„Zamieniamy marnowanie na pomaganie” to hasło tegorocznej kampanii prowadzonej przez Caritas Polska i partnerów zaangażowanych we wspólne programy pomocowe. Z jednej strony zachęca ono do rozważnego gospodarowania żywnością, a z drugiej wskazuje na fakt, że zmarnowana żywność mogłaby uratować miliony najuboższych przed głodem. Kampania jest także zaproszeniem do angażowania się w programy żywnościowe, takie jak Spiżarnia Caritas.

Liczby są przerażające – rocznie marnowanych jest na świecie 1,3 miliarda ton żywności zdatnej do spożycia (to jedna trzecia żywności wyprodukowanej), podczas gdy 868 milionów ludzi cierpi głód. Zmarnowana żywność pozwoliłaby nakarmić aż 2 mld osób. Gdybyśmy zatem przekazali tylko połowę zmarnowanej żywności potrzebującym, zlikwidowalibyśmy problem głodu na świecie. Jak zauważa papież Franciszek, problem nabiera głębokiego wymiaru etycznego i moralnego, dlatego obniżenie o połowę skali marnotrawstwa żywności do roku 2030 znalazło się wśród 17 najważniejszych Celów Rozwoju wyznaczonych przez ONZ. Podjęte w związku z tym działania z jednej strony zmierzają do wprowadzenia regulacji prawnych ograniczających marnowanie żywności, z drugiej zaś do szerokiej promocji postaw społecznych i konsumenckich w duchu zero waste.

Spiżarnia Caritas to program prowadzony w partnerstwie z Caritas diecezjalnymi, realizowany na ogromną skalę. Dzięki niemu od 2017 r. przekazano potrzebującym ponad 28 tys. ton żywności. Jest to pełnowartościowa żywność z krótkim terminem przydatności do spożycia, wycofywana ze sprzedaży, codziennie odbierana ze sklepów, hurtowni i magazynów w całej Polsce. Wartość tych uratowanych produktów to ok. 340 mln zł.

Żywność odbierają wolontariusze diecezjalnych Caritas lub współpracujących z Caritas innych organizacji pożytku publicznego. Zwykle na odbiór i przekazanie żywności mają oni tylko dobę. W tym czasie muszą ją posortować, zapakować w paczki i rozdać potrzebującym albo przekazać do jadłodajni, punktów wydawania żywności czy ośrodków pomocy, gdzie zostaną z nich ugotowane posiłki. Wymaga to zaplanowania działań, stałego zaangażowania w godzinach wieczornych, odpowiednich samochodów, chłodni do przechowywania i prowadzenia specjalnych miejsc wydawania żywności.

— W minionym roku w ramach Spiżarni Caritas nawiązano współpracę z 1350 sklepami, 18 hurtowniami i 22 magazynami. Program realizowany był przez 47 Caritas diecezjalnych i organizacji pożytku publicznego, w których działało 3 tys. wolontariuszy. Cykliczne wsparcie żywnościowe w postaci paczek i posiłków uzyskało ponad 60 tys. osób. Wśród beneficjentów byli seniorzy, osoby mieszkające samodzielnie, bezdomni i rodziny, których dochód miesięczny jest bardzo niski — mówi dr Urszula Bejma, zastępca Dyrektora Caritas Polska.

Partnerami Spiżarni Caritas są sieci sklepów Jeronimo Martins (Biedronka), Carrefour, Kaufland, Aldi, Eurocash, Schiver i Rella (Bi1, Auchan), Netto, SPAR, Lidl oraz Selgros. Partnerzy realizują razem z Caritas kampanie edukacyjne i współpracują zgodnie z Ustawą o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności, która została wprowadzona w życie w lipcu 2019 r.

Każdego roku w jadłodajniach nieodpłatnie wydawanych jest kilka milionów ciepłych posiłków. Korzysta z nich codziennie prawie 12 tys. osób. Dodatkowo każdego dnia 1600 osób otrzymuje paczki z żywnością. Obecnie w całej Polsce funkcjonują 74 jadłodajnie Caritas, a do końca roku będzie ich 80. Codziennie z każdej jadłodajni korzysta średnio od 100 do 350 osób, a z dużych jadłodajni – nawet 700 osób.

— Do jadłodajni przychodzą osoby bezdomne, będące w trudnej sytuacji materialnej, schorowane, bezrobotne i bezradne. Jednak w ostatnim roku zmieniła się struktura osób zgłaszających się po darmowe posiłki. Oprócz dużej grupy bezdomnych (3 600 osób dziennie) są seniorzy egzystujący na granicy biedy (4 650 osób dziennie), osoby z niepełnosprawnościami (2 200 osób dziennie), rodzice z dziećmi (1 150 osób dziennie) i osoby samotne. Jadłodajnie to ostoje ludzi głodnych — mówi Bartłomiej Kulisz z Caritas Polska.

Caritas za pośrednictwem jadłodajni świadczy długofalową pomoc żywnościową, dlatego tak ważne jest inwestowanie w to dzieło. Istotnym elementem wsparcia jest współpraca Caritas Polska z Lidl Polska, który od 2018 r. na rzecz jadłodajni przekazał łącznie ponad 1,5 mln zł. Środki przeznaczone zostały m.in. na remonty, sprzęt kuchenny (piekarniki, obieraczki, szatkownice), wyposażenie stołówki (naczynia, sztućce, obrusy) czy termosy do przewozu zupy. W tym roku Lidl Polska przekaże 350 tys. zł na modernizację i sprzęt do 33 jadłodajni.

Caritas to największa organizacja dobroczynna w Polsce. Pomaga setkom tysięcy potrzebujących w kraju i za granicą. Struktura Caritas w Polsce składa się z Caritas Polska, która pełni funkcję koordynatora projektów ogólnopolskich i zagranicznych, oraz z 45 Caritas diecezjalnych, które niosą bezpośrednią pomoc potrzebującym. Organizacja jest częścią sieci Caritas Internationalis i Caritas Europa.