Polska 24 września – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia miał miejsce II. rozbiór Polski - Sejm w milczeniu przeprowadził cesję terytorium Rzeczypospolitej na rzecz Królestwa Prus; prezydent zarządził powołanie przedsiębiorstwa PKP; Niemcy zdobyli przyczółek czerniakowski i zamordowali ok. 200. rannych; Władysław Gomułka ogłosił hasło budowy tysiąca szkół na tysiąclecie; Sejm RP przyjął raport komisji śledczej ws. afery Rywina; prezydent Lech Kaczyński jako pierwszy Polak dokonał otwarcia sesji na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Urodzili się m. in. Cyprian Kamil Norwid, Ludwik Waryński, Tadeusz Sygietyński, Andrzej Panufnik, Hieronim Dekutowski. Zmarli natomiast: Jan Karol Chodkiewicz, Michał Sokolnicki, Oskar Sosnowski, Teresa Szmigielówna oraz Adam Skarbiński.
1621 - W czasie wyprawy chocimskiej przeciwko Turkom zmarł hetman wielki litewski i wojewoda wileński Jan Karol Chodkiewicz.
1621 – Poświęcono kościół św. Tomasza Apostoła w Krakowie.
1793 – II. rozbiór Rzeczypospolitej: W nocy z 23. na 24. września Sejm obradujący w obecności generała rosyjskiego Johanna von Rautenfelda na otoczonym przez rosyjskie wojsko zamku grodzieńskim, w milczeniu przeprowadził cesję terytorium Rzeczypospolitej na rzecz Królestwa Prus, które otrzymało: Gdańsk, Toruń, województwa gnieźnieńskie, poznańskie, sieradzkie (z Wieluniem), kaliskie, płockie, brzeskokujawskie, inowrocławskie, ziemię dobrzyńską oraz części krakowskiego, rawskiego i mazowieckiego (w sumie 57 tys. km kw.).
1816 - W Warszawie w wyniku wypadku (stratowany przez konia na Placu Saskim) zmarł gen. Michał Sokolnicki, inżynier, uczestnik wojny z Rosją w 1792 r., Powstania Kościuszkowskiego oraz wojen napoleońskich.
1821 - W mazowieckiej wiosce Laskowo-Głuchy urodził się Cyprian Kamil Norwid, poeta, prozaik, dramatopisarz, rzeźbiarz, malarz i rysownik; niedoceniany za życia, po latach wyniesiony do panteonu polskich wieszczów.
1856 - W Martynówce koło Kaniowa na Ukrainie urodził się Ludwik Waryński, działacz i ideolog polskiego ruchu socjalistycznego, twórca Międzynarodowej Socjalno-Rewolucyjnej Partii „Proletariat” - pierwszej polskiej partii robotniczej.
1896 - W Warszawie urodził się Tadeusz Sygietyński, kompozytor, dyrygent, założyciel zespołu „Mazowsze”.
1914 - W Warszawie urodził się Andrzej Panufnik, kompozytor, dyrygent; pierwsze większe utwory, m.in. dwie symfonie, ukończył w czasie II. wojny światowej; twórca muzyki do pieśni „Warszawskie dzieci”; w 1954 r. wyemigrował do Wielkiej Brytanii, tam powstała większość jego znanych kompozycji, w tym symfonii i innych utworów orkiestrowych; za zasługi dla kultury muzycznej uhonorowany przez królową Elżbietę II. tytułem szlacheckim.
1918 - W Dzikowie pod Tarnobrzegiem urodził się Hieronim Dekutowski, „Zapora”, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny, legendarny dowódca oddziałów partyzanckich AK i WiN; skazany przez władze komunistyczne na karę śmierci, stracony 7. marca 1949 r. w więzieniu MBP na warszawskim Mokotowie.
1922 - Odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego I. kadencji.
1926 - Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o utworzeniu przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe.
1928 - Kościół katolicki w Polsce zmienił przysięgę ślubną dla kobiet, usuwając z niej fragment zobowiązujący kobietę do posłuszeństwa mężowi.
1939 - W Warszawie zmarł na skutek obrażeń odniesionych w czasie niemieckiego bombardowania Oskar Sosnowski, profesor Politechniki Warszawskiej, architekt, teoretyk sztuki, konserwator zabytków; autor kościoła Niepokalanego Poczęcia NMP w Warszawie oraz kościoła św. Rocha w Białymstoku.
1939 - Kampania polska: Niemiecki ostrzał artyleryjski Warszawy zniszczył liczne urzędy i zabytki; ustała praca elektrowni i filtrów.
1941 - W Wielkiej Brytanii członkowie koalicji antyhitlerowskiej podpisali Kartę Atlantycką; uznano w niej m.in. prawo wszystkich narodów do posiadania własnych rządów i własnego niepodległego państwa.
1943 - Żołnierze Armii Krajowej uwolnili z niemieckiego więzienia w Biłgoraju około 100 osób.
1944 - Powstanie Warszawskie: Niemcy zdobyli przyczółek czerniakowski, broniony przez powstańców i żołnierzy LWP, mordując następnie ok. 200. rannych.
1952 - Rozpoczęło działalność Polskie Radio Rzeszów.
1957 – W Barcelonie otwarto stadion „Camp Nou”. W meczu inauguracyjnym FC Barcelona pokonała Legię Warszawa 4:2.
1958 – I. sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka ogłosił hasło budowy tysiąca szkół na tysiąclecie państwa polskiego.
1971 - Premiera filmu „Życie rodzinne” w reżyserii Krzysztofa Zanussiego.
1980 - W Sądzie Wojewódzkim w Warszawie został złożony wniosek o rejestrację NSZZ „Solidarność” z siedzibą w Gdańsku.
1980 - W Warszawie odbyło się pierwsze od 1967 r. posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu.
1980 - W rozegranym na Stadionie Śląskim w Chorzowie meczu towarzyskim Polska-Czechosłowacja (1:1) swój ostatni (75.) występ w reprezentacji narodowej zaliczył Włodzimierz Lubański.
2004 - Sejm RP przyjął raport, wersję Zbigniewa Ziobry, sejmowej komisji śledczej badającej tzw. aferę Rywina.
2004 - Premiera filmu „Mój Nikifor” w reżyserii Krzysztofa Krauze.
2009 - Prezydent RP Lech Kaczyński jako pierwszy Polak w historii dokonał otwarcia sesji na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.
2010 - W Krakowie pod Rynkiem Głównym otwarto podziemną ekspozycję i trasę turystyczną „Śladami europejskiej tożsamości Krakowa”.
2013 - W Skolimowie zmarła Teresa Szmigielówna, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Celuloza”, „Pętla”, „Eroica”, „Pociąg”, „Szczęściarz Antoni” i „Wszyscy święci”.
2016 – W Krościenku nad Dunajcem zmarł Adam Skarbiński, jeden z najwybitniejszych konstruktorów szybowcowych w dziejach polskiego lotnictwa, w czasie Powstania Warszawskiego starszy strzelec ps. „Ryś” w szeregach Pułku Baszta AK.
źródło: PAP
