Podstawową zmianą ustrojową IPN jest zmiana sposobu wyboru prezesa Instytutu. Zgodnie z przyjętym rozwiązaniem szefa placówki powołuje Sejm za zgodą Senatu, na wniosek Kolegium Instytutu. Drugą istotną zmianą jest zniesienie funkcjonującej Rady Instytutu i wprowadzenie do ustawy przepisów o powoływaniu Kolegium Instytutu, jako organu opiniodawczo-doradczego prezesa IPN. Kolegium Instytutu, którego kadencja będzie trwała 7 lat, będzie się składało z dziewięciu członków, wybieranych przez prezydenta (dwóch członków) Sejm (pięciu członków) i Senat (dwóch członków).

Nowelizacja przewiduje także pewne zmiany organizacyjne w strukturze wewnętrznej Instytutu, związane z rozszerzeniem zakresu działalności, w szczególności o Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa, Biuro Poszukiwań i Identyfikacji, Biuro Badań Historycznych. W zakresie prowadzenia przez IPN prac badawczych przewiduje się prowadzenie badań naukowych nie tylko, nad najnowszą historią Polski, lecz także nad porozbiorową historią Polski, w tym historią polskiej emigracji oraz historią polskiego dziedzictwa kulturowego na wschodzie w okresie od dnia 8 listopada 1917 r. do dnia 31 lipca 1990 r.

Ofiary totalitaryzmów

Ustawa wprowadza również szczegółowe regulacje w zakresie prowadzenia przez Instytut prac poszukiwawczych, miejsc spoczynku osób, które straciły życie wskutek walki z narzuconym systemem totalitarnym lub wskutek represji totalitarnych lub czystek etnicznych w okresie od dnia 8 listopada 1917 r. do dnia 31 lipca 1990 r.

Ustawa przewiduje zniesienie Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa (ROPWiM) oraz podział dotychczasowych zadań tej instytucji na Instytut Pamięci i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W celu realizacji wymienionych zadań powołane zostaną przy oddziałach Instytutu komitetów ochrony pamięci walk i męczeństwa, które będą wspierać prezesa Instytutu w realizacji jego zadań w omawianym zakresie.

Wgląd do dokumentów

Nowela, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, zakłada jawne rozpoznanie skargi w postępowaniu sądowo-administracyjnym w przedmiocie skargi na odmowę udostępnienia do wglądu dokumentów znajdujących się w zasobach IPN oraz umożliwia stronie zapoznanie się z uzasadnieniem orzeczenia sądu administracyjnego w tej sprawie.

Jak wyjaśnia Kancelaria Prezydenta RP, dokument wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Przepisy związane ze zniesieniem ROPWiM oraz przejęciem jej zadań przez Instytut i ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wejdą w życie po upływie 60 dni od dnia ogłoszenia.

CZYTAJ RÓWNIEŻ:

Nowa ustawa o IPN. Rada IPN: Projekt ogranicza niezależność instytucji

Sejm uchwalił nowelę ustawy o IPN