Polska 1 marca – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia otwarto magistralę węglową Herby Nowe-Gdynia; Niemcy rozpoczęli budowę obozu zagłady w Sobiborze; przeprowadzono ostatnią szarżę bojową w historii jazdy polskiej; zakończono produkcję samochodu „Warszawa”; zniesiono ograniczenia w poruszaniu się po kraju; Waldemar Pawlak złożył dymisję swojego rządu. Urodzili się m. in. Fryderyk Chopin, Władysław Taczanowski, Francesco Nullo, Antoni Szacki, Ludwik Starski, Krystyna Feldman, Stanisław Szwarc-Bronikowski, Ernest Bryl, Andrzej Urbańczyk, Leszek Blanik. Zmarli natomiast: Antoni Patek, Władysław Grabski, Łukasz Ciepliński, Adam Lazarowicz, Mieczysław Kawalec, Franciszek Błażej, Józef Rzepka, Karol Chmiel, Józef Batory oraz Jolanta Brzeska.

1456 - W Krakowie urodził się Władysław II Jagiellończyk, król Czech i Węgier.

1771 – Klęska konfederatów barskich w bitwie z Rosjanami pod Rachowem.

1794 - W Warszawie w Teatrze Narodowym odbyła się premiera pierwszej polskiej opery Wojciecha Bogusławskiego i Jana Stefaniego „Cud mniemany, czyli krakowiacy i górale”; dzieło zaginęło i zostało odnalezione dopiero w 1929 r. przez Leona Schillera, który okrzyknął je „polską operą narodową”.

1810 - W Żelazowej Woli urodził się Fryderyk Chopin - jeden z najwybitniejszych artystów wszech czasów, którego koncerty, nokturny czy polonezy na trwałe weszły do kanonu światowej muzyki. W metryce jego chrztu, sporządzonej w kościele w Brochowie, datą urodzin jest 22 lutego, jednak sam kompozytor podając dzień swoich urodzin wskazywał na 1 marca.

1819 - W Jabłonnie koło Lublina urodził się Władysław Taczanowski, ornitolog, autor prac opisujących ptaki Królestwa Polskiego, Syberii i Peru.

1826 - W Bergamo urodził się Francesco Nullo, pułkownik armii włoskiej, przyjaciel Giuseppe Garibaldiego, powstaniec styczniowy; poległ w bitwie z Rosjanami pod Krzykawką 5 maja 1863 r.

1863 - Powstanie styczniowe: Zwycięska potyczka oddziału Walerego Parczewskiego z Kozakami pod Czarną Wsią.

1877 - W Genewie zmarł Antoni Patek, uczestnik Powstania Listopadowego, zegarmistrz, wspólnie z Adrienem Philippem założył istniejącą do dziś firmę produkującą ekskluzywne zegarki.

1899 - W Lęborku urodził się Erich von dem Bach-Zelewski, generał SS, dowódca niemieckich oddziałów tłumiących Powstanie Warszawskie; zbrodniarz wojenny.

1902 - W Wilnie urodził się Antoni Szacki, „Bohun”, „Dąbrowski”, pułkownik NSZ, dowódca Brygady Świętokrzyskiej (1944-1945).

1903 - W Łodzi urodził się Ludwik Starski, scenarzysta, autor tekstów piosenek, autor scenariusza m.in. do filmów „Pieśniarz Warszawy”, „Piętro wyżej”, „Zapomniana melodia”, „Zakazane piosenki”, „Skarb”, „Hallo, Szpicbródka” oraz słów piosenek m.in. „Warszawa, ja i ty”, „Karuzela”.

1906 - Ukazał się pierwszy numer dziennika „Wiadomości Częstochowskie”.

1916 - We Lwowie urodziła się Krystyna Feldman, aktorka, uznawana za mistrzynię drugiego planu; w tytułowej roli wystąpiła w filmie Krzysztofa Krauzego „Mój Nikifor”, otrzymała za nią wiele prestiżowych nagród, m.in. na festiwalu w Gdyni i w Karlovych Varach.

1917 - W Górkach koło Klimontowa urodził się Stanisław Szwarc-Bronikowski, podróżnik, publicysta, filmowiec.

1921 - Weszły do służby trałowce redowe: ORP Czajka, ORP Jaskółka, ORP Mewa i ORP Rybitwa.

1932 - W Nowym Targu urodził się Józef Fryźlewicz, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. dzięki rolom w filmach: „Dyrygent”, „Polonia Restituta”, „Tumor Witkacego”, a także w serialach: „Kolumbowie”, „07, zgłoś się”, „Noce i dnie”, „Królowa Bona”, „Plebania”, „Na dobre i na złe” i „Miodowe lata”.

1933 – Otwarto magistralę węglową Herby Nowe-Gdynia (łączącą górnośląskie kopalnie z portem w Gdyni). Długość magistrali węglowej wynosiła ponad 550 km; koszt jej budowy wyniósł ponad 140 mln zł.

1935 - W Warszawie urodził się Ernest Bryll, poeta, prozaik, dramaturg, tłumacz, krytyk filmowy; ambasador RP w Irlandii w latach 1991-1995.

1936 - W Warszawie urodził się Andrzej Urbańczyk, żeglarz, podróżnik, pisarz, autor m.in. „Tratwą przez Atlantyk”, „Wyprawa Nord III” i „Myszołów, kot wspaniały”.

1937 - Polskie Radio rozpoczęło stałą emisję II programu warszawskiego (Warszawa II).

1938 - W Warszawie zmarł Władysław Grabski, polityk, ekonomista, poseł na Sejm, minister, premier RP w latach 1920 i 1923-1925; autor reformy walutowej i gospodarczej, rektor SGGW.

1940 - W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma konspiracyjnego „Znak”.

1942 - W ramach „Akcji Reinhard”, której celem była zagłada ludności żydowskiej, Niemcy rozpoczęli budowę obozu zagłady w Sobiborze.

1943 - W Związku Sowieckim polscy komuniści powołali Związek Patriotów Polskich, którego członkami byli m.in. Zygmunt Berling, Jakub Berman, Julia Brystygier, Henryk Holland, Wanda Wasilewska, Jerzy Putrament, Adam Ważyk.

1943 - Ogłoszono deklarację programowa PPR „O co walczymy?”.

1945 - Operacja pomorska: Podczas walk o przełamanie Wału Pomorskiego część 1. Warszawskiej Brygady Kawalerii przeprowadziła pod Borujskiem (obecnie Żeńsko w powiecie drawskim) ostatnią szarżę bojową w historii jazdy polskiej; szarża na niemieckie pozycje była udana.

1948 - List papieża Piusa XII do niemieckich biskupów, dotyczący m.in. polskich granic zachodnich i wysiedleń niemieckiej ludności z Polski.

1949 - W Siedlcach urodził się Zenon Żyburtowicz, fotografik, reporter.

1951 - W więzieniu mokotowskim w Warszawie władze komunistyczne wykonały wyroki śmierci na siedmiu żołnierzach powojennego podziemia niepodległościowego z IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Straceni zostali: ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, mjr Mieczysław Kawalec, kpt. Franciszek Błażej, kpt. Józef Rzepka, por. Karol Chmiel i por. Józef Batory. Rocznica tej komunistycznej zbrodni obchodzona jest od 2011 r. jako Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.

1952 - Protest komunistycznych władz polskich przeciw działaniom powołanej w USA Komisji Śledczej Kongresu do Zbadania Zbrodni Katyńskiej; pod przewodnictwem prawnika i kongresmena Raya Johna Maddena - opublikowała ona raport, który jednoznacznie wskazał na odpowiedzialność władz sowieckiej Rosji za zbrodnię katyńską. W tym czasie w bloku państw komunistycznych w sprawie zbrodni katyńskiej panowała zmowa milczenia.

1957 - Ukazało się pierwsze wydanie czasopisma „Ekran”.

1961 - W Gorlicach urodził się Mirosław Czyżykiewicz, poeta, kompozytor, bard, przedstawiciel nurtu tzw. poezji śpiewanej, autor m.in. piosenek „Jednym szeptem” i „Ave”.

1971 - Po strajku w Łodzi władze PRL wycofały się z grudniowej podwyżki cen.

1973 - Na antenie Programu I Polskiego Radia wyemitowano pierwsze wydanie audycji „Sygnały Dnia”.

1973 - W warszawskiej FSO zakończono produkcję samochodu „Warszawa” produkowanego w Polsce od roku 1951.

1977 - W Wodzisławiu Śląskim urodził się Leszek Blanik, gimnastyk sportowy, mistrz olimpijski z Pekinu (2008), brązowy medalista igrzysk w Sydney (2000), medalista mistrzostw świata i Europy.

1982 - Stan wojenny: Początek dwudniowej wizyty w Moskwie gen. Wojciecha Jaruzelskiego.

1982 - Stan wojenny: Zniesiono ograniczenia w poruszaniu się obywateli polskich po obszarze państwa.

1982 - Stan wojenny: Szef MSW gen. Czesław Kiszczak poinformował, że od 13 grudnia 1981 r. do 26 lutego 1982 r. internowano 6647 osób.

1982 - Premiera filmu „Vabank” w reżyserii Juliusza Machulskiego.

1993 - Weszło w życie porozumienie o wolnym handlu między Polską, Czechami, Słowacją i Węgrami (CEFTA).

1995 - Premier Waldemar Pawlak złożył na ręce prezydenta Lecha Wałęsy dymisję swojego rządu.

1997 - Wystartował kanał telewizyjny Polsat 2.

1998 - Uruchomiono sieć telefonii komórkowej Idea.

2000 - Powołano Instytut Adama Mickiewicza, którego celem jest promowanie kultury polskiej za granicą i inicjowanie międzynarodowej współpracy kulturalnej.

2000 - Rozpoczęto budowę Trasy Siekierkowskiej w Warszawie.

2004 - Polska przystąpiła do Europejskiej Organizacji Patentowej.

2011 - Po raz pierwszy obchodzono Narodowy Dzień Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.

2011 - W Warszawie w niewyjaśnionych okolicznościach zginęła Jolanta Brzeska, działaczka społeczna zaangażowana w obronę lokatorów eksmitowanych na skutek dzikiej reprywatyzacji.

2015 - IPN ogłosił nazwiska kolejnych zidentyfikowanych ofiar komunizmu: Danuty Siedzikówny „Inki”, Edwarda Pytki, Józefa Kozłowskiego, Mariana Kaczmarka i Stanisława Kutryba.

Źródło: PAP