Nowe święto państwowe, które jesienią ub.r. zainicjował prezydent Andrzej Duda, przypada w sobotę 24 marca - dokładnie 74 lata od zamordowania przez niemieckich żandarmów Józefa i Wiktorii Ulmów, ich dzieci oraz ukrywanych przez tę rodzinę Żydów.

"W najbliższych dniach będziemy po raz pierwszy świętować Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. To bardzo ważne, że państwo polskie w tak oficjalny i doniosły sposób upamiętni naszych bohaterów narodowych" - powiedział PAP wiceprezes IPN Mateusz Szpytma, który w Instytucie odpowiada m.in. za problematykę polsko-żydowską. Szpytma przypomniał też, że wszelkie przejawy pomocy ze strony Polaków dla ukrywających się Żydów były wyrazem ich największego heroizmu ze względu na grożącą za to karę śmierci, ustanowioną przez Niemców na terenie okupowanej przez nich Polski.

"Od kilku lat wiele miejsca w polskiej pamięci narodowej zajmują żołnierze wyklęci - żołnierze antykomunistycznego podziemia niepodległościowego i bardzo cieszę się, że obok nich będziemy również czcić tych Polaków, którzy bohatersko z narażeniem życia, swoim i swoich rodzin, ratowali Żydów w latach niemieckiej okupacji" - dodał wiceprezes IPN. Dodał, że pomoc Polaków dla Żydów miała charakter nie tylko indywidualny, ale i instytucjonalny – jej przykładem była działalność Rady Pomocy Żydom "Żegota", tajnej organizacji afiliowanej przy polskich władzach.

"+Żegota+ była fenomenem w skali całej okupowanej Europy - organizacją, która za swoje zadanie miała wyłącznie ratowanie Żydów z Zagłady. (...) Była przejawem niemal powszechnej politycznej nie tylko niezgody na to, co dzieje się z Żydami - Zagładę potępiał także ruch narodowy, ale i świadomości tego, że wobec trwającej już i zaawansowanej Zagłady Żydów należy czynić wszystko co możliwe, aby uratować tych, których jeszcze się da" - mówił we wcześniejszej rozmowie z PAP Szpytma.

Zgodnie z ustawą nowe święto - Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką - będzie wyrazem czci dla wszystkich obywateli polskich - niezależnie od narodowości, którzy pomagali Żydom poddanym ludobójczej eksterminacji przez niemieckich okupantów.

"W hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów" - głosi preambuła ustawy.

W związku z nowym świętem - Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów - IPN od piątku organizuje w całym kraju - m.in. w Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Wrocławiu, Poznaniu - bezpłatne pokazy filmów "Stella" oraz "Życie za życie". "Stella" to film dokumentalno-fabularyzowany, przedstawiający historię Stelli Zylbersztajn-Tzur - Żydówki z Hajfy, ocalonej przez ponad dwadzieścia polskich rodzin z okolic Łosic. "Życie za życie" przedstawia historie Polaków, którzy ratowali Żydów w czasie II wojny światowej – ukrywali ich, żywili, chronili, choć za taką pomoc śmierć groziła całej rodzinie.

W Warszawie IPN przedstawi spot filmowy informujący o Narodowym Dniu Polaków ratujących Żydów; planowany jest również koncert związany z nowym albumem Maleo Reggae Rockers - "Panny Sprawiedliwe wśród Narodów Świata". Instytut zaprezentuje też znaczek okolicznościowy z Ireną Sendlerową, przygotowany wspólnie z Pocztą Polską, i wystawę o "Żegocie", którą będzie można oglądać w głównych budynkach Poczty Polskiej w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Poznaniu i Gdańsku.

W przyszłym tygodniu w Markowej na Podkarpaciu w Muzeum Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów zaplanowano debatę oksfordzką nad tezą "W porównaniu z innymi społeczeństwami okupowanej Europy Polacy zrobili wiele dla ratowania Żydów w czasie Holokaustu". Dyskutować będą uczniowie III LO im. św. Jana Kantego w Poznaniu oraz I LO im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.

Więcej informacji o planowanych wydarzeniach związanych z Dniem Pamięci o Polakach ratujących Żydów znajduje się na stronie internetowej IPN.

IPN przypomina też, że Polacy ratujący Żydów to nie tylko prawie 7 tys. znanych z imienia i nazwiska bohaterów, upamiętnionych przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie, ale również tysiące rodaków, którzy pozostali anonimowi bądź nie otrzymali tego odznaczenia.

Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem od 1953 r. dokumentuje tragedię narodu żydowskiego podczas Holokaustu, a także honoruje Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, którzy podczas wojny ratowali Żydów. Instytut podaje na swojej stronie internetowej, że do 1 stycznia 2017 r. wyróżnił ponad 26,5 tys. bohaterów, w tym 6706 Polaków, którzy tworzą największą grupę osób na 51 krajów świata.