CBA ma już 15 lat. Dzisiaj po raz pierwszy obchodzimy Święto Służby

Ponad 1300 funkcjonariuszy i pracowników cywilnych zatrudnionych w CBA obchodzi dzisiaj po raz pierwszy Święto Służby. Na co dzień rozpoznają, analizują, kontrolują, wykrywają, zwalczają, współpracują, monitorują, edukują, chronią, zapobiegają, ale przede wszystkim służą obywatelom i Państwu.

Centralne Biuro Antykorupcyjne zostało powołane ustawą z 9 czerwca 2006 roku. Była to odpowiedź na brak organu antykorupcyjnego, który kompleksowo zwalczałaby przestępczość korupcyjną. Powołanie CBA stanowiło także realizację postanowień Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciw korupcji, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 31 października 2003 r., który zobowiązywał Polskę do powołania wyspecjalizowanej agencji antykorupcyjnej.

CBA ma status służby specjalnej, właściwej w sprawach zwalczania korupcji w instytucjach państwowych i samorządzie terytorialnym oraz życiu publicznym i gospodarczym, a także zwalczania działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa.

Działalność Biura oparta jest na czterech filarach:

1) czynnościach operacyjno-rozpoznawczych oraz dochodzeniowo-śledczych,

2) czynnościach kontrolnych,

3) czynnościach analitycznych,

4) prewencji korupcji.

W ramach filaru pierwszego zadania CBA obejmują rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw. Rokrocznie CBA prowadzi około 500 spraw operacyjnych i ponad 570 postępowań przygotowawczych. Filar drugi wiąże się z kontrolą prawidłowości i prawdziwości oświadczeń majątkowych lub oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne, a także z ujawnianiem przypadków nieprzestrzegania określonych przepisami prawa procedur w zakresie podejmowania i realizacji decyzji między innymi w przedmiocie prywatyzacji i komercjalizacji, wsparcia finansowego i udzielania zamówień publicznych. Co roku CBA przeprowadza około 160 kontroli, 790 analiz przedkontrolnych i 1360 spraw kontrolnych. Filartrzeci odnosi się do prowadzenia działalności analitycznej, dotyczącej zjawisk występujących w obszarze właściwości CBA oraz przedstawiania w tym zakresie informacji Prezesowi Rady Ministrów, Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmowi oraz Senatowi. Biuro prowadzi analizy kryminalne, sprawy analityczne, weryfikuje oświadczenia o braku konfliktu interesów, czy też prowadzi czynności w ramach osłony antykorupcyjnej. Analizy dotyczą przede wszystkim najważniejszych procesów prywatyzacyjnych i zamówień publicznych, a także zagrożeń, które mogą towarzyszyć realizacji programów rządowych oraz wykorzystaniu środków unijnych. Od kilku lat działania analityczno-informacyjne CBA koncentrują się także na zjawiskach występujących na rynku farmaceutycznym i informatycznym. W związku z rozwojem pandemii COVID-19 na polecenie Ministra Koordynatora Służb Specjalnych Biuro objęło osłoną antykorupcyjną Tarczę Finansową PFR adresowaną do dużych przedsiębiorców.

Co to znaczy być uczciwym?

Biuro prowadzi także szereg działań o charakterze profilaktycznym i edukacyjnym, współpracując z instytucjami krajowymi i międzynarodowymi, w myśl zasady "lepiej zapobiegać niż leczyć". CBA podjęło inicjatywy między innymi w następującym zakresie: redakcja strony internetowej o charakterze edukacyjnym antykorupcja.gov.pl, wydanie ponad 60 publikacji, które są udostępnione w formie e-booków na stronach internetowych Biura, prowadzenie szkoleń antykorupcyjnych, w których wzięło udział w formie stacjonarnej ponad 60 tys. osób czy też zorganizowanie dla dzieci uczących się zdalnie, konkursu "Co to znaczy być uczciwym?’" Użytkownicy ogólnodostępnej platformy e-learningowej udostępnionej przez CBA ukończyli już ponad 300 000 szkoleń.

CBA było także liderem Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2018-2020 oraz odpowiadało za jego liczne działania. Na potrzeby Programu jako cele szczegółowe zdefiniowano: wzmocnienie działań prewencyjnych i edukacyjnych, doskonalenie mechanizmów monitorowania zagrożeń korupcyjnych oraz monitorowanie regulacji prawnych w zakresie przeciwdziałania przestępczości korupcyjnej, zintensyfikowanie współdziałania i koordynacji działań pomiędzy organami ścigania. W ramach Programu m.in. stworzono system edukacji antykorupcyjnej działający we wszystkich resortach, a także w instytucjach im podległych i przez nie nadzorowanych, oparty na jednolitych założeniach ustanowionych przez Szefa KPRM, a także wydano kompleksowe wytyczne antykorupcyjne dla administracji publicznej w zakresie jednolitych rozwiązań instytucjonalnych oraz zasad postępowania dla urzędników i osób należących do grupy PTEF.

Współpraca z 54 krajami

CBA współpracuje z wieloma organizacjami międzynarodowymi i organami ścigania z innych państw. Celem współpracy jest wymiana najlepszych praktyk, pogłębianie wiedzy dotyczącej zjawisk korupcyjnych, rozwiązań i instrumentów funkcjonujących za granicą, jak również bieżąca wymiana informacji związana z działaniami operacyjnymi i śledczymi prowadzonymi przez służby innych państw. Biuro uzyskało dotychczas akceptację na współpracę z 54 krajami oraz 13 organizacjami międzynarodowymi.

23 kwietnia br., z inicjatywy Szefa CBA, odbyła się międzynarodowa konferencja, która zainicjowała oficjalne, uroczyste obchody 15-lecia CBA. Z uwagi na ograniczenia spowodowane pandemią spotkanie odbyło się w formie on-line. Szef CBA witając zaproszonych gości podkreślił, że walka z korupcją to walka z przeciwnikiem globalnym, który nie zna ograniczeń prawnych, systemowych, geograficznych, językowych czy kulturowych. Dlatego też ważną częścią pracy CBA jest współpraca z innymi instytucjami poprzez wymianę informacji i codzienne, robocze kontakty. Szef CBA przytoczył słowa Henry'ego Ford'a, który powiedział „Spotkać się to początek; zgodzić się to postęp; pracować razem to sukces”. Tym samym podkreślił, że efektywna, w wielu przypadkach wieloletnia już współpraca służb czy instytucji opiera się właśnie na tych trzech filarach.

 CBA zabezpieczyło mienie o wartości ponad 1,5 mld zł

CBA na bieżąco monitoruje możliwości finansowania projektów z różnych instytucji, celem dalszego rozwoju działań antykorupcyjnych. Biuro bierze udział w projekcie pn. ,,Wzmocnienie potencjału informacyjnego i analitycznego CBA” współfinansowanym przez Unię Europejską ze środków Programu Krajowego Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego czy też projektu pn. „Wzmocnienie kompetencji organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości w obszarze analiz: kryminalnej i strategicznej, wspomagających proces rozpoznawania, zwalczania i zapobiegania korupcji oraz przestępczości gospodarczej”. Przedsięwzięcie jest finansowane ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Wcześniej CBA realizowało m.in. projekt wraz z austriackim Federalnym Biurem Antykorupcyjnym (BAK) oraz z partnerem stowarzyszonym − Europolem, ,,SIENA dla Organów Antykorupcyjnych (S4ACA)". W ramach Programu Zapobieganie i Zwalczanie Przestępczości (ISEC) Komisja Europejska zdecydowała o przyznaniu CBA dofinansowania na realizację działań projektu „Rozwój Systemu Szkoleń Antykorupcyjnych”.

W 15-letniej działalności CBA może odnotować systematyczny wzrost najważniejszych wskaźników, np. liczby prowadzonych śledztw czy wysokości zabezpieczonego mienia. Wskazuje to na coraz większą efektywność podejmowanych działań. Łącznie CBA zabezpieczyło mienie o wartości ponad 1,5 mld zł. Tylko w ostatnich czterech latach CBA ujawniło ponad 13 mld zł szkody w mieniu Skarbu Państwa.

CBA prowadziło między innymi śledztwa dotyczące korupcji w polskiej piłce nożnej, nieprawidłowości w działaniu Komisji Majątkowej, przyjmowania korzyści majątkowych przez urzędników Centrum Projektów Informatycznych MSWiA, tzw. afery podkarpackiej, wyłudzeń podatku VAT oraz środków z funduszy unijnych, nieprawidłowości w GetBack S.A., nieprawidłowości w obrocie lekami, tzw. dzikiej reprywatyzacji, prywatyzacji Ciech S.A., korupcji byłego senatora RP, korupcji w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie, nieprawidłowości w Grupie Azoty Zakłady Chemiczne Police S.A., niegospodarności w SK Banku, byłych urzędników KNF ws. nieprawidłowości w SKOK Wołomin, korupcji w kopalniach, korupcji i kierowania grupą przestępczą przez byłego ministra transportu, działalności instytucji parabankowych, piramid finansowych czy w obrocie kryptowalutami.

Źródło: CBA