Tego dnia w Lwowie odbył się pogrzeb Marii Konopnickiej; w Krakowie założono PZLA; rozpoczęły się przesłuchania przed komisją śledczą Kongresu USA ds. zbadania katyńskiej; skonstruowano prototyp jednoosiowego ciągnika ogrodniczego „Ursus C-308”; początek 3-dniowych demonstracji „Solidarności”; polscy piłkarze odnieśli pierwsze w historii zwycięstwo nad Niemcami. Urodzili się m. in. Alfred Wierusz-Kowalski, Tadeusz Bocheński, Jadwiga Chojnacka, Antoni Heda, Julian Kawalec, Andrzej Szajewski, Zenon Grocholewski. Zmarli natomiast: Kazimierz Pułaski, Juliusz Gilewicz, Kazimierz Gilewicz, Zygmunt Bończa-Bohdanowski, Józef Kałuża, Halina Poświatowska, Kazimierz Sosnkowski, Andrzej Szalawski, Janina Romanówna, Stanisław Tołpa, Krzysztof Chamiec oraz Paweł Rozwadowski.
1582 - Ze względu na wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego w dniu 4. października, dat od 5. do 14. października nie było we Francji, Hiszpanii, Italii, Portugalii i Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
1779 - W wyniku ran odniesionych w bitwie pod Savannah zmarł gen. Kazimierz Pułaski, jeden z dowódców konfederacji barskiej, bohater walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych.
1830 - W Warszawie odbył się pożegnalny koncert Fryderyka Chopina przed jego wyjazdem do Wiednia i Paryża; okazał się on ostatnim koncertem Chopina w Warszawie, do której kompozytor już nigdy nie powrócił.
1842 - Weszła w życie reforma podziału administracyjnego Królestwa Polskiego. Zakładała ona likwidację powiatów i powołanie obwodów. Jej celem było zbliżenie systemu administracyjnego Królestwa do reszty Imperium Rosyjskiego.
1849 - W Suwałkach urodził się Alfred Wierusz-Kowalski, malarz; tematem jego dzieł były głównie sceny rodzajowe, często z motywami koni i wilków; autor obrazów „W pościgu za Tatarem”, „W polu”, „Na tropie” i „Nocna jazda”.
1900 - W Kijowie urodził się Tadeusz Bocheński, pierwszy spiker Polskiego Radia (od 1926 r.), piosenkarz, autor wspomnień „Znam tylko Twoje listy”. Podczas okupacji niemieckiej występował w teatrze podziemnym. Od 1946 r. należał do Związku Artystów Scen Polskich.
1905 - Urodziła się Jadwiga Chojnacka – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, wieloletnia pedagog Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, reżyser i dyrektor teatru.
1910 – Odbył się pogrzeb Marii Konopnickiej. Był jedną z największych i najważniejszych uroczystości żałobnych w dziejach Lwowa. Wzięło w nim udział ponad 50 tys. Ludzi.
1916 - W Małomierzycach koło Iłży urodził się Antoni Heda, „Szary”, dowódca oddziału partyzanckiego Armii Krajowej, w sierpniu 1945 r. dowodził akcją rozbicia więzienia Urzędu Bezpieczeństwa w Kielcach.
1916 - We wsi Wrzawy pod Tarnobrzegiem urodził się Julian Kawalec, prozaik, publicysta, poeta.
1918 - Polskie organizacje działające w Niemczech wydały wspólny komunikat opowiadający się jawnie za niepodległością Polski.
1919 - W Krakowie założono Polski Związek Lekkiej Atletyki, najstarsze działające w Polsce stowarzyszenie sportowe.
1919 - W Wilnie Józef Piłsudski dokonał uroczystego otwarcia Uniwersytetu Stefana Batorego, zamkniętego przez władze rosyjskie w 1832 r.
1929 – Z Belgii do kraju sprowadzono prochy Joachima Lelewela.
1937 - W Warszawie urodził się Andrzej Szajewski, aktor teatralny i filmowy.
1938 - Dekret prezydenta RP Ignacego Mościckiego o zjednoczeniu Zaolzia z Polską.
1939 - W Bródkach koło Nowego Tomyśla urodził się Zenon Grocholewski, kardynał, prefekt watykańskiej Kongregacji Wychowania Katolickiego.
1939 - Ukazał się pierwszy numer „Nowego Kuriera Warszawskiego” tzw. gadzinówki. Swoją nazwą dziennik nawiązywał do Kuriera Warszawskiego – jednej z najważniejszych i najdłużej (od 1821 r.) wydawanych gazet w kraju.
1939 – Premier gen. dyw. Władysław Sikorski wydał w Paryżu rozkaz odtworzenia Polskiej Marynarki Wojennej.
1942 - Z getta w Lubartowie Niemcy wywieźli do obozów zagłady w Bełżcu, Sobiborze i na Majdanku około 3 tys. Żydów; od 300 do 500 osób rozstrzelali na miejscowym kirkucie.
1943 - W KL Auschwitz Niemcy dokonali egzekucji 54. więźniów; w grupie rozstrzelanych byli Polacy, wybitni wojskowi, działacze społeczni i polityczni, wśród nich ppłk Juliusz Gilewicz, mjr Kazimierz Gilewicz, mjr Zygmunt Bończa-Bohdanowski, ppłk lotnictwa Teofil Dziama, Jan Mosdorf, kpt. Tadeusz Paolone-Lisowski i ppłk Kazimierz Stamirowski.
1944 - W Krakowie zmarł Józef Kałuża, piłkarz, trener, działacz sportowy, 16-krotny reprezentant Polski, trener reprezentacji olimpijskiej z 1936 roku.
1946 - W Warszawie władze komunistyczne aresztowały działacza PSL Kazimierza Bagińskiego.
1950 - W Poznaniu urodził się Jerzy Illg, filolog, krytyk literacki i wydawca, redaktor w Społecznym Instytucie Wydawniczym „Znak” w Krakowie.
1951 - Rozpoczęły się przesłuchania przed specjalną komisją śledczą Kongresu USA ds. zbadania zbrodni katyńskiej. 22. grudnia 1952 Komisja ogłosiła końcowy raport, tzw. Raport Maddena, w którym za winnych zbrodni katyńskiej uznała Sowietów i wezwała społeczność międzynarodową do powołania międzynarodowego trybunału dla osądzenia tej zbrodni. We wstępie do Raportu napisano: „Masakra katyńska była jedną z najbardziej barbarzyńskich zbrodni międzynarodowych w historii świata”.
1957 - Skonstruowano pierwszy prototyp jednoosiowego ciągnika ogrodniczego „Ursus C-308”. Produkcję ciągnika zakończono w 1963 roku po wyprodukowaniu 4100. egzemplarzy.
1962 - Papież Jan XXIII. otworzył obrady Soboru Watykańskiego II.; w jego ramach dokonano wielkiej reformy Kościoła katolickiego; m.in. otwierając go na dialog z innymi religiami i wyznaniami, także zmieniając liturgię.
1966 – W Będzinie Zdzisław Marchwicki („Wampir z Zagłębia”) zamordował 18-letnią bratanicę Edwarda Gierka.
1967 - W Warszawie zmarła Halina Poświatowska, poetka, autorka m.in. zbiorów wierszy „Hymn bałwochwalczy”, „Dzień dzisiejszy”, „Oda do rąk”.
1969 - W Arudel Kanadzie zmarł gen. Kazimierz Sosnkowski, szef sztabu I. Brygady Legionów Polskich, minister spraw wojskowych oraz inspektor armii; Komendant Główny ZWZ (1939-1940); Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1943-1944.
1970 - W Starym Teatrze w Krakowie rolą Isi w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego i w reżyserii Lidii Zamkow zadebiutowała Anna Dziadyk (późn. Dymna).
1976 – W Częstochowie oficjalnie otwarto drogę szybkiego ruchu Warszawa-Katowice (tzw. gierkówkę).
1982 - Stan wojenny: Początek trzydniowych demonstracji „Solidarności”; do starć z ZOMO doszło w Gdańsku, Nowej Hucie i Wrocławiu.
1986 - W Warszawie zmarł Andrzej Szalawski, aktor, znany m.in. z roli Juranda ze Spychowa w filmie Aleksandra Forda „Krzyżacy” oraz z „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy, w której zagrał Hermana Bucholca. W 1939 r. uczestnik kampanii polskiej. Podczas okupacji niemieckiej grał w jawnych teatrach Warszawy, był również lektorem hitlerowskiej kroniki filmowej. Jesienią 1941 r. podjął współpracę z kontrwywiadem ZWZ-AK; był członkiem wydziału śledczego Komisji Walki Podziemnej na Warszawę. Po wojnie na kilka lat odsunięty od pracy aktorskiej. Aresztowany i oskarżony w 1948 r. „o działanie na szkodę narodu polskiego” został skazany na 4 lata więzienia. Po wyjściu na wolność w 1952 r. związany był ze scenami łódzkimi i warszawskimi.
1988 - Na terenie całego kraju zorganizowano wiece, w czasie których studenci domagali się rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS).
1988 – Papież Jan Paweł II. wygłosił przemówienie na forum Parlamentu Europejskiego w Strasburgu.
1991 - Premiera filmu „Kroll” w reżyserii Władysława Pasikowskiego.
1991 - W Warszawie zmarła Janina Romanówna, aktorka teatralna i filmowa, wykładowczyni warszawskiej PWST.
1994 – We Wrocławiu podczas promocji swej książki gen. Wojciech Jaruzelski został uderzony kamieniem w głowę.
1996 - W Warszawie zmarł prof. Stanisław Tołpa, botanik, specjalista w dziedzinie torfów.
1996 - Premiera filmu sensacyjnego „Wirus” w reżyserii Jana Kidawy-Błońskiego.
1998 - W Rzymie kanonizowana została przez papieża Jana Pawła II. Edyta Stein; niemiecka filozofka i teolożka, pochodzenia żydowskiego, karmelitanka; zamordowana w niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau w 1942 r.
2001 - W Warszawie zmarł Krzysztof Chamiec, aktor; wystąpił m.in. w filmach „Pierwszy dzień wolności”, „Kamienne tablice” i „Gwiezdny pył” oraz serialu „Stawka większa niż życie”; popularność przyniosły mu także role w telewizyjnych teatrach Sensacji „Kobra”.
2002 – W Bydgoszczy została oddana do użytku hala sportowo-widowiskowa „Łuczniczka”.
2004 - Na antenie „Polsatu” ukazało się premierowe wydanie głównego serwisu informacyjnego „Wydarzenia”.
2008 - Zmarł Dariusz Siatkowski, aktor filmowy, znany z roli Pawła w komedii Romana Załuskiego „Kogel mogel”.
2009 - Papież Benedykt XVI. kanonizował Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, arcybiskupa metropolitę warszawskiego, który po wybuchu Powstania Styczniowego protestował przeciwko carskim represjom; w konsekwencji skazany został na 20-letnie zesłanie do Jarosławia nad Wołgą.
2014 - Polscy piłkarze odnieśli pierwsze w historii zwycięstwo nad Niemcami. W meczu eliminacji Euro 2016 na Stadionie Narodowym w Warszawie pokonali mistrzów świata 2:0 po golach Arkadiusza Milika i Sebastiana Mili.
2015 - W rozegranym na Stadionie Narodowym w Warszawie meczu eliminacyjnym do piłkarskich Mistrzostw Europy Polska pokonała Irlandię 2:1 i awansowała do turnieju finałowego we Francji.
2020 – W Warszawie zmarł Paweł „Kelner” Rozwadowski, wokalista, gitarzysta i autor tekstów, współzałożyciel zespołów „Izrael” oraz „Deuter”. Był jedną z czołowych postaci polskiego punk rocka.
źródło: PAP
