - W Warszawie rozpoczął się proces Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość; na ławie oskarżonych zasiadł m.in. płk Jan Rzepecki.

1958 - Premiera filmu „Eroica” w reżyserii Andrzeja Munka.

1958 - Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński dokonał poświęcenia Gdańskiego Seminarium Duchownego.

1969 - W klinice kardiochirurgii Akademii Medycznej w Łodzi podjął próbę pierwszego w Polsce przeszczepu serca, pacjent zmarł po kilku godzinach.

1972 - Premiera filmu Andrzeja Żuławskiego „Trzecia część nocy”.

1979 - Zamknięto dla ruchu samochodowego krakowski Rynek Główny.

1981 - W Warszawie zmarł Stefan Śródka, aktor warszawskich teatrów: Narodowego, Ateneum, Dramatycznego; zagrał w wielu filmach m.in. w „Zakazanych piosenkach”, „Stawce większej niż życie”, „Czarnych chmurach”, „Misiu”.

1982 - Stan wojenny: działalność wznowiły szkoły podstawowe, średnie i zawodowe, zawieszone po ogłoszeniu 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego.

1982 - W reakcji na stan wojenny powstało pismo „Karta”; do czasu upadku cenzury w 1990 r. ukazywało się w drugim obiegu; pismo to poświęcone jest dziejom Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku.

1989 - W Klarysewie pod Warszawą doszło do spotkania przedstawicieli władz PRL i Kościoła katolickiego.

1989 - W Warszawie zmarł Kazimierz Brusikiewicz, aktor teatralny i filmowy; zagrał m.in. w filmach „Zakazane piosenki”, „Skarb”, „Irena do domu”, „Żołnierz królowej Madagaskaru”, „Klub kawalerów”.

1991 - Jan Krzysztof Bielecki został powołany na stanowisko premiera.

1991 - W Warszawie zmarł Stefan Żółkiewski, historyk literatury, krytyk, działacz polityczny.

1994 - Premiera komedii filmowej Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza w reżyserii Kazimierza Kutza.

1996 - W Poznaniu zmarł Jan Witkowski, filatelista, działacz społeczny, wystawca, autor licznych publikacji na temat filatelistyki.

1998 - Odbył się 6. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

2004 - W Krakowie zmarła Dorota Terakowska, dziennikarka, pisarka, żona dziennikarza Macieja Szumowskiego, matka reżyserki Małgorzaty Szumowskiej.

2011 - W Warszawie zmarł Jerzy S. Sito, poeta, tłumacz; w latach 90. ambasador RP w Danii.

2015 - W Warszawie zmarł Edmund Wnuk-Lipiński, socjolog, pisarz, autor m.in. powieści z gatunku science fiction „Rozpad połowiczny”.

2022 – W Pińczowie w wieku 110 lat zmarł major Leon Kaleta, żołnierz Korpusu Ochrony Pogranicza, we wrześniu 1939 r. 4. Pułku Piechoty Legionów, Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej. W latach osiemdziesiątych był działaczem antykomunistycznego ruchu ludowego.

2022 – W Warszawie zmarł Piotr Rzewuski, działacz NSZZ „Solidarność”, Grup Oporu Solidarni i Solidarności Walczącej, po 1989 r. działacz społeczny na warszawskiej Pradze, inicjator budowy pomnika generała Józefa Hallera na placu jego imienia.

2022 – W Opolu zmarł Andrzej Nowak, muzyk, gitarzysta rockowy, kompozytor, producent muzyczny, założyciel zespołów TSA i Złe Psy.

2023 – W Poznaniu zmarł gen. Jan Henryk Podhorski, ps. „Zygzak”, „Marciniak”, żołnierz wojny obronnej w 1939 r., działacz konspiracyjny, uczestnik Powstania Warszawskiego i konspiracji antykomunistycznej po 1945 r. W lutym 2016 roku został awansowany do stopnia generała brygady.



PAP

Wiadomości

Niemieckie SPD idzie w zaparte. Upadł Scholz! Niech żyje Scholz!

Zmiany w życiu potencjalnego kandyata PiS na Prezydenta RP

Czarnek: Hołownia szaleje, nie uznaje Sądu Najwyższego, który zatwierdził go jako posła na Sejm

Bronią swoich! Sejm odrzucił wniosek o uchylenie immunitetu Frysztakowi

Radni chcą skontrolować klub piłkarski WKS Śląsk Wrocław

Ostre słowa Kowalskiego: chce, żeby ten tchórz minister Kierwiński w końcu wyszedł!

Gwiazda NBA LeBron James zawiesza konta w mediach społecznościowych

Ponad 800 osób może zostać zwolnionych w Raciborzu. Rafako dziś podjęło decyzję!

Mocne. Gembicka zgłasza wniosek o przebadanie Kołodziejczaka na obecność substancji psychoaktywnych

Szef SEC zrezygnował, rynek kryptowalut wystrzelił w górę!

Obajtek: paru nieodpowiedzialnych polityków drwi sobie z polskiej gospodarki

Marszałkini potrafi zadbać o swoich ludzi

Sejm prawie jednogłośnie za ułatwieniem udzielenia pomocy powodzianom

Kurski: zamiast pomocy dla ludzi od rządu, ludzie muszą brać kredyty

Coraz więcej firm w Niemczech ogłasza upadłość

Najnowsze

Niemieckie SPD idzie w zaparte. Upadł Scholz! Niech żyje Scholz!

Radni chcą skontrolować klub piłkarski WKS Śląsk Wrocław

Ostre słowa Kowalskiego: chce, żeby ten tchórz minister Kierwiński w końcu wyszedł!

Gwiazda NBA LeBron James zawiesza konta w mediach społecznościowych

Ponad 800 osób może zostać zwolnionych w Raciborzu. Rafako dziś podjęło decyzję!

Zmiany w życiu potencjalnego kandyata PiS na Prezydenta RP

Czarnek: Hołownia szaleje, nie uznaje Sądu Najwyższego, który zatwierdził go jako posła na Sejm

Bronią swoich! Sejm odrzucił wniosek o uchylenie immunitetu Frysztakowi