Około 1,5 mln uprawnionych do głosowania będzie mogło oddać swój głos od godz. 8. rano do 22. wieczorem (7-21. czasu polskiego). Wyniki mają być znane w poniedziałek.

Referendum zostało ogłoszone 27 lutego, po zajęciu budynków rządu i parlamentu Autonomicznej Republiki Krymu w Symferopolu przez uzbrojonych ludzi. Deputowani mianowali wtedy premierem Siergieja Aksjonowa, lidera partii Rosyjska Jedność. Ten oświadczył, że uważa odsuniętego od władzy Wiktora Janukowycza za prawowitego prezydenta Ukrainy. Poinformował też, że władze krymskie nawiązały "współpracę z Flotą Czarnomorską w zakresie ochrony obiektów ważnych dla życia Autonomii". Ukraińskie jednostki wojskowe na półwyspie zostały otoczone przez rosyjskich żołnierzy i uzbrojonych ludzi z prorosyjskich sił separatystycznych.

W szybkim tempie zmieniano decyzje dotyczące plebiscytu. Początkowo ogłoszono, że referendum będzie dotyczyć rozszerzenia pełnomocnictw autonomii, ale już po kilku dniach podano, że ma na nim być rozpatrywana kwestia zmiany statusu regionu z autonomicznego na państwowy. Termin plebiscytu był dwukrotnie przesuwany. Najpierw wyznaczono go na 25 maja, potem na 30 marca i wreszcie na 16 marca. Wyprzedzając głosowanie, krymski parlament już 6 marca zwrócił się do prezydenta i parlamentu Rosji z propozycją rozpoczęcia procedury wejścia Krymu w skład Federacji Rosyjskiej jako jej podmiotu. Po kilku dniach uchwalił zaś deklarację niepodległości, która zostanie ogłoszona, jeśli mieszkańcy półwyspu w referendum opowiedzą się za przyłączeniem Autonomii do Rosji.

Trybunał Konstytucyjny Ukrainy uznał w piątek decyzję władz Krymu o przyłączeniu się do Rosji oraz niedzielne referendum za niezgodne z ukraińską ustawą zasadniczą. CZYTAJ WIĘCEJ

Za nielegalne uznają plebiscyt państwa Zachodu. Natomiast szef rosyjskiego MSZ Siergiej Ławrow zapowiedział, że Rosja uzna wolę narodu krymskiego wyrażoną w tym głosowaniu. CZYTAJ WIĘCEJ

Niezależni eksperci wskazywali na liczne niezgodności z prawem podczas przygotowania referendum. Szef krymskiego oddziału Komitetu Wyborców Ukrainy Andrij Krisko mówił m.in., że sesja, na której ogłoszono plebiscyt, wbrew prawu odbywała się przy drzwiach zamkniętych i jest wątpliwe, czy było na niej kworum. I wreszcie, z uwagi na to, że w Kijowie zablokowano listy wyborców na Krymie, władze autonomii posłużą się nieaktualnymi listami z wyborów do parlamentu ukraińskiego z 2012 r.

W referendum mieszkańcy będą odpowiadać na dwa pytania:

"Czy jesteś za ponownym zjednoczeniem Krymu z Rosją na prawach podmiotu FR?" oraz "Czy jesteś za przywróceniem obowiązywania konstytucji Republiki Krym z 1992 roku i za statusem Krymu jako części Ukrainy?".

Nie przewidziano zatem ani opcji niepodległości, ani możliwości opowiedzenia się za stanem obecnym, konstytucja z 1992 r. rozszerza bowiem kompetencje władz Krymu, nadając mu takie cechy niepodległego państwa jak samodzielne mianowanie urzędników i możliwość występowania na forum międzynarodowym w bezpośrednich kontaktach z innymi państwami.

Ekspert Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych Jewgen Worobiow ocenił na antenie Telewizji Republika, że referendum nie pozwala na zachowanie obecnego statusu, a to zniechęca wiele osób do wzięcia w nim udziału. - To jest tak naprawdę wybór bez wyboru - podkreślił.

Władze krymskie przekonują jednak, że za wejściem Krymu w skład Rosji opowiada się ponad 80 proc. mieszkańców.

Choć wskazuje na to nastrój na ulicach, gdzie wśród głównych argumentów za wyjściem ze składu Ukrainy ludzie powtarzają hasła rosyjskiej propagandy o "faszystowskim" rządzie w Kijowie i o ograniczaniu praw ludności rosyjskojęzycznej, bojkot referendum zapowiadają krymscy Tatarzy. Zostali oni wysiedleni z półwyspu przez Moskwę w 1944 r. w związku z oskarżeniami o kolaborację z III Rzeszą i pozwolono im wrócić na Krym dopiero w połowie lat 80. W efekcie duża część społeczności tatarskiej jest negatywnie nastawiona do władz w Moskwie.

Zgodnie z danymi Państwowej Służby Statystycznej Ukrainy z 1 listopada 2013 roku 58,5 proc. z 2 mln mieszkańców Krymu to Rosjanie, 24,3 proc. - Ukraińcy, 12,1 proc. - krymscy Tatarzy, 1,4 proc. - Białorusini, 1,1 proc. - Ormianie, i 2,6 proc. - przedstawiciele innych narodów.