Przejdź do treści
Wydarzenie Dorota Arciszewska-Mielewczyk oraz Klub "Gazety Polskiej" Gdynia zaprasza na spotkanie z Mariuszem Błaszczakiem. 29 października (środa) godz. 17:30. Cech Rzemiosła, ul. 10 lutego 33, Gdynia
Wydarzenie Klub "Gazety Polskiej" Środa Śl. zaprasza na protest "Wolnych Polaków", 29 października, g. 15, Rynek Dolny., Po proteście odbędzie się koncert Pawła Piekarczyka w Restaurant Bar Quattro, ul. Świdnicka 10
Wydarzenie Klub "Gazety Polskiej" w Raciborzu zaprasza na spotkanie z posłami Pawłem Jabłońskim i Krzysztofem Szczuckim, 29 października, g. 18, Jana III Sobieskiego 9, Rybnik
Wydarzenie Klub Gazety Polskiej w Oświęcimiu zaprasza na otwarte spotkanie z posłem Rafałem Bochenkiem i posłem Janem Kanthakiem. Miejska Biblioteka Publiczna w Oświęcimiu, 30 października (czwartek). Godz. 17.00
Wydarzenie Zapraszamy na spotkanie otwarte z europosłem Patrykiem Jakim w Gliwicach - czwartek, 30 października, godz. 18:00, Hotel Malinowski, ul. Portowa 4
Wydarzenie Klub "Gazety Polskiej" w Warszawie zaprasza na spotkanie autorskie z red. Bronisławem Wildsteinem oraz prezentacja książki pt."Opowieść Idioty Czy Ład Naturalny", 30 października, g. 18, ul. Marszałkowska 7, wejście od ul. E.Zoli, Warszawa
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” w Ostródzie zaprasza na spotkanie z szefem Gabinetu Prezydenta Karola Nawrockiego, ministrem Pawłem Szefernakerem oraz posłem Andrzejem Śliwką. 3 listopada, godz. 17.00, Ostróda, ul. B. Prusa 2, w Dom Restauracyjny "U Wokulskiego"
Wydarzenie Klub "Gazety Polskiej" w Radomiu zaprasza na spotkanie otwarte z Robertem Bąkiewiczem. 4 listopada godz. 18.00, Cech Rzemiosł Różnych, ul. Jana Kilińskiego 15-17 Radom
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” Puławy zaprasza na spotkanie otwarte z Adamem Borowskim. 5 listopada, g. 17:00, Puławy, Hotel Olimpic, ul. Hauke-Bosaka (przy stadionie)
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” w Głogowie zaprasza na spotkanie autorskie z prof. Janem Majchrowskim. 7 listopada, godz. 17:00 sala przy Kościele św. Klemensa, ul. Sikorskiego 23
Wydarzenie Klub Gazety Polskiej w Gdyni zaprasza na spotkanie z Jackiem Wroną, działaczem Ruchu Obrony Granic. 16 listopada, g. 17:30. Cech Rzemiosła i Przedsiębiorczości, ul. 10 Lutego 33
Portal tvrepublika.pl informacje z kraju i świata 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu. Nie zasypiamy nigdy. Bądź z nami!
NBP Prezes NBP prof. Adam Glapiński: zasoby złota stanowią 25 proc. wszystkich rezerw NBP, przekraczają 520 ton i są warte ok. 240 mld zł. Polacy mają coraz więcej złota dzięki przemyślanej strategii realizowanej przez niezależny bank centralny.

"Kresy Wewnętrzne": półpanek na zagrodzie

Źródło: TV Republika

Powiedzenie "szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie" nie było pustym sloganem w dawnej Rzeczypospolitej. Wszyscy posesjonaci wśród szlachty mieli równe prawa. Takie same prawa jak wielcy magnaci miała drobna szlachta, w tym szlachta zagrodowa, która sama uprawiała swoją ziemię. Na Podlasiu drobna szlachta była bardzo liczna, co było rezultatem osadnictwa drobnego rycerstwa w tym regionie. Książęta mazowieccy, później także litewscy nadawali ziemię drobnemu rycerstwu na tych trudnych pogranicznych terenach, gdzie ścierało się Królestwo Polskie i Mazowsze, Litwa, Ruś, Krzyżacy i Jaćwingowie. 

Kiedy doszło do zawarcia unii polsko-litewskiej a Zakon Krzyżacki został rozgromiony pod Grunwaldem, zrobiło się tu spokojniej a drobne rycerstwo zmieniło się w drobną szlachtę. Ziemie, nadane drobnej szlachcie, to były przeważnie kawałki puszczy, które musieli wykarczować i zamienić w pola uprawne. Drobnej szlachty było tu dużo, około 25% ludności Podlasia. Majątki były dzielone przez liczne potomstwo i to przyczyniło się do jeszcze większego rozdrobnienia. W rezultacie była tu cała masa szlachty zagrodowej, która sama uprawiała swoją ziemię.

Jeśli chodzi o pozycję majątkową to w zasadzie niczym się nie różnili od wolnych chłopów, jednak ich pozycja prawna i polityczna była taka sama (przynajmniej teoretycznie) taka sama jak każdego szlachcica, nawet magnata, który posiadał tysiące wiosek. Dumna szlachta zagrodowa uważała się za równą wielkim posiadaczom. Byli przy tym zadziorni i lubili ciągać się po sądach. Nie byli zbytnio lubiani przez bogatą szlachtę a  wielu mieszczan i chłopów ich nienawidziło, bo czasem byli nawet biedniejsi ale pozycja stanowa szlachty, nawet ubogiej, była wyższa. Dawali to też odczuć w codziennym życiu, nosząc się wysoko.

Niechęć do szlachty pozostała tu do dziś i to przede wszystkim właśnie do tej zagrodowej braci. Co ciekawe, mimo lat komunistycznej propagandy, w ludowych wspomnieniach, dobrze wspomina się panów. Kim dla nich był "pan"? To raczej odnosi się do szlachty średniej. "Wielki pan" to był magnat a "panek" to drobny szlachcic. Najliczniejszą natomiast grupą szlachty była szlachta zagrodowa, zwana "pólpankami". Pewnie taki półpanek wkurzał ludzi tym, że żył obok nich, tak samo gospodarzył na zagrodzie a należał do klasy wyższej. Nazywano go półpankiem, bo chociaż nad nikim nie panował to czuł się panem na swojej zagrodzie.

W II RP tytuły szlacheckie straciły swą moc prawną, ale półpankowie nadal mieli poczucie bycia szlachtą. Przeprowadzano wówczas akcję polonizacyjną wśród szlachty zagrodowej, czego za bardzo nie rozumiem, bo przecież oni zawsze czuli się związani z polskością i nie miało znaczenia to, że niektórzy mówili gwarami, zbliżonymi bardziej do ukraińskiego czy białoruskiego i wyznawali prawosławie. Dzisiaj na Podlasiu szlachtą często nazywa się katolików, choć nie wszyscy katolicy na Podlasiu to szlachta a wśród szlachty zagrodowej było też wielu prawosławnych.

 

 

Portal TV Republika

Wiadomości

Donald Trump

Kim odpalił rakiety. Trump: spotkam się z nim w innym czasie

Bardzo precyzyjny głos w sprawie trzeciej kadencji Trumpa

Największa akcja policji w historii: prawie 2500 funkcjonariuszy

Rosjanie zabijają swoich żołnierzy. Kulisy egzekucji w armii Putina

Grokipedia wystartowała: Musk obiecuje mniej uprzedzeń niż Wikipedia

Mieszkanka Łodzi skończyła 113 lat! "Trzeba się uśmiechać do ludzi"

Tusk zapowiedział otwarcie dwóch przejść granicznych z Białorusią. „Na próbę”

Anna Lewandowska pokazała rodzinne chwile z Robertem i córkami

Tumanowicz: Chodzi o to, aby Tusk zobaczył Ziobrę w kajdankach

Ziobro w Republice o zarzutach i obecnej władzy. „Mamy do czynienia z przestępcami”

Iga Świątek poznała rywalki w WTA Finals

Izabela Janachowska oceniła suknie ślubne Kasi Cichopek. Nie wszystko jej się spodobało

Premier Benjamin Netanjahu nakazał armii natychmiastowe ataki na Strefę Gazy

Diddy trafił za kratki. Raper spędzi w więzieniu kilka lat, ale wyjdzie wcześniej niż zakładano

Będą strajki i protesty? Jest sztab protestacyjny „Solidarności”

Najnowsze

Donald Trump

Kim odpalił rakiety. Trump: spotkam się z nim w innym czasie

Grokipedia

Grokipedia wystartowała: Musk obiecuje mniej uprzedzeń niż Wikipedia

Mieszkanka Łodzi skończyła 113 lat! "Trzeba się uśmiechać do ludzi"

Tusk zapowiedział otwarcie dwóch przejść granicznych z Białorusią. „Na próbę”

Anna Lewandowska pokazała rodzinne chwile z Robertem i córkami

Trump 2028

Bardzo precyzyjny głos w sprawie trzeciej kadencji Trumpa

akcja brazylijskiej policji

Największa akcja policji w historii: prawie 2500 funkcjonariuszy

armia rosyjska

Rosjanie zabijają swoich żołnierzy. Kulisy egzekucji w armii Putina