- Kiedy w czerwcu 2017 r. startował projekt „Opferforschungsprojekt”, poprosiłam prof. Paula Weindlinga o informację o obywatelach Polski, których mózgi przekazano niemieckim zakładom anatomii, a których tożsamość udało się ustalić już w tamtym czasie. I pięć lat temu były to personalia dwóch osób: Czesława Rokwicza, lat 20, straconego w więzieniu karnym w Monachium-Stadelheim 28 listopada 1941 r. i Zygmunta Żagowskiego straconego w wieku lat 27, miejsce egzekucji nieznane. Później udało się ustalić personalia jeszcze jednego obywatela Polski, Jana Grzesiaka (1912–1940). Poza tym w materiałach jest m.in. mowa o „co najmniej 20 ofiarach tyfusu z Warszawy, które nie były pochodzenia żydowskiego i zmarły w szpitalu dla pacjentów zakaźnych przy ul. Chocimskiej, wspomina się również o polskich robotnikach przymusowych straconych przez ścięcie. Czy poza wspomnianymi osobami udało się Państwu ustalić tożsamość jeszcze innych polskich ofiar? – pyta red. Olga Doleśniak-Harczuk.

- Udało nam się do tej pory ustalić tożsamość 175 obywateli polskich, których preparaty mózgowe w czasie II wojny światowej trafiły do neuropatologicznych kolekcji Instytutu Badań nad Mózgiem im. Cesarza Wilhelma w Berlinie lub Instytutu Psychiatrii im. Cesarza Wilhelma w Monachium, w tym: 128 Żydów (51 kobiet i 77 mężczyzn) i 22 Po laków (10 kobiet i 12 mężczyzn), którzy zmarli na tyfus w Warszawie w latach 1940–1941; 9 Żydów (5 kobiet i 4 mężczyzn), 3 Polaków (2 kobiet i 1 mężczyzny) i 1 etnicznego Niemca, którzy zmarli na tyfus lub inne choroby w Lublinie w latach 1940–1941; 2 Polaków (1 kobiety i 1 mężczyzny), którzy zmarli na tyfus w Częstochowie w 1940 r.; 1 osoby pochodzenia żydowskiego, która zmarła na tyfus w Radomiu w 1940 r.; 4 polskich jeńców wojennych, którzy zmarli na różne choroby w latach 1940–1941; 4 polskich robotników przymusowych, których skazano na śmierć za różne przestępstwa i stracono w więzieniu w Monachium-Stadelheim w latach 1941–1942; 1 polskiej robotnicy przymusowej, która zmarła w Berlinie w 1943 r. – mówi dr Michał Palacz, historyk medycyny.

- Zdecydowana większość „polskich mózgów” znalazła się w kolekcji prof. Juliusa Hallervordena z Instytutu Badań nad Mózgiem im. Cesarza Wilhelma w Berli nie i trafiła po wojnie do Instytutu Badań nad Mózgiem im. Maxa Plancka we Frankfurcie nad Menem, gdzie znajdowały się co najmniej do połowy lat 60. Mózgi 4 straconych robotników przymusowych oraz 1 jeńca wojennego trafiły do kolekcji prof. Willibalda Scholza z Instytutu Psychiatrii im. Cesarza Wilhelma w Monachium. Preparaty te zostały po wojnie „odziedziczone” przez Instytut Psychiatrii im. Maxa Plancka w Monachium. Z kolei mózg 1 polskiego jeńca wojennego trafił do kolekcji prof. Hugona Sptatza z Instytutu Badań nad Mózgiem im. Cesarza Wilhelma w Berlinie, jednak powojenny los tego preparatu pozostaje nieznany - dodaje dr Palacz. 

Cała rozmowa w czwartkowej „Gazecie Polskiej Codziennie”.