Nowela ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, która dotyczy tzw. janosikowego, to skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z marca br., który uznał przepisy ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego za niekonstytucyjne, gdyż nie gwarantują województwu zachowania istotnej części dochodów na realizację własnych zadań. We wtorkowym komunikacie Centrum Informacyjnego Rządu zapewniono, że projekt realizuje wyrok Trybunału.

Propozycje dotyczą dwóch lat: 2015 i 2016 i mają objąć wyłącznie województwa. Nie dotyczą powiatów i gmin. "W tym czasie zostaną przygotowane całościowe rozwiązania systemowe dotyczące wszystkich jednostek samorządu terytorialnego" - zapowiedziano w komunikacie CIR.

Projekt zakłada m.in. podniesienie poziomu dochodów, po przekroczeniu których województwa będą dokonywały wpłat, i obniżenie kwoty przekazywanej nadwyżki na rzecz innych województw. Wpłat będą dokonywały województwa, w których dochody na jednego mieszkańca będą wyższe od 125 proc. średnich dochodów (obecnie są wyższe od 110 proc.); obniżona zostanie także kwota przekazywanej nadwyżki; dzięki tym przepisom wpłaty w 2015 r. będą niższe o 195,6 mln zł – wyjaśniono w komunikacie.

Propozycja wprowadza też maksymalny poziom wpłat do 35 proc. dochodów podatkowych, a także możliwość obniżenia wpłat województw w trakcie roku budżetowego, jeśli ich wpływy podatkowe spadną o więcej niż 10 proc. w porównaniu z poprzednim analogicznym okresem.

Przewiduje też nowy sposób podziału janosikowego: 52 proc. wpłat ma trafiać do regionów z najwyższym bezrobociem, a 48 proc. otrzymają województwa na wyrównanie poziomu dochodów.

Założono również wyłączenie z udziału w podziale subwencji wyrównawczej (z budżetu państwa) i subwencji regionalnej (janosikowego pochodzącego z wpłat) województw, które dokonają wpłat. Ponadto wprowadzono system dotacji na dofinansowanie remontu, utrzymania, ochrony i zarządzania drogami wojewódzkimi, co ma sprawić, że "nie będzie ujemnych skutków dla samorządów województw". Jak zapowiedziano, "dotacja z budżetu państwa na drogi wojewódzkie w 2015 r. ma wynieść 150 mln zł, a w 2016 r. – nie więcej niż 150 mln zł".

W niedawnej rozmowie wiceminister finansów Hanna Majszczyk deklarowała: – System dla województw robimy tylko na dwa lata, uznając, że w tym czasie musimy zbudować całkiem nowy model funkcjonowania janosikowego, również dla gmin i powiatów. Musimy też zastanowić się nad funkcjonowaniem całego systemu finansów samorządowych, tj. również po stronie dochodowej. Tego nie da się jednak zrobić szybko.

Podkreślała, że projekt dotyczący zmian w janosikowym powinien być uchwalony do połowy października. – TK dał półtora roku na zmianę przepisów i jeśli się to nie stanie, janosikowe dla województw zniknie – wskazała.

Janosikowe to system subwencji, który polega na przekazywaniu przez bogatsze samorządy części dochodów na rzecz biedniejszych. Największym płatnikiem janosikowego jest województwo mazowieckie - aby wywiązać się z ciążących na nim obowiązków, województwo zdecydowało się zaciągnąć pożyczkę z budżetu w kwocie ponad 400 mln zł. Przedstawiciele województwa mazowieckiego są zdania, że przygotowany przez MF projekt zmian jest połowiczny i nie rozwiąże problemów Mazowsza.