Okres w okolicach wiosennej równonocy (21 marca) w wielu tradycjach wiąże się ze świętowaniem końca zimy i nadejścia wiosny. Szczególną atencją cieszyła się pierwsza wiosenna pełnia. Pełnia w wielu pogańskich religiach wiązana jest z płodnością, tak więc połączenie odrodzenia wegetacji i pełni Księżyca niosło dla pogańskiej świadomości ogromny ładunek symboliczny.

Problemy z datą

Nie od początku obchodzono Wielkanoc w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni. Zgodnie z Ewangelią, Jezus wjeżdża do Jerozolimy w niedzielę poprzedzającą żydowskie święto Paschy. Święto to, upamiętniające wyjście Żydów z niewoli egipskiej, jest obchodzone 14 dnia miesiąca Nisan wg żydowskiego kalendarza, łączącym w sobie cechy kalendarza solarnego (opartego na pozycji słońca na niebie) i lunarnego (opartego na fazie księżyca).

14 dzień Nisan nie jest więc koniecznie piątkiem, jak to się wydarzyło w historii opisywanej przez ewangelistów, przypada za to w pierwszą wiosenną pełnię. Początkowo więc chrześcijanie bądź obchodzili zmartwychwstanie dwa dni po pełni, bądź też nawiązując do historii, którą obecnie znamy z Ewangelii (wtedy jeszcze kanon Nowego Testamentu nie był ustalony, a po wspólnotach chrześcijańskich krążyły zarówno księgi, które obecnie możemy przeczytać w wydaniach Biblii, jak również tzw. apokryfy), w niedzielę po niej.

Dopiero w 325 r. n.e. podczas Soboru Nicejskiego uniezależniono datę Świąt Wielkanocnych od żydowskiej Paschy i nadano jej do dzisiaj uznawaną w Kościele katolickim formułę.

Obyczaje

Nie wszystkie elementy Świąt Wielkanocnych pochodzą z wczesnochrześcijańskich tradycji. Takie symbole jak malowane jajeczka, wielkanocne zajączki czy oblewanie się wodą mają inne źródło.

Połączenie pierwszej wiosennej pełni księżyca i równonocy było dla pogan okresem zmartwychwstania przyrody, zwycięstwa życia nad śmiercią. Naturalnymi symbolami było więc to, co wiązało się z narodzinami nowego życia, a więc m.in. jajka, z których wykluwa się pisklę czy zające słynące z płodności.

Jako pierwszy powiązał pogańskie obyczaje ze Świętami Wielkanocnymi angielski mnich i kronikarz Beda (po angielsku Wielkanoc to Easter). To on zauważył pokrewieństwo angielskiej nazwy z imieniem pogańskiej bogini Eostre — odpowiednika słowiańskiej Jutrzenki, bogini świtu oraz odradzającej się przyrody i płodności.