– Dom rodzinny Marii Pileckiej z Ostrowskich – jest dobrym miejscem, żeby opowiedzieć historię Rotmistrza i rodziny jego żony. To nieduże miasto skupia w sobie jak w soczewce tragiczną dwudziestowieczną historię Polski. W latach II wojny światowej było miastem granicznym między Generalnym Gubernatorstwem a ZSRR – powiedziała wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Magdalena Gawin. Rotmistrz był postacią wyjątkową i zasługuje na jedno miejsce poświęcone w całości Jemu i Jego rodzinie – dodała.

Głównym założeniem projektu architektonicznego Muzeum było osadzenie przestrzeni muzealnej wokół rodzinnego domu Marii Pileckiej. To przed nim stoi małżeństwo Pileckich, w otoczeniu bujnego ogrodu, pełnego kwiatów, ozdobnych krzewów i drzew, stoją na jednym z najbardziej rozpoznawalnych zdjęć z lat 30. XX wieku. Są na nim młodzi, uśmiechnięci i szczęśliwi. Prosta forma nowego, dobudowanego skrzydła muzeum harmonijnie komponuje się z oryginalnym domem oraz ogrodem.

Muzeum będzie mieściło się na trzech kondygnacjach; każda z nich będzie stanowiła opowieść o innym okresie życia małżeństwa Pileckich. Znajdzie się tam miejsce na opowieść o kresowych Sukurczach i ziemi liwskiej, skąd pochodził Rotmistrz, o Ostrowi Mazowieckiej, rodzinnym mieście jego żony. W piwnicy budynku zwiedzający dowiedzą się o inwazji III Rzeszy i ZSRR na Polskę w 1939 roku, czarnej nocy okupacji, w której Rotmistrz podjął decyzję o dobrowolnym uwięzieniu w obozie Auschwitz Birkenau po to, aby założyć tam ruch oporu i dać świadectwo światu o rozmiarze dokonujących się tam okrucieństw i ludobójstwa.

Historia okupacji najlepiej została opowiedziana na przykładzie Warszawy, ale kontekstem decyzji Rotmistrza była także okupacyjna historia Ostrowi, gdzie zostawił swoją własną rodzinę; żonę i dzieci. W latach międzywojennych to miasto, które przeżyło swój rozwój i cywilizacyjny awans symbolizowany przez jedno z pierwszych koedukacyjnych gimnazjów, liczne stowarzyszenia kulturalne i społeczne.

12 rodzinnych zdjęć przedstawiających Witolda Pileckiego wraz z jego żoną Marią wzbogaci zbiory powstającego Muzeum – Dom Rodziny Pileckich. Wśród fotografii przekazanych w depozyt przez syna rotmistrza Andrzeja Pileckiego znajduje się nieznane dotąd zdjęcie przedstawiające Marię Pilecką jako kilkuletnią dziewczynkę w dniu jej Pierwszej Komunii Świętej.

Dyrektor Muzeum Dorota Socik opowiedziała o imponującej kwerendzie źródłowej dokonanej w polskich i zagranicznych archiwach. Zbiory muzealne to ponad 700 zdjęć miasta dokumentującego jego historię, setki świadectw oraz pamiątki rodzinne, jakie zostały przekazane przez mieszkańców miasta oraz Andrzeja Pileckiego.

- Mamy zdjęcia nigdy nie pokazywane i nie prezentowane w przestrzeni publicznej. Dojdą też inne z okresu powojennego. Pamiętajmy, że życie Marii Pileckiej nie skończyło się w dniu zabójstwa jej męża przez komunistyczny reżim. Musiała dalej żyć, wychować swoje dzieci, zaangażować się w pracę zawodową i społeczną. Jej wychowankowie przyjeżdżają do naszego miasta do dzisiaj – podkreśliła dyrektor Socik.