Przejdź do treści
15:26 Wielkopolskie: Po wypadku w miejscowości Koszuty zablokowana została droga krajowa nr 11. Utrudnienia w ruchu na odcinku Środa Wielkopolska – Kórnik mogą potrwać kilka godzin
14:30 News TV Republika. Prokuratura: trwa śledztwo w sprawie zabezpieczonego sprzętu obronnego
13:45 Polska: Na dożywocie skazał w środę Sąd Okręgowy w Gliwicach Mateusza H., który w sierpniu 2023 r. w Radzionkowie zgwałcił i zabił 18-letnią Wiktorię z Bytomia
12:45 Białystok: Prawomocny wyrok za wykorzystanie seksualne ośmiolatka
12:16 Niemcy: W centrum Kolonii znaleziono niewybuchy z czasów II wojny, ewakuowano 20 tys. osób
11:23 Polska: Prezes Trybunału Konstytucyjnego Bogdan Święczkowski pogratulował prezydentowi elektowi Karolowi Nawrockiemu zwycięstwa w niedzielnych wyborach
Wydarzenie „Dość rządów esbeckiej Polski!”. Ryszard Majdzik zaprasza na wiec poparcia. 5 czerwca (czwartek), godz. 13:40, Sąd Rejonowy w Wieliczce
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” w Nysie zaprasza na spotkanie z Danielem Obajtkiem oraz Michałem Dworczykiem, 5 czerwca (czwartek), g. 19:00, Nyski Dom Kultury ul. Wałowa 7
Wydarzenie Klub „Gazety Polskiej” Gdańsk II zaprasza na protest - Nie dla nielegalnej imigracji!, 8 czerwca (niedziela), g. 12, pod Radą Miasta Gdańska ul. Wały Jagiellońskie 1
NBP NBP informuje: Prof. Adam Glapiński, Prezes NBP: „Polska ma już 509 ton złota – więcej niż Europejski Bank Centralny! To dowód na skuteczną strategię, która wzmacnia wiarygodność Polski i buduje bezpieczeństwo finansowe obywateli"

Ponad 50 lat procesu rozchodzenia się unii Szkocji i Anglii

Źródło: FLICKR.COM/THE LAIRD OF OLDHAM/CC BY-SA 2.0

– Wielu Szkotów czuje się wyalienowanych z brytyjskiego życia politycznego. Początki procesu rozchodzenia się unii Szkocji i Anglii sięgają lat 60., a przyspieszyła go Margaret Thatcher – powiedział pisarz i dziennikarz Neal Ascherson.

 Oba kraje połączyła unia dynastyczna (1603 r.) i unia państwowa (1707 r.), Szkocja zachowała własny system prawa, państwowy kościół prezbiteriański i inne odrębności.

– Unia Anglii i Szkocji była transakcją „coś za coś”, częściowo wymuszoną przez niepowodzenia szkockiej kolonizacji, zwłaszcza w Panamie. Szkoci rezygnowali z własnego rządu i parlamentu, w zamian byli dopuszczeni do współtworzenia brytyjskiego imperium – przypomina Ascherson.

W miarę rozpadu imperium po II wojnie światowej podstawą angielsko-szkockiego konsensusu była budowa "welfare state" (państwa dobrobytu) i idea państwowej własności przemysłu - pisał w "Guardianie" szkocki historyk Tom Devine. Ale okres od połowy lat 40. do połowy lat 70. był dla unii Szkocji z Anglią "ciszą przed burzą"; terminem burzy Devine określa rządy Margaret Thatcher.

Choć postulat przywrócenia szkockiego parlamentu w kontekście zwiększenia autonomii wewnętrznej wysuwano już w drugim półwieczu XIX wieku i rozważano reaktywowanie go przed I wojną światową, szkocki nacjonalizm we współczesnym wydaniu Szkockiej Partii Narodowej (SNP) sięga 1934 roku. Partia, długie lata będąca na politycznym marginesie, zaistniała w 1967 r., gdy jej kandydatka Winnie Ewing nieoczekiwanie zdobyła mandat w wyborach uzupełniających do Izby Gmin.

Po odkryciu złóż ropy naftowej w latach 70. nacjonaliści argumentowali, że ropa należy się Szkotom.

Próba udobruchania nacjonalistów przywróceniem szkockiego zgromadzenia parlamentarnego, podjęta przez laburzystowski rząd Jamesa Callaghana, nie powiodła się z powodu niskiej frekwencji w referendum w 1979 r. i przyczyniła się do upadku jego rządu. Parlament W Edynburgu reaktywowano 20 lat później za rządów Tony'ego Blaira.

Następczyni Callaghana Margaret Thatcher (1979-90) oskarżana jest o to, że jej polityka przyspieszyła upadek szkockiego przemysłu (w latach 1976-87 Szkocja straciła ok. 1/3 potencjału produkcyjnego) i że traktowała Szkotów jak króliki doświadczalne, testując na nich w 1989 r. podatek pogłówny, co doprowadziło do największych społecznych protestów od czasu strajku górników z 1984-85 r.

– Także postthatcherowskie rządy Johna Majora (1990-97), Tony'ego Blaira (1997-07), Gordona Browna (2007-10) i obecne Davida Camerona prowadziły zasadniczo tę samą, niepopularną w Szkocji neoliberalną politykę wolnorynkowego fundamentalizmu, mimo że szkoccy wyborcy na nią nie głosowali. W ostatnich 15-20 latach Szkoci mieli przeświadczenie, że rządzi nimi inny rząd, niż ten, na który głosowali – tłumaczy Ascherson.

Np. w wyborach z 2010 r. Szkoci wybrali do Izby Gmin tylko jednego konserwatywnego posła, a brytyjskim premierem został lider tej partii David Cameron. Utorowało to drogę nacjonalistom, którzy w 2011 r. wygrali w Szkocji wybory i utworzyli samodzielny rząd.

Wśród innych powodów rozdźwięków w unii Szkocji i Anglii Ascherson wymienia cięcia wydatków publicznych zarządzone przez rząd Camerona, oznaczające zmniejszenie subsydiów Londynu dla Szkocji.

Znaczenie ma także to, że w odróżnieniu od eurosceptycznego nastawienia obecnego brytyjskiego rządu, większość szkockiej opinii ma pozytywny stosunek do UE. – Szkoci niechętni są też stacjonowaniu u nich brytyjskiego nuklearnego straszaka systemu Trident i wielu z nich sądzi, że Londyn nie zainwestował przychodów z ropy naftowej na Morzu Północnym w długofalowy potencjał kraju, lecz użył ich na finansowanie cięć podatków – wylicza Ascherson.

Devine wskazuje, iż u podłoża rozchodzenia się unii Anglii i Szkocji tkwi także wspólna percepcja wroga (Francuzów, Hiszpanów, Niemców, Związku Radzieckiego) i obrona protestantyzmu. Oba te czynniki straciły na znaczeniu po wejściu Wielkiej Brytanii do EWG w 1973 r., rozpadzie ZSRR w 1991 r. oraz wskutek postępów sekularyzacji.

Według Aschersona, Szkocja widziałaby się w grupie państw skandynawskich, jak Norwegia czy Dania, w których silna tradycja socjaldemokratyczna oparła się neoliberalnej gospodarce wolnorynkowej, a tamtejsza opinia uważa, że państwo ma do odegrania ważną rolę w wydatkach publicznych i działaniach na rzecz społecznej równości.

Minister ds. Szkocji Alistair Carmichael w rządzie Camerona na spotkaniu z dziennikarzami zagranicznymi ostrzegał, że Szkocja straci na podziale kraju, będącego piątą największą gospodarką świata, posiadającą czwarty najwyższy w świecie budżet obronny, miejsce w Radzie Bezpieczeństwa i G7.

– Sednem debaty referendalnej jest spór między dwoma różnymi wizjami konstytucyjnego modelu Zjednoczonego Królestwa, a nie spór Szkocji z jego pozostałymi częściami składowymi – argumentował minister.

pap

Wiadomości

Ronaldo chce zagrać z synem w jednej drużynie? Maniche zdradza możliwy cel gwiazdy

Pożar w partii Tuska po porażce Trzaskowskiego. Obowiązkowe spotkanie w Kancelarii Premiera

Niemcy i Tusk nie odegrają żadnej roli - USA i Nawrocki nadaje nowy ton

PILNE: RPP podjęła decyzję w sprawie stóp procentowych

Wspieraj Republikę! Wolność słowa to twoje prawo

TYLKO U NAS: "Dwie godziny przed wynikiem". Zobacz wyjątkowy fotoreportaż

Gosek: działania Bodnara świadczą o panice

Angelina Jolie zajada się… owadami! W jej diecie świerszcze, tarantule i starożytne zboża

Hołownia już się boi. Złożył Tuskowi kilka propozycji!

Jest kara za zabójstwo 18-letniej Wiktorii!

Młoda kapusta, która rozpływa się w ustach! Ten prosty trik usuwa gorycz i wydobywa pełnię smaku

OBWE ostro o problemach, które wystąpiły w trakcie kampanii

Liga Narodów: Pewne zwycięstwo polskich siatkarek na otwarcie turnieju w Pekinie

Co dalej z aferą NASK? Gramatyka wprost: to sprawa dla organów ścigania

Meghan Markle pokazała nowe zdjęcia z Lilibet! Córka Meghan i Harry’ego skończyła 4 lata

Najnowsze

Ronaldo chce zagrać z synem w jednej drużynie? Maniche zdradza możliwy cel gwiazdy

Wspieraj Republikę! Wolność słowa to twoje prawo

TYLKO U NAS: "Dwie godziny przed wynikiem". Zobacz wyjątkowy fotoreportaż

Gosek: działania Bodnara świadczą o panice

Angelina Jolie zajada się… owadami! W jej diecie świerszcze, tarantule i starożytne zboża

Pożar w partii Tuska po porażce Trzaskowskiego. Obowiązkowe spotkanie w Kancelarii Premiera

Niemcy i Tusk nie odegrają żadnej roli - USA i Nawrocki nadaje nowy ton

PILNE: RPP podjęła decyzję w sprawie stóp procentowych