Tego dnia łamiąc pakt o nieagresji ZSRS dokonał napaści na Polskę; podczas bombardowania przez Niemców stolicy wybuchł m. in. pożar Zamku Królewskiego; w Palmirach Niemcy zamordowali 198. więźniów Pawiaka; więzienie opuścili skazani za udział w protestach Marca '68; w Poznaniu odbył się pierwszy występ kabaretu „TEY”; powołano NSZZ „Solidarność”; wyemitowano premierowy odcinek „Familiady”; prezydent Barack Obama ogłosił, że USA rezygnuje z planu umieszczenia w Polsce bazy obrony antyrakietowej; twarto kanał żeglugowy na Mierzei Wiślanej. Urodzili się m. in. Jeremi Wiśniowiecki, Tadeusz Hołówko, Adam Aston, Irena Kwiatkowska, Władysław Wagner, Janusz Brochwicz-Lewiński, Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Krzysztof Kołbasiuk, Krzysztof Borkowy. Zmarli natomiast: Józef Korzeniowski, Zygmunt Szczęsny Feliński, Bruno Jasieński, Oskar Halecki, Magda Teresa Wójcik, Tomasz Zygadło oraz Alfred Miodowicz.
1374 - W Koszycach król Ludwik Węgierski ogłosił pierwszy przywilej generalny dla polskiej szlachty.
1462 - Wojna trzynastoletnia: Pod Świecinem koło Jeziora Żarnowieckiego wojska polskie pod dowództwem Piotra Dunina pokonały wojska Zakonu Krzyżackiego.
1612 - W Łubniach na Ukrainie urodził się książę Jeremi Wiśniowiecki, wojewoda ruski, dowódca wojsk koronnych, dążący do krwawego stłumienia powstania Bohdana Chmielnickiego; jego postać uwiecznił w powieści „Ogniem i mieczem” Henryk Sienkiewicz.
1857 - W Iżewskoje w guberni riazańskiej urodził się Konstanty Ciołkowski, rosyjski wynalazca, uczony, prowadzący badania m.in. w dziedzinie aerodynamiki; syn polskiego zesłańca.
1863 - W Dreźnie zmarł Józef Korzeniowski, dramaturg, powieściopisarz, poeta, wychowanek i wykładowca Liceum Krzemienieckiego.
1889 - W Semipałatyńsku, obecnie Semej w Kazachstanie, urodził się Tadeusz Hołówko, działacz PPS, współpracownik Józefa Piłsudskiego, przedstawiciel ruchu prometejskiego; współtwórca BBWR, zwolennik dialogu z Ukraińcami oraz stworzenia federacji państw środkowo i wschodnioeuropejskich, stanowiącej przeciwwagę dla ZSRS; zastrzelony w 1931 r. przez ukraińskich nacjonalistów.
1895 - W Krakowie zmarł arcybiskup metropolita warszawski Zygmunt Szczęsny Feliński; po wybuchu Powstania Styczniowego protestował przeciwko carskim represjom; w konsekwencji skazany na 20-letnie zesłanie do Jarosławia nad Wołgą; beatyfikowany w 2002 r.
1902 - W Warszawie urodził się Adam Aston, aktor, wokalista; wykonawca piosenek „Warszawo, moja Warszawo”, „Ach, jak przyjemnie”, „Dlaczego właśnie dziś” i „Jak trudno zapomnieć”.
1912 - W Warszawie urodziła się Irena Kwiatkowska, aktorka, gwiazda teatru, filmu i kabaretu; na trwałe wpisała się w pamięć widzów rolami w serialach „Wojna domowa” i „Czterdziestolatek”, a także w filmach „Hallo szpicbródka”, „Lata dwudzieste... lata trzydzieste”; występowała w kabaretach „Szpak”, „Dudek” i telewizyjnym Kabarecie Starszych Panów.
1912 - W Krzyżowej Woli urodził się Władysław Wagner, żeglarz, pierwszy Polak, który na jachtach żaglowych opłynął kulę ziemską.
1912 - W Krakowie urodził się Stanisław Sielecki, geolog, polarnik, taternik.
1920 - W Wołkowysku urodził się Janusz Brochwicz-Lewiński, ps. Gryf, żołnierz ZWZ-AK; w czasie Powstania Warszawskiego w batalionie „Parasol”; w 2008 r. awansowany na stopień generała brygady.
1924 – Decyzją Sztabu Generalnego WP utworzono Korpus Ochrony Pogranicza.
1931 - Rozpoczęto seryjną produkcję samolotu Lublin R.XIII.
1938 - W Moskwie rozstrzelany został Bruno Jasieński, właściwie Wiktor B. Zysman, poeta, czołowy twórca polskiego futuryzmu, związany z ruchem komunistycznym; aresztowany w 1937 r. w okresie masowego terroru w ZSRS.
1939 - Łamiąc polsko-sowiecki pakt o nieagresji, ZSRS dokonał napaści na Polskę, realizując ustalenia zawarte w tajnym protokole paktu Ribbentrop-Mołotow. O godz. 4.20 oddziały KOP koło Podwołoczysk na Podolu podjęły jako pierwsze walkę z jednostkami Armii Czerwonej przekraczającymi granicę RP.
1939 - Kampania polska: Marszałek Edward Śmigły-Rydz wydał dyrektywę nakazującą oddziałom polskim wycofanie się do Rumunii i na Węgry oraz unikanie starć z siłami sowieckimi.
1939 - Kampania polska: Obrady rządu RP w Kołomyi - zapadła decyzja o przekroczeniu granicy Rumunii i udaniu się na uchodźstwo w celu kontynuowania wojny. Przed północą władze Rzeczypospolitej opuściły kraj przez most w Kutach.
1939 - Kampania polska: Niemcy zajęli Brześć nad Bugiem i Lublin.
1939 - Kampania polska: „Czarna niedziela” w Warszawie - najcięższe dotąd bombardowanie stolicy przyniosło m. in. pożar Zamku Królewskiego.
1939 – Kampania polska: Żandarmeria polowa Wermachtu dokonała na cmentarzu prawosławnym w Terespolu mordu na ok. 60. polskich jeńcach.
1940 - W Palmirach Niemcy zamordowali 198. więźniów Pawiaka.
1942 - Jan Piekałkiewicz ze Stronnictwa Ludowego objął urząd Delegata Rządu RP na Kraj.
1942 - W Tczewie urodziła się Teresa Budzisz-Krzyżanowska, aktorka; wystąpiła w kilkudziesięciu filmach, m.in. w „Zmorach”, „Lawie”, „Trzech kolorach. Białym”, „Faustynie” i „Weiserze”; za rolę w filmie Magdaleny i Piotra Łazarkiewiczów „Odjazd” (1991) otrzymała nagrodę za pierwszoplanową rolę kobiecą na festiwalu w Gdyni.
1944 – Powstanie Warszawskie: Walki na Czerniakowie trwające od 13. września stawały się coraz bardziej uciążliwe dla utrzymania pozycji przez oddziały powstańcze.
1944 - Pod kryptonimem „Market Garden” rozpoczęła się największa operacja powietrznodesantowa II. wojny światowej z udziałem m.in. Samodzielnej Brygady Spadochronowej pod dowództwem gen. Stanisława Sosabowskiego.
1947 - W lasach lubaczowskich w bunkrze oblężonym przez oddziały Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego popełnił samobójstwo Jarosław Staruch „Stiah”, sprawujący kierownictwo nad krajowym prowidem OUN-UPA, położonym na zachód od tzw. linii Curzona.
1952 - W Szczecinie urodził się Krzysztof Kołbasiuk, aktor, znany m.in. z roli Łukasza Zbożnego w telewizyjnym serialu „Dom”.
1952 - W Warszawie urodził się Tomasz Borkowy, aktor, znany m.in. z roli Andrzeja Talara w telewizyjnym serialu „Dom”.
1971 - Więzienie opuścili skazani za udział w protestach Marca '68: Jacek Kuroń, Karol Modzelewski i Maciej Kozłowski.
1971 - Premiera komedii filmowej „Motodrama” w reżyserii Andrzeja Konica.
1971 - W Poznaniu, w sali przy ul. Masztalerskiej, odbył się pierwszy występ kabaretu „TEY”.
1973 - W White Plains w stanie Nowy Jork zmarł Oskar Halecki, historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego; od 1939 r. na emigracji; współzałożyciel, dyrektor i prezes Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku.
1974 - Podpisano umowę z firmą FIAT na opracowanie projektu samochodu, przyszłego FSO Polonez.
1978 - Premiera serialu telewizyjnego „Lalka” w reżyserii Ryszarda Bera.
1980 - W Gdańsku przedstawiciele Międzyzakładowych Komitetów Założycielskich i Międzyzakładowych Komisji Robotniczych podjęli decyzję o utworzeniu jednego związku zawodowego pod nazwą Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.
1980 - Powołano Krajową Komisję Porozumiewawczą NSZZ „Solidarność” pod kierownictwem Lecha Wałęsy.
1988 - W Seulu rozpoczęły się XXIV. Letnie Igrzyska Olimpijskie, podczas których Polacy zdobyli łącznie 16 medali: 2 złote [Waldemar Legień – judo, waga lekkośrednia; Andrzej Wroński – zapasy w stylu klas., waga ciężka], 5 srebrnych oraz 9 brązowych.
1993 - Prezydent Lech Wałęsa przyjął od gen. Leonida Kowalowa meldunek o zakończeniu wycofywania wojsk rosyjskich z Polski; ostatni żołnierze rosyjscy opuścili Polskę 18. września 1993 r.
1993 - Z Wielkiej Brytanii przeniesiono na Wawel prochy Naczelnego Wodza i premiera rządu RP na uchodźstwie gen. Władysława Sikorskiego.
1994 - Na antenie TVP2 wyemitowano premierowe wydanie teleturnieju „Familiada”.
1995 - W Warszawie w rocznicę sowieckiej napaści na Polskę odsłonięto Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie.
2007 - Uroczysta premiera filmu „Katyń” w reżyserii Andrzeja Wajdy.
2009 – Po przegranych eliminacjach do piłkarskich Mistrzostw Świata w RPA w atmosferze skandalu został zdymisjonowany holenderski selekcjoner reprezentacji Polski Leo Beenhakker.
2009 - Prezydent USA Barack Obama i sekretarz obrony Robert Gates ogłosili decyzję o rezygnacji z planu umieszczenia w Polsce i Czechach baz amerykańskiej obrony antyrakietowej.
2011 – W Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie prezydent RP Bronisław Komorowski otworzył wystawę „Pamięć nie dała się zgładzić...”, poświęconą zbrodni katyńskiej.
2011 - W Podkowie Leśnej zmarła Magda Teresa Wójcik, aktorka, reżyserka, współzałożycielka Teatru Adekwatnego; znana m.in. z roli Łucji w filmie Janusza Zaorskiego „Matka Królów”.
2011 - W Warszawie zmarł Tomasz Zygadło, reżyser, twórca filmów „Ćma”, „Odwet”, „Sceny dziecięce z życia prowincji”.
2013 – Sejm RP ustanowił Dzień Sybiraka.
2015 – Rozpoczęto rozbiórkę pomnika sowieckiego generała Iwana Czerniachowskiego w Pieniężnie. Według jednej z wersji wydarzeń sowiecki funkcjonariusz zginął w okolicach Pieniężna od wystrzału załogi czołgu Armii Czerwonej w rewanżu za zastrzelenie przez generała ich dowódcy na oczach załogi.
2021 – W Głogoczowie w Małopolsce zmarł Alfred Miodowicz, działacz komunistyczny, członek Rady Państwa, przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. 30. listopada 1988 r. był uczestnikiem historycznej debaty telewizyjnej z liderem „Solidarności” Lechem Wałęsą, która była znaczącym krokiem w kierunku rozpoczęcia rozmów pomiędzy władzami i działaczami opozycji.
2022 – Otwarcie kanału żeglugowego na Mierzei Wiślanej, pozwalającego na zażegnanie wieloletniego sporu z Rosją, blokującą żeglugę w Cieśninie Pilawskiej dla polskich statków, zmierzających do polskich portów.
źródło: PAP
