Przejdź do treści
11:32 Lubelskie: Konar drzewa spadł na wycieczkę szkolną w wąwozie. Trzy osoby ranne
10:53 Dania: Minister obrony zapowiedział przyspieszenie rozbudowy wojska
10:45 Koszalin: 45-latek z zarzutami za atak na lekarkę
09:34 Chiny: Nagroda za informacje o hakerach podejrzanych o współpracę z władzami Tajwanu
09:31 Lubuskie: 140 zarzutów dla dziewięciu osób za handel i posiadanie narkotyków
08:30 Chile: Podmorski światłowód połączy Amerykę Południową z Australią i Oceanią
06:21 USA: runął dźwig na placu budowy na Florydzie, zginęły dwie osoby
Wydarzenie „Dość rządów esbeckiej Polski!”. Ryszard Majdzik zaprasza na wiec poparcia. 5 czerwca (czwartek), godz. 13:40, Sąd Rejonowy w Wieliczce
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” w Nysie zaprasza na spotkanie z Danielem Obajtkiem oraz Michałem Dworczykiem, 5 czerwca (czwartek), g. 19:00, Nyski Dom Kultury ul. Wałowa 7
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” Gdańsk II zaprasza na protest - Nie dla nielegalnej imigracji!, 8 czerwca (niedziela), g. 12, pod Radą Miasta Gdańska ul. Wały Jagiellońskie 1
NBP NBP informuje: Prof. Adam Glapiński, Prezes NBP: „Polska ma już 509 ton złota – więcej niż Europejski Bank Centralny! To dowód na skuteczną strategię, która wzmacnia wiarygodność Polski i buduje bezpieczeństwo finansowe obywateli"

"Kresy Wewnętrzne": półpanek na zagrodzie

Źródło: TV Republika

Powiedzenie "szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie" nie było pustym sloganem w dawnej Rzeczypospolitej. Wszyscy posesjonaci wśród szlachty mieli równe prawa. Takie same prawa jak wielcy magnaci miała drobna szlachta, w tym szlachta zagrodowa, która sama uprawiała swoją ziemię. Na Podlasiu drobna szlachta była bardzo liczna, co było rezultatem osadnictwa drobnego rycerstwa w tym regionie. Książęta mazowieccy, później także litewscy nadawali ziemię drobnemu rycerstwu na tych trudnych pogranicznych terenach, gdzie ścierało się Królestwo Polskie i Mazowsze, Litwa, Ruś, Krzyżacy i Jaćwingowie. 

Kiedy doszło do zawarcia unii polsko-litewskiej a Zakon Krzyżacki został rozgromiony pod Grunwaldem, zrobiło się tu spokojniej a drobne rycerstwo zmieniło się w drobną szlachtę. Ziemie, nadane drobnej szlachcie, to były przeważnie kawałki puszczy, które musieli wykarczować i zamienić w pola uprawne. Drobnej szlachty było tu dużo, około 25% ludności Podlasia. Majątki były dzielone przez liczne potomstwo i to przyczyniło się do jeszcze większego rozdrobnienia. W rezultacie była tu cała masa szlachty zagrodowej, która sama uprawiała swoją ziemię.

Jeśli chodzi o pozycję majątkową to w zasadzie niczym się nie różnili od wolnych chłopów, jednak ich pozycja prawna i polityczna była taka sama (przynajmniej teoretycznie) taka sama jak każdego szlachcica, nawet magnata, który posiadał tysiące wiosek. Dumna szlachta zagrodowa uważała się za równą wielkim posiadaczom. Byli przy tym zadziorni i lubili ciągać się po sądach. Nie byli zbytnio lubiani przez bogatą szlachtę a  wielu mieszczan i chłopów ich nienawidziło, bo czasem byli nawet biedniejsi ale pozycja stanowa szlachty, nawet ubogiej, była wyższa. Dawali to też odczuć w codziennym życiu, nosząc się wysoko.

Niechęć do szlachty pozostała tu do dziś i to przede wszystkim właśnie do tej zagrodowej braci. Co ciekawe, mimo lat komunistycznej propagandy, w ludowych wspomnieniach, dobrze wspomina się panów. Kim dla nich był "pan"? To raczej odnosi się do szlachty średniej. "Wielki pan" to był magnat a "panek" to drobny szlachcic. Najliczniejszą natomiast grupą szlachty była szlachta zagrodowa, zwana "pólpankami". Pewnie taki półpanek wkurzał ludzi tym, że żył obok nich, tak samo gospodarzył na zagrodzie a należał do klasy wyższej. Nazywano go półpankiem, bo chociaż nad nikim nie panował to czuł się panem na swojej zagrodzie.

W II RP tytuły szlacheckie straciły swą moc prawną, ale półpankowie nadal mieli poczucie bycia szlachtą. Przeprowadzano wówczas akcję polonizacyjną wśród szlachty zagrodowej, czego za bardzo nie rozumiem, bo przecież oni zawsze czuli się związani z polskością i nie miało znaczenia to, że niektórzy mówili gwarami, zbliżonymi bardziej do ukraińskiego czy białoruskiego i wyznawali prawosławie. Dzisiaj na Podlasiu szlachtą często nazywa się katolików, choć nie wszyscy katolicy na Podlasiu to szlachta a wśród szlachty zagrodowej było też wielu prawosławnych.

 

 

Portal TV Republika

Wiadomości

Liga Narodów: Grbić zaskakuje powołaniami! Oto skład Polaków na turniej w Chinach

Kalisz brnie w ataki na prezydenta-elekta. Wywołał Martę Nawrocką! [WIDEO]

Gramatyka: Nawrocki miał lepszy sztab wyborczy

HIT! Giertych cały na biało przestaje być "bezpartyjny". Teraz będzie z Tuskiem

Uwaga: śmiertelny wypadek w Zembrzycach. Utrudnienia na drodze

Spotkanie Tuska ze "swoimi". Tak miało przebiegać!

Podmorski światłowód połączy Amerykę Południową z Australią i Oceanią

HIT DNIA

Miała uzdrowić "różdżką" - jest coraz gorzej. Ale Leszczyna już wskazała winnego!

Orlen Wisła Płock mistrzem Polski w piłce ręcznej!

Ceny ropy w USA spadają, wiemy dlaczego

HIT DNIA

Przedterminowe wybory parlamentarne? Mocny komentarz Wiplera

Eliminacje ME 3x3: Polscy koszykarze zagrają o powrót do europejskiej czołówki

Co czeka prezydenta-elekta? Od lat panują pewne zasady

RCB świętuje, kibice giną – dramat w Bengaluru

Sąd apelacyjny ogłosi dzisiaj wyrok w sprawie śmierci 16-letniego Eryka

Najnowsze

Liga Narodów: Grbić zaskakuje powołaniami! Oto skład Polaków na turniej w Chinach

Uwaga: śmiertelny wypadek w Zembrzycach. Utrudnienia na drodze

Spotkanie Tuska ze "swoimi". Tak miało przebiegać!

Podmorski światłowód połączy Amerykę Południową z Australią i Oceanią

HIT DNIA

Miała uzdrowić "różdżką" - jest coraz gorzej. Ale Leszczyna już wskazała winnego!

Kalisz brnie w ataki na prezydenta-elekta. Wywołał Martę Nawrocką! [WIDEO]

Gramatyka: Nawrocki miał lepszy sztab wyborczy

HIT! Giertych cały na biało przestaje być "bezpartyjny". Teraz będzie z Tuskiem