Związek Polaków w Niemczech powstał 27 sierpnia 1922 roku i istniał do wybuchu II wojny światowej.

Szefami związku w okresie międzywojennym byli: od 3 grudnia 1922 do 9 lutego 1933 – Stanisław Sierakowski, a po tym jak zmuszono Sierakowskiego do wyjazdu do Polski, przewodnictwo objął ks. Bolesław Domański (9 lutego 1933 – 21 kwietnia 1939). Po niespodziewanej śmierci ks. Domańskiego – organizatora Kongresu Berlińskiego – nie zdążono dokonać wyboru jego następcy i funkcję przewodniczącego pełnił tymczasowo dotychczasowy zastępca przewodniczącego Stefan Szczepaniak (21 kwietnia 1939 – wrzesień 1939)

Organizacja w 1924 roku, jak wynika z zachowanych archiwaliów, liczyła ok 32 tys. członków.

ZPwN prowadził działalność kulturalną, gospodarczą i polityczną, miał swoich reprezentantów w Sejmie Pruskim, a także w innych organach samorządowych Republiki Weimarskiej. Jej główne dwa cele to ochrona praw polskiej mniejszości narodowej w Niemczech oraz dbałość o polskie dziedzictwo kulturowe, jakie znajdowało się w granicach Niemiec. (min. uratowano przed wyburzeniem wieżę piastowską w Opolu – ostatni relikt Opolskiego Zamku Piastowskiego.

Organizacja była też inicjatorem powstania działającego do 1939 roku Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech, skupiającego mniejszości: polską, serbołużycką, duńską, fryzyjską i litewską.

Z inicjatywy ZPwN powstał Centralny Bank Spółdzielczości Polskiej, tzw. Bank Słowiański z siedzibą w Berlinie, odegrał on ważną rolę w finansowaniu Związku i działań Polaków w Niemczech (zlikwidowano go w 1939 roku). Polacy mieli wówczas swoje spółki rolno-handlowe, spółdzielnie i zjednoczenia zawodowe, drukarnie, gazety, szkoły, bursy, instytucje opieki socjalnej, stowarzyszenia kulturalne, zespoły artystyczne oraz kluby sportowe.

Członkowie Związku katalogowali akty bezprawia dokonywane w Niemczech na członkach mniejszości polskiej, zarówno w czasach Republiki Weimarskiej jak i nazistowskiej III Rzeszy Niemieckiej. Udzielały pomocy poszkodowanym i ich rodzinom oraz reprezentowały ich interesy przed wymiarem sprawiedliwości.

6 marca 1938 r., wobec trwającej nagonki na Polaków mieszkających w Niemczech, zwołano I Kongres Związku Polaków w Niemczech, w którym wzięło udział ok 5 tys. delegatów. Odbył się on w Teatrze Ludowym (Theater des Volkes) w Berlinie, w trakcie jego trwania uchwalono Pięć prawd Polaka:

- Jesteśmy Polakami
- Wiara Ojców naszych jest wiarą naszych dzieci
- Polak Polakowi bratem
- Co dzień Polak Narodowi służy
- Polska Matką naszą, nie wolno mówić o Matce źle
- Stanowiły one duchową podstawę działalności związku.

Po dojściu Hitlera do władzy wszyscy członkowie Związku Polaków w Niemczech wpisywani byli na specjalną listę „wrogów Rzeszy”, przygotowaną przez SD. To na jej podstawie tuż przed wybuchem wojny 25 sierpnia rozpoczęto masowe aresztowania polskiej inteligencji oraz dokonywano czystek etnicznych. Związek zdelegalizowano 27 lutego 1940 r. i zdefraudowano jego majątek.

Wielu jego członków rozstrzelano, a ok. 1200 członków uwięziono w obozach koncentracyjnych.

Symbole Związku: 
Liść lipowy – nieoficjalny symbol polskiej mniejszości w Niemczech, używany przez Związek Polaków w Niemczech. W latach 1924–1939 był elementem znaku młodzieży polskiej w Niemczech.

Rodło – po dojściu Hitlera do władzy działacze organizacji z inspiracji dr. Jana Kaczmarka postanowili utworzyć nowy znak, który umożliwi obejście wszystkich zakazów (np. zakaz używania przez Polaków symboli nawiązujących do Orła Białego), a jednocześnie będzie podkreślał narodowy charakter organizacji. W ten sposób powstało Rodło, przedstawiające bieg Wisły z zaznaczonym Krakowem.

Początkowo władze niemieckie przychylnie przyjęły ten symbol, sądząc, iż nawiązuje on do „połowy swastyki”. W ten sprytny sposób Polacy w Niemczech uniknęli przyjęcia symboliki nazistowskiej. „W rzeczywistości bowiem pozornie podobny znak oznaczał łączność Polaków z Niemiec z macierzą i był przeciwstawiany swastyce”.