Wiele ze współcześnie istniejących problemów świata wymaga współpracy pomiędzy wieloma, jeśli nie wszystkimi, krajami świata. Jeżeli mamy przeciwdziałać zmianom klimatu lub powstrzymywać rozprzestrzenianie się pandemii, musimy działać ponad granicami i dzielić się zasobami. Ale czy potrafimy?

Naukowcy przebadali preferencje przy współpracy

Odpowiedź na to pytanie postanowił znaleźć Angelo Romano i jego współpracownicy z Towarzystwa Popierania Rozwoju Nauki im. Maxa Plancka w Bonn w Niemczech. W tym celu obserwowali, jak ponad 18 tys. osób z 42 różnych krajów współpracuje lub stara się współpracować z ludźmi tej samej, lub innych narodowości.

Zadaniem badanych było wykonać 12 zadań, tzw. dylematów więźnia, każde z innym partnerem, który pochodził z tego samego kraju co badany lub z innego. Pojawiło się też kilka par, w których uczestnicy nie byli powiadomieni o narodowości partnera. Dylemat więźnia to rodzaj gry, w której uczestnicy mają wybór — współpracować z partnerem, czy myśleć tylko o sobie i zdradzić wspólnika.

W każdej próbie uczestnicy otrzymali 10 jednostek pieniężnych i musieli zdecydować, ile zachować dla siebie, a ile dać partnerowi. Zarówno kwoty, jakie badani dawali partnerowi, jak i te, które od niego otrzymywali, były podwajane. „Teoretycznie więc optymalnym rezultatem byłaby współpraca obu stron poprzez rozdanie wszystkich swoich pieniędzy. Dodatkowo, w niektórych próbach zapewniliśmy uczestników, że ich decyzje pozostaną tajne, podczas gdy innym powiedzieliśmy, że ujawnimy ich decyzje” - tłumaczą autorzy eksperymentu.

Badania wykazały, że chętniej współpracujemy z rodakami

Zespół badaczy odkrył, że ludzie współpracowali chętniej — tj. wysyłali więcej pieniędzy partnerowi — gdy ten pochodził z tego samego państwa co oni, niż gdy był obywatelem innego kraju. Efekt ten był istotny statystycznie w 39 z 42 narodowości. Nie miało też znaczenia, czy decyzje badanych zostaną upublicznione, czy nie — w obu przypadkach okazywali większe zaufanie wobec osoby tej samej narodowości. I chociaż wszystkie decyzje dotyczyły hipotetycznej puli pieniędzy, badanie cząstkowe, w którym uczestnicy faktycznie otrzymali nagrodę pieniężną, przyniosło te same rezultaty.

Co ciekawe, stopień, w jakim uczestnicy faworyzowali współpracę z rodakami, był podobny w różnych krajach, a zespół nie znalazł żadnych dowodów na to, że miało to związek z czynnikami kulturowymi lub politycznymi. Badacze stwierdzili natomiast, że ogólny poziom współpracy różnił się w zależności od kraju i był powiązany z określonymi czynnikami, np. współpraca była generalnie większa w krajach o bardziej egalitarnych wartościach i tych, w których jest więcej możliwości nawiązania nowych relacji z innymi.

Czy ma to wpływ na rozwiązywanie globalnych problemów?

Według autorów badania wyniki sugerują, że na całym świecie występuje pewien poziom faworyzowania „swoich”, co jest zgodne z teorią, że skłonność do faworyzowania własnej grupy jest uniwersalnym zachowaniem ludzkim. Badanie pokazuje, że — przynajmniej jeśli chodzi o podejmowanie decyzji o dzieleniu się dobrami z innymi — ludzie są mniej skłonni do współpracy z osobami spoza własnego kraju. „Jesteśmy w środku pandemii, która wymaga skoordynowanej, ogólnoświatowej reakcji. Bariery dla globalnej współpracy są oczywiście wieloaspektowe, ale faworyzowanie ludzi swojej narodowości z pewnością nie pomaga” - tłumaczą badacze.