Przejdź do treści
Polska 19 listopada – co wydarzyło się tego dnia
facebook.com

Tego dnia w Warszawie rozpoczął działalność Teatr Narodowy, premiera filmu „Ada, to nie wypada”, otwarto odbudowany po zniszczeniach wojennych Teatr Wielki, w Warszawie sąd wojskowy ogłosił wyrok w sprawie przywódców PPS-WRN, odbyła się druga tura wyborów prezydenckich, które wygrał Aleksander Kwaśniewski. Urodzili się m.in. Kazimierz Sosnkowski, Wacław Stachiewicz, Wanda Modlibowska, Janusz Kłosiński. Zmarli natomiast: Bona Sforza, Bruno Schulz, Władysław Hańcza, Wiera Gran, Piotr Hertel i Witold Sobociński.

1417Elżbieta Granowska z Pilczy, trzecia żona Władysława Jagiełły, została koronowana w Katedrze Wawelskiej na królową Polski.

1557 - W Bari zmarła Bona Sforza, królowa polska, żona Zygmunta I Starego.

1765 - W Warszawie rozpoczął działalność Teatr Narodowy; tego dnia w budynku Operalni aktorzy królewscy wystawili premierę "Natrętów" Józefa Bielawskiego.

1770 - W Kopenhadze urodził się Bertel Thorvaldsen, rzeźbiarz, autor m.in. warszawskich pomników księcia Józefa Poniatowskiego i Mikołaja Kopernika.

1816 - Cesarz Rosji i król Polski Aleksander I podpisał dyplom fundacyjny Szkoły Głównej, noszącej od 1817 r. nazwę Uniwersytetu Królewskiego Warszawskiego.

1851 - W Nowodworze koło Lubartowa urodził się Wacław Nałkowski, geograf, publicysta.

1875 - We wsi Górna Trójca w guberni twerskiej urodził się Michaił Kalinin, działacz komunistyczny, od 1898 r. w SDPRR, w 1919 r. został przewodniczącym Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego; od 1926 r. członek Biura Politycznego KC WKP(b); przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRS w latach 1938-1946; współodpowiedzialny za czystki lat trzydziestych i zbrodnię katyńską.

1879 - W Mławie urodził się Józef Unszlicht, działacz komunistyczny, jeden z przywódców SDKPiL, członek SDPRR; współorganizator Armii Czerwonej; w 1920 r. w Tymczasowym Komitecie Rewolucyjnym Polski; w latach 1921-1923 zastępca przewodniczącego WCzK (GPU od 1922 r.); w latach 1925-1930 zastępca komisarza ludowego spraw wojskowych ZSRS; rozstrzelany w 1938 r. w okresie Wielkiego Terroru.

1885 - W Warszawie urodził się Kazimierz Sosnkowski, założyciel Związku Walki Czynnej; szef sztabu I Brygady Legionów Polskich; w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Armii Rezerwowej; minister spraw wojskowych i członek Rady Obrony Państwa (1920-1924); w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowodził Frontem Południowym; w rządzie RP na uchodźstwie wicepremier i minister stanu, przewodniczący Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju; Komendant Główny ZWZ (1939-1940); w lipcu 1941 r., po podpisaniu układu Sikorski-Majski, ustąpił z rządu na znak protestu; po śmierci gen. Władysława Sikorskiego objął funkcję Naczelnego Wodza, którą sprawował do 30 września 1944 r.

1894 - We Lwowie urodził się Wacław Stachiewicz, oficer Legionów Polskich, generał WP; od 1935 r. szef Sztabu Głównego WP; podczas kampanii polskiej 1939 r. szef Sztabu Naczelnego Wodza.

1901 - Urodził się Ksawery Piwocki, historyk sztuki, etnolog.

1906 - W Wiedniu rozpoczął się IX Zjazd PPS, w czasie którego doszło do rozłamu na PPS-Lewicę i PPS-Frakcję Rewolucyjną.

1909 - Urodziła się Wanda Modlibowska, polska lotniczka sportowa i szybowniczka, pilot eskadry sztabowej we wrześniu 1939 r.

1911 - Piłkarska drużyna Polonii Warszawa rozegrała swój pierwszy oficjalny mecz, przegrywając w nim z Koroną Warszawa 3:4.

1920 - W Łodzi urodził się Janusz Kłosiński, aktor, występował m.in. w łódzkim Teatrze Nowym i Teatrze Narodowym w Warszawie; zagrał w filmach "Ogniomistrz Kaleń", "Niespotykanie spokojny człowiek", "Wesołych Świąt", "Koty to dranie", a także w serialu "Czterdziestolatek".

1925 - W Poznaniu urodził się Zygmunt Bauman, socjolog, filozof.

1936 - Premiera filmu "Ada, to nie wypada" w reżyserii Konrada Toma.

1939 – Kilkunastu polskich lewicowych literatów (m.in. Tadeusz Boy-Żeleński, Władysław Broniewski, Stanisław Jerzy Lec, Aleksander Wat i Adam Ważyk) podpisało oświadczenie, w którym z radością witali przyłączenie "Zachodniej Ukrainy" do Ukraińskiej SRS.

1942 - W Drohobyczu zastrzelony został przez gestapowca Bruno Schulz, prozaik, malarz, rysownik, grafik; autor zbiorów opowiadań "Sklepy cynamonowe" oraz "Sanatorium pod klepsydrą".

1943 - W czasie przeprowadzanej przez Niemców likwidacji obozu koncentracyjnego przy ul. Janowskiej na przedmieściach Lwowa wybuchł bunt więźniów z Sonderkommando; liczba żydowskich ofiar utworzonego w 1941 r. obozu janowskiego szacowana jest na około 200 tys. osób, zmarłych z głodu, chorób, wycieńczenia, zamordowanych na tzw. lwowskich Piaskach oraz w obozie zagłady w Bełżcu.

1948 - W Warszawie sąd wojskowy ogłosił wyrok w sprawie przywódców PPS-WRN, którym zarzucono m.in. "planowanie obalenia przemocą ustroju ludowo-demokratycznego"; oskarżonym wymierzono kary do 10 lat więzienia; wśród skazanych był Kazimierz Pużak, jeden z przywódców PPS-WRN podczas II wojny światowej, przewodniczący Rady Jedności Narodowej (1944-1945); aresztowany w marcu 1945 r. przez NKWD i sądzony w Moskwie w tzw. procesie szesnastu.

1965 - W Warszawie otwarto odbudowany po zniszczeniach wojennych Teatr Wielki.

1977 - W Warszawie zmarł Władysław Hańcza, aktor, reżyser teatralny, pedagog; niezapomniany odtwórca ról Kargula w komediach Sylwestra Chęcińskiego, Macieja Boryny w "Chłopach" Jana Rybkowskiego oraz księcia Janusza Radziwiłła w "Potopie" Jerzego Hoffmana.

1985 - W Stanach Zjednoczonych utworzono Fundację "Solidarność".

1987 - Ewa Łętowska została pierwszym rzecznikiem praw obywatelskich.

1990 - W Paryżu państwa należące do NATO oraz Układu Warszawskiego podpisały Traktat o Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie.

1995 - Odbyła się druga tura wyborów prezydenckich, które wygrał Aleksander Kwaśniewski (51,72 proc.), pokonując Lecha Wałęsę (48,28 proc.). Frekwencja: 68,23 proc.

1999 - Premiera filmu "Dług" w reżyserii Krzysztofa Krauze.

2005 - Zmarł Zbigniew Florczak, eseista, prozaika, tłumacz i krytyk literacki.

2007 - W Paryżu zmarła Wiera Gran, aktorka kabaretowa i filmowa, piosenkarka; w czasie wojny występowała w warszawskim getcie w kawiarni "Sztuka".

2010 Zmarł Piotr Hertel, kompozytor muzyki filmowej i teatralnej, jeden ze współzałożycieli Studenckiego Teatru Satyryków "Pstrąg".

2018 – W Konstancinie-Jeziornie zmarł Witold Sobociński, autor zdjęć m.in. do filmów "Frantic" Romana Polańskiego, "Ziemia obiecana" Andrzeja Wajdy, "Sanatorium pod klepsydrą" Wojciecha Jerzego Hasa, "Szpital Przemienienia" Edwarda Żebrowskiego, "Był jazz" Feliksa Falka, "Piratów" Romana Polańskiego, "Wrota Europy" Jerzego Wójcika.

 

PAP

Wiadomości

Mastalerek: w Polsce mamy polityka konsekwentnie proniemieckiego, czyli Donalda Tuska

Izrael nie złamał prawa. USA będzie dalej pomagała

Gdzie i kim jest Bogdan Klich?

Potężne zwolnienia w Grupie Azoty to już pewne. Pracę straci 25 proc. załogi

Ostatni Żyd z Afganistanu dotarł do Izraela

Kaleta: badanie tego, jak powstał ten gigantyczny majątek Gajewskiej, jest misją dziennikarzy

Sikorski punktuje Trzaskowskiego. Obrażony wychodzi ze studia

Bosak: nie dla Trzaskowskiego, nie dla Sikorskiego!

Czapeczki z folii aluminiowej miały chronić przed NATO

Marszałek Szymon Hołownia wygwizdany podczas obchodów Święta Niepodległości!

Trump potwierdza: Mike Waltz zostanie doradcą ds. bezpieczeństwa narodowego

Mrowińska: mąż Kingi Gajewskiej powinien podać się do dymisji!

Jaki o Hołowni: Putina chciał wgniatać w ziemię, a teraz ...

Internet reaguje na tajemnice rodziny Gajewskich

Kuź: zaproszenie na spotkanie z Trumpem, to ogromne wyróżnienie dla prezydenta Andrzeja Dudy

Najnowsze

Republika zdominowała konkurencję w Święto Niepodległości - rekordowa oglądalność i wyświetlenia w Internecie

Potężne zwolnienia w Grupie Azoty to już pewne. Pracę straci 25 proc. załogi

Ostatni Żyd z Afganistanu dotarł do Izraela

Kaleta: badanie tego, jak powstał ten gigantyczny majątek Gajewskiej, jest misją dziennikarzy

Sikorski punktuje Trzaskowskiego. Obrażony wychodzi ze studia

Mastalerek: w Polsce mamy polityka konsekwentnie proniemieckiego, czyli Donalda Tuska

Izrael nie złamał prawa. USA będzie dalej pomagała

Gdzie i kim jest Bogdan Klich?