Polska 10 października – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia miała miejsce klęska powstańców w bitwie z wojskami rosyjskimi pod Maciejowicami; Niemcy przeprowadzili pierwszą masową egzekucję w bydgoskiej „Dolinie Śmierci”; premiera serialu „Stawka większa niż życie”; prezydent Lech Kaczyński ratyfikował Traktat Lizboński, Olga Tokarczuk została ogłoszona laureatką Nagrody Nobla; Stadion Narodowy otrzymał imię Kazimierza Górskiego. Urodzili się m. in. Brunon Edward Gardo, Fryderyk Jarosy, Bolesław Barbacki, Wanda Jakubowska, Stanisław Jopek, Władysław Komendarek, Andrzej Sikorowski, Danuta Stenka. Zmarli natomiast: Kazimierz Brodziński, Maria Angela Truszkowska, Nikifor, Adam Rapacki, Andrzej Zaucha, Marek Nowicki oraz Jerzy Jarocki.
1410 - Pod Koronowem wojska polskie pokonały armię krzyżacką.
1776 - Mieszkańcy Madagaskaru ogłosili władcą wyspy Maurycego Beniowskiego, podróżnika, autora pamiętników, uczestnika konfederacji barskiej, zesłanego przez władze carskie na Kamczatkę, skąd zbiegł do Francji; podboju Madagaskaru dokonał w imieniu władz francuskich.
1794 - Insurekcja Kościuszkowska: Klęska powstańców w bitwie z wojskami rosyjskimi pod Maciejowicami; w walkach zginęło około czterech tysięcy powstańców; ranny Tadeusz Kościuszko dostał się do rosyjskiej niewoli.
1835 - W Dreźnie zmarł Kazimierz Brodziński, poeta, tłumacz, krytyk literacki, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.
1856 - Urodził się Brunon Edward Gardo polski nauczyciel Katolickiej Szkoły Ludowej we Wrześni, związany ze strajkiem dzieci wrzesińskich w latach 1901–1902.
1890 - W Grazu urodził się Fryderyk Jarosy, konferansjer, reżyser, aktor.
1891 - Urodził się Bolesław Barbacki polski malarz, działacz społeczny, pedagog, aktor, reżyser. Znany jest głównie jako malarz portrecista. Jego twórczość i działalność patriotyczna związana jest z Nowym Sączem, gdzie się urodził, malował, organizował życie społeczne oraz zginął tragicznie, rozstrzelany przez hitlerowców w pobliskich Biegonicach.
1899 - W Krakowie zmarła Maria Angela Truszkowska, zakonnica, założycielka zgromadzenia felicjanek; beatyfikowana w 1993 r.
1907 - W Warszawie urodziła się Wanda Jakubowska, reżyserka filmowa, autorka m.in. „Ostatniego etapu” (1947).
1935 - We Lwowie urodził się Stanisław Jopek, tenor, solista Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego.
1937 - W Warszawie z połączenia m.in. Narodowej Partii Robotniczej i Polskiego Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji powstało Stronnictwo Pracy.
1939 - W Moskwie podpisano sowiecko-litewski pakt, na mocy, którego ZSRS przekazał Litwie zajęty we wrześniu 1939 r. okręg wileński.
1939 - Przeprowadzono pierwszą masową egzekucję w bydgoskiej „Dolinie Śmierci”.
1939 - W Warszawie ukazało się pierwsze wydanie czasopisma konspiracyjnego „Polska Żyje” wydawanego przez Komendę Obrońców Polski.
1941 - Premiera filmu „Heimkher” w reżyserii Gustava Ucicky'ego; za udział w realizacji tej propagandowej produkcji kinematografii nazistowskiej władze Polskiego Państwa Podziemnego skazały kilku polskich aktorów na karę infamii lub nagany.
1942 - W Wieluniu urodził się Wojciech Siudmak, malarz, związany z nurtem science fiction i fantastyką.
1947 - Memorandum Stanisława Mikołajczyka do Józefa Stalina i ambasadorów Wielkiej Trójki na temat sytuacji panującej w Polsce.
1948 - W Sochaczewie urodził się Władysław Komendarek, muzyk, lider zespołu „Exodus”, twórca muzyki elektronicznej.
1949 - W Krakowie urodził się Andrzej Sikorowski, kompozytor, piosenkarz, gitarzysta, autor tekstów, lider zespołu „Pod Budą”.
1956 - W Warszawie rozpoczął się I Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
1961 - W Sierakowicach na Kaszubach urodziła się Danuta Stenka, aktorka; od 2003 r. związana z Teatrem Narodowym w Warszawie; znana m.in. z ról w filmach „Chopin. Pragnienie miłości” (otrzymała za nią w 2003 r. nagrodę Orła), „Katyń”, „Nigdy w życiu!” oraz serialu „Boża podszewka”.
1964 - W Tokio rozpoczęły się XVIII. Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy sportowcy zdobyli na nich 7 złotych, 6 srebrnych i 10 brązowych medali.
1968 - W sanatorium w Foluszu koło Jasła zmarł Nikifor, malarz prymitywista.
1968 - Premiera serialu telewizyjnego „Stawka większa niż życie”.
1970 - W Warszawie zmarł Adam Rapacki, polityk, minister spraw zagranicznych PRL.
1973 - Polska zerwała stosunki dyplomatyczne z Chile.
1977 - Premiera filmu „Śmierć prezydenta” w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.
1979 - W kopalni węgla kamiennego „Dymitrow” w Bytomiu w wyniku katastrofy zginęło 33. górników.
1980 Premiera filmu „Ćma” w reżyserii Tomasza Zygadły.
1982 - W Rzymie papież Jan Paweł II. kanonizował o. Maksymiliana Kolbego.
1991 - W Krakowie zastrzelony został Andrzej Zaucha, wokalista jazzowy, piosenkarz, saksofonista, perkusista.
1996 - Powołano Radę Krajową Akcji Wyborczej Solidarność, jej przewodniczącym został Marian Krzaklewski.
2003 - W Warszawie zmarł Marek Nowicki, działacz opozycji antykomunistycznej; prezes Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w latach 1990-2003.
2009 - Prezydent Lech Kaczyński ratyfikował Traktat Lizboński.
2012 - W Warszawie zmarł Jerzy Jarocki, jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów teatralnych; do jego najwybitniejszych spektakli należą inscenizacje dramatów Tadeusza Różewicza: „Wyszedł z domu”, „Stara kobieta wysiaduje”, „Na czworakach”, „Pułapka”; do kanonu przeszły również reżyserowane przez niego sztuki Witkacego: „Matka” i „Szewcy” oraz Sławomira Mrożka: „Tango”, „Rzeźnia”, „Garbus”, „Pieszo”, „Portret”.
2013 - W Warszawie odsłonięto pomnik poety ks. Jana Twardowskiego.
2014 – W Koszalinie zmarł płk Wacław Krzyżanowski, stalinowski zbrodniarz sądowy, prokurator, oskarżyciel posiłkowy w pokazowym procesie Danuty Siedzikówny. Zażądał wówczas dla niepełnoletniej oskarżonej kary śmierci. Krzyżanowski był pierwszym sądzonym za stalinowski mord sądowy.
2019 – Pisarka i poetka Olga Tokarczuk została ogłoszona laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018.
2020 – Iga Świątek została zwyciężyła w turnieju French Open 2020 w grze pojedynczej.
2021 – Stadion Narodowy w Warszawie otrzymał imię trenera Kazimierza Górskiego.
źródło: PAP