Budowa stabilnego systemu dywersyfikacji dostaw paliw, prowadzona od roku 2015 przez władze państwowe i koncern Orlen, stanowiła podstawowy element uniezależnienia się od transz z Rosji. Nie był jednak element jedyny. Bardzo ważnym działaniem było przyjęcie w 2016 roku pakietu paliwowego, który skutecznie ograniczył szarą strefę w obrocie paliwami. Wcześniej do Polski wjeżdżało nawet 700 cystern dziennie; przypływały także statki pełne nielegalnego paliwa. Od 2015, kiedy przepisy jeszcze nie obowiązywały, do 2021 r. w Polsce skokowo wzrosła legalna konsumpcja paliw, w tym oleju napędowego o 55 proc. - do ponad 18 mln ton i benzyny o 28 proc. - do blisko 5 mln ton.
Przypomnijmy pierwszy, najbardziej spektakularny rok działania pakietu paliwowego.
Pakiet wprowadzono 1 sierpnia 2016 roku. Według planów Ministerstwa Finansów miał on uporządkować zasady przywozu paliw do kraju oraz znacznie ograniczyć szarą strefę na rynku. Ministerstwo Finansów, powołując się na Polską Organizację Przemysłu i Handlu Naftowego, szacowało, że w 2015 roku wynosiła ona na samym tylko rynku diesla nawet 15 proc.
Efektem pakietu paliwowego miało być uszczelnienie pobór podatku VAT, a tym samym zwiększenie dochodów budżetowych o 2-2,5 mld zł rocznie. Rzeczywistość pobiła najśmielsze plany.
W pierwszych trzech miesiącach od wprowadzenia pakietu odnotowano gwałtowny wzrost legalnej sprzedaży paliw płynnych. W sierpniu 2016 roku według Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego nastąpił skokowy wzrost sprzedaży paliw o 29 proc., we wrześniu o 26 proc., a w październiku o 17 proc. w porównaniu do analogicznych okresów z 2015 roku.
Potwierdziły to także sprawozdania finansowe państwowych koncernów. Lotos w swoim sprawozdaniu finansowym za III kwartał 2016 roku podał, że sprzedaż paliw i oleju napędowego wzrosła w lipcu odpowiednio 0,9 proc. i 1,9 proc. Natomiast w kolejnym miesiącu gwałtownie wzrosła odpowiednio o 19,6 proc. i 21,9 proc. Raport przedstawiający wyniki finansowe Orlenu za IV kwartał minionego roku informował natomiast o wzroście konsumpcji w Polsce oleju napędowego o 24 proc. rok do roku.
Ministerstwo Finansów informowało też, że wzrost legalnej sprzedaży paliw widzi również w strukturze wpływów akcyzy. Nastąpił wyraźny wzrost tzw. akcyzy krajowej. Odnotowano natomiast spadek o 57 wpływów z akcyzy płaconej od nabycia paliw z krajów UE.
Wzrósł natomiast eksport paliw z Polski, co także jest efektem praktycznego wyeliminowania szarej strefy.
Krajowi producenci paliw z roku na rok zwiększali eksport oleju napędowego rocznie nawet od 140 proc. do 300 proc., ponieważ nie byli w stanie sprzedać całości produkcji w kraju. W okresie od sierpnia do października 2016, ten eksport spadł natomiast czasowo o 47 proc. - wszystko przez większe zapotrzebowanie ON na rynku krajowym.
"Rozwiązania pakietu paliwowego w sposób zdecydowany ograniczyły oszustwa na rynku paliwowym wykorzystujące mechanizmy wewnątrzwspólnotowych nabyć paliw realizowanych za pośrednictwem zarejestrowanych odbiorców. Wzrost sprzedaży legalnej w sierpniu 2016 r. wskazuje, że udział szarej strefy w całości konsumpcji w Polsce wynosił ok. 15 proc." - oceniało w 2016 roku Ministerstwo Finansów. Jeszcze w połowie 2015 roku resort informował, że szarą strefę rynku paliw w Polsce szacuje na 30 proc.
Słowa Ministerstwa Finansów potwierdzały dane z poprzednich lat. Od sierpnia 2016 roku wielkość importu z krajów Unii Europejskiej dla benzyn i olejów napędowych realizowanych przez zarejestrowanych odbiorców na rzecz innych podmiotów drastycznie spadła. W samym pierwszym miesiącu obowiązywania pakietu paliwowego spadła ona o ponad 80 proc. Oznacza to, że o tyle spadła ilość przywożonych w cysternach do Polski paliw, które następnie miały być wprowadzone do sprzedaży.
Dzięki pakietowi paliwowemu, m.in. konieczności zapłaty podatku VAT przez zarejestrowanego odbiorcę w ciągu kilku dni przy jednoczesnym zobowiązaniu do weryfikacji i identyfikacji faktycznego odbiorcy paliwa skutecznie wyeliminowano z obrotu znaczną część nielegalnego handlu paliw. Rewolucja na rynku paliw, która od sierpnia 2016 roku dokonała się w błyskawicznym tempie, uszczelniła obrót paliwami. Uszczelniła bardzo mocno, wzbogacając Skarb Państwa i pozwalając na szybki rozwój koncernu multienergetycznego Orlen. Koncernu, który coraz bardziej liczy się w Europie i świecie.
