Anca Ailincai, profesor prawa publicznego na Uniwersytecie Grenoble-Alpes w Centrum Badań Prawnych oraz członek Institut Universitaire de France, uznaje, że zgodnie z krajowym reżimem immunitetowym wystarczające jest uchylenie immunitetu przez Sejm, a zatem nie ma potrzeby składania wniosku do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (PACE). Jej wnioski wskazują jednak na konieczność rozważenia artykułu 15 § 2, który rozróżnia kwestie merytoryczne od proceduralnych.

Immunitet krajowy a europejski 

Artykuł 15 § 2 wyraźnie zaznacza, że nawet jeśli obowiązuje krajowy reżim immunitetowy, istnieje europejska procedura, w której to Zgromadzenie Parlamentarne powinno być poproszone o uchylenie immunitetu krajowego. W artykule tym czytamy, że immunitet krajowy „nie ma zastosowania […] w przypadkach, gdy Zgromadzenie uchyliło immunitet”. Oznacza to, że uchylenie immunitetu na poziomie krajowym nie oznacza automatycznego uchylenia go na poziomie europejskim. Wersja francuska artykułu 15 § 2 dodatkowo podkreśla, że „immunitet nie może również stanowić przeszkody dla prawa Zgromadzenia do uchylenia immunitetu przedstawiciela lub zastępcy”. Zatem, niezależnie od decyzji Sejmu, polskie władze powinny wystąpić do PACE z wnioskiem o uchylenie immunitetu posła Romanowskiego.

Kto powinien złożyć wniosek? 

Zgodnie z wytycznymi, wniosek o uchylenie immunitetu powinien być złożony przez „właściwy organ”, którym „zazwyczaj jest sędzia odpowiedzialny za sprawę”. W przypadku braku wniosku ze strony polskiego sądu pierwszej instancji, wniosek mogą złożyć sąd apelacyjny, prokurator lub minister sprawiedliwości. Następnie PACE zbada, czy krajowe postępowanie nie jest motywowane politycznie. Jeśli nie, Zgromadzenie „powinno zwykle zaproponować uchylenie immunitetu”.

Polityczne i prawne implikacje 

W 2016 roku Komitet Ministrów zauważył, że „wiele kwestii politycznych i prawnych wynika z przywilejów i immunitetów członków parlamentów” jako członków PACE. Z prawnego punktu widzenia, polski reżim immunitetowy powinien obowiązywać w omawianej sprawie, ale PACE nadal powinno być poproszone o uchylenie immunitetu posła Romanowskiego. Taka sytuacja może jednak prowadzić do politycznych napięć. Jak zauważył czeski przedstawiciel w 2004 roku, może to być postrzegane jako nieuzasadnione naruszenie suwerenności narodowej, ponieważ PACE mogłoby zostać uznane za instytucję nadrzędną wobec parlamentów narodowych. Takie stanowisko byłoby wysoce suwerenistyczne i trudne do pogodzenia z potrzebą europejskiej współpracy. Bardziej konstruktywnym podejściem byłoby stworzenie takiego systemu immunitetowego, który zapobiega nadużywaniu immunitetu w celach osobistych i bezkarnemu uchylaniu immunitetu w celu atakowania członków krajowej opozycji.
Źródło: Strasbourgobservers, Republika