Naukowcy z międzynarodowego zespołu wykonali ponad 100 tys. pomiarów temperatury w 12 jaskiniach w różnych częściach świata, aby sprawdzić wpływ zmian klimatu na ważne podziemne zasoby wody pitnej. Te strategiczne dla ludzkości rezerwuary stanowią jednocześnie siedlisko unikalnych, wysoce zaadaptowanych organizmów, które przetwarzają materię organiczną i zanieczyszczenia, i w ten sposób zapewniają dobrą jakość wody. „Wahania temperatury wskazały na trzy różne rodzaje reakcji termicznej jaskiń na to, co dzieje się na powierzchni” – mówi Ana Sofia Reboleira, autorka badania opisanego na łamach magazynu „Scientific Reports” (https://www.nature.com/articles/s41598-023-48014-7).

Wszystkie zarejestrowane coroczne wahania temperatur w podziemnych systemach były niewielkie – od 0,1 do 8,8 st. C. Przy tym zauważono, że w niektórych miejscach jaskinie reagowały z pewnym opóźnieniem, w innych – zmiany na powierzchni natychmiast wpływały na temperaturę pod ziemią. Czasami zależność była odwrotna – wyższej temperaturze na powierzchni towarzyszyła niższa temperatura w jaskini i odwrotnie. „Według naszych wyników średnia temperatura w jaskiniach odzwierciedla przeciętną temperaturę na powierzchni. W konsekwencji przewidywany wzrost powierzchniowej temperatury spowodowany zmianami klimatu znajdzie swoje odbicie pod ziemią” – podkreśla prof. Reboleira.

To nie jest dobra wiadomość - mimo niedużych wahań. „Skutki wzrostu temperatur są całkowicie nieprzewidywalne, ale z pewnością szkodliwe dla jakości największych zasobów słodkiej wody nadającej się do natychmiastowego spożycia” – ostrzegają naukowcy. Badanie pokazało przy okazji istnienie dobowych cykli zmian temperatury. Mogą one kontrolować dobowe cykle życiowe mieszkających w wodzie organizmów, pozbawionych typowego zegara biologicznego zależnego od światła.

Niektóre z przebadanych jaskiń to ważne w skali świata miejsca ze względu na bioróżnorodność. Naukowcy wymieniają np. jaskinię Planina w Słowenii czy Viento na Wyspach Kanaryjskich.