Parlamentarzyści, którzy 15 miesięcy temu uchwalili ustawę powołującą Wojska Obrony Terytorialnej przyjechali do dowództwa WOT aby zweryfikować proces tworzenia formacji. W siedzibie dowództwa odbyło się wyjazdowe posiedzenie podkomisji ds. społecznych sejmowej komisji obrony narodowej.
Posiedzeniu komisji, której przewodniczyła poseł Anna Maria Siarkowska odbyło się 27 lutego br. Celem spotkania było zapoznanie posłów z działalnością dowództwa, procesem formowania WOT i szkolenia żołnierzy terytorialnej służby wojskowej. Na miejscu w siedzibie dowództwa WOT na terenie warszawskiej Cytadeli oraz za pośrednictwem wideokonferencji w posiedzeniu komisji uczestniczyła kierownicza kadra dowództwa WOT. Po raz pierwszy w obradach komisji uczestniczyli żołnierze terytorialnej służby wojskowej 3. Podkarpackiej Brygady Obrony Terytorialnej, którzy łączyli się poprzez wideokonferencję z Rzeszowa.
Proces formowania WOT
Proces budowy piątego rodzaju sił zbrojnych przebiega w sposób planowy, zgodnie z koncepcją utworzenia WOT, która została zatwierdzona przez ministra obrony narodowej 25 kwietnia 2016 r.
Koncepcja przewiduje sformowanie w Polsce siedemnastu Brygad Obrony Terytorialnej, po jednej w każdym województwie, za wyjątkiem województwa mazowieckiego, gdzie mają być utworzone dwie brygady.
W odniesieniu do wspomnianej koncepcji, proces formowania oddziałów i pododdziałów Wojsk Obrony Terytorialnej rozłożony został na lata 2016 – 2021 i podzielony na cztery etapy.
W ramach pierwszego etapu obejmującego lata 2016 – 2018 utworzono w Warszawie Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej oraz rozpoczęto proces formowania trzech brygad w województwach: podlaskim, lubelskim i podkarpackim.
W ramach etapu drugiego obejmującego przedsięwzięcia planowane w latach 2017 – 2019 zainicjowano formowanie kolejnych trzech brygad dyslokowanych w województwach warmińsko-mazurskim i mazowieckim oraz utworzono Mobilny Zespół Szkoleniowy w składzie trzech Zespołów Szkoleniowych.
Trzeci etap budowy formacji został zainicjowany 15 stycznia br. wyznaczeniem kolejnych siedmiu dowódców brygad OT, tym samym rozpoczęło się tworzenie struktur WOT w województwach: pomorskim, kujawsko – pomorskim, łódzkim, świętokrzyskim, małopolskim, wielkopolskim, śląskim.
W ramach czwartego etapu obejmującego lata 2019 – 2021 planuje się finalizację prac planistyczno-koncepcyjnych dotyczących formowania kolejnych czterech brygad obrony terytorialnej w województwach: zachodniopomorskim, lubuskim, dolnośląskim oraz opolskim.
Realizacja tak przyjętego procesu formowania Wojsk Obrony Terytorialnej spowoduje, iż do końca 2018 roku wojska te liczyć będą około 20 tys. stanowisk służbowych (w tym około 3 tys. stanowisk przeznaczonych dla żołnierzy zawodowych oraz 17 tys. stanowisk dla żołnierzy TSW).
Podsumowując swoje wystąpienie szef sztabu podkreślił, że wśród żołnierzy zawodowych zaplanowanych do wcielenia na rok 2018, tylko 48 proc. będą stanowili powołani z innych rodzajów sił zbrojnych oraz instytucji MON. Znakomitą większość pozostałych żołnierzy zawodowych (43 proc.) zostanie przyjęta do WOT z rezerwy. W przyszłości dowództwo zamierza jeszcze bardziej zwiększyć możliwości zasilania kadr żołnierzami zawodowymi z rezerwy.
Szkolenie żołnierzy Terytorialnej Służby Wojskowej
Ambicją dowództwa WOT jest, aby do końca br. wszystkie brygady sformowane w etapach I-III przystąpiły do szkolenia żołnierzy TSW, dotyczy to również siedmiu brygad trzeciego etapu, których formowanie ruszyło w połowie stycznia br. Dowództwo WOT planuje przeszkolić w 2018 roku ponad 17 tys. żołnierzy, przy czym zakłada się, że zasadniczym miejscem szkolenia będą stałe rejony odpowiedzialności poszczególnych kompanii lekkiej piechoty.
Z dniem 1 marca br. decyzją ministra ON wprowadzony zostanie etat Centrum Szkolenia WOT, które docelowo przejmie ciężar szkolenia ochotników. W pierwszej fazie budowy centrum, tj. do końca 2018 roku, dowództwo WOT planuje przygotować centrum do szkolenia, tak aby od września br. rozpocząć pierwsze kursy lekkiej piechoty dla żołnierzy OT.
Aktualnie, wbrew prognozowanym ryzykom nie odnotowuje się braku zainteresowania służbą ze strony ochotników. Na obecnym etapie budowy formacji, dowództwo WOT definiuje podstawowe ryzyko dla niezakłóconego rozwoju po stronie możliwości szkoleniowych, w tym niedostatki w infrastrukturze szkoleniowej, co w oczywisty sposób może ograniczyć zagospodarowanie ochotników do służby.
Projekt Agrykola
Realizując proces przygotowania kadr na potrzeby formacji, dowództwo WOT wspólnie z Departamentem Nauki i Szkolnictwa Wyższego MON przygotowało koncepcję szkolenia oficerów Terytorialnej Służby Wojskowej. Nazwa projektu nawiązuje do szkoły podchorążych rezerwy piechoty „Agrykola”, założonej w 1941 roku przez Kedyw Komendy Głównej AK.
Projekt jest pierwszym tego typu realizowanym w ciągu ostatnich trzydziestu lat. Pilotażowe szkolenie pierwszych oficerów TSW rozpoczęło się w listopadzie ubiegłego roku na Akademii Wojsk Lądowych oraz na Wojskowej Akademii Technicznej. Bierze w nim udział blisko 100 żołnierzy. Kandydaci na oficerów są rekrutowani spośród żołnierzy TSW, którzy ukończyli szkolenie podstawowe i złożyli przysięgę wojskową. Szkolenie trwa 13 miesięcy i jest prowadzone w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym.
Koszty funkcjonowania WOT
Nie potwierdziły się zarzuty dotyczące wysokich kosztów funkcjonowania Wojsk Obrony Terytorialnej. Pomimo tego, że formacja jest w trakcie budowy i wyposażania, co w oczywisty sposób zawyża koszty, to w 2017 roku wydatki z budżetu MON na funkcjonowanie Wojsk Obrony Terytorialnej wyniosły 0,904 mld zł, co stanowi 2,45 proc. budżetu resortu. Po roku 2025, kiedy co trzeci żołnierz SZ RP będzie żołnierzem WOT, utrzymanie formacji będzie kosztować nie więcej niż 2 proc. budżetu MON.
Projekt PARASOL
Realizując szeroki zakres współpracy cywilno – wojskowej dowództwo WOT zamierza w 2018 roku uruchomić projekt warsztatów dla przedstawicieli samorządów (gmin i powiatów) oraz służb, inspekcji i straży w stałych rejonach odpowiedzialności brygad obrony terytorialnej.
Celem projektu będzie przygotowanie do efektywnego współdziałania, w tym wykorzystania potencjału Wojsk Obrony Terytorialnej w zarządzaniu kryzysowym.
Podsumowanie
W podsumowaniu spotkania stwierdzono, że proces budowy formacji przebiega planowo. Pomimo narracji wskazującej na wysokie koszty budowy WOT formacja jest bardzo efektywna kosztowo. Już teraz na wstępnym etapie budowy formacja powiększyła stan sił zbrojnych o 8 proc. Wdrażane jest nowe wyposażenie oraz innowacyjne rozwiązania w zakresie systemu szkolenia, reagowania kryzysowego oraz uzbrojenia.
Do wyzwań jakie stoją przed formacją zaliczono substytutowe podejście do formacji lokujące ją w niedoskonałościach i potrzebach innych RSZ. WOT nie jest remedium na wszystkie niedoskonałości, WOT rozszerza zdolności SZ RP.
W toku dyskusji podjęta została kwestia żołnierzy TSW. Podsumowując podkreślono, że są oni takimi samymi żołnierzami jak wszyscy inni żołnierze SZ RP. Wyzwaniem dla dowództwa WOT jest wykorzystanie ich ogromnego potencjału na wszystkich szczeblach dowodzenia. W tym zakresie ustalono że będą prowadzone prace nad obsadzaniem przez żołnierzy TSW stanowisk na szczeblach dowództwa WOT oraz dowództw brygad.
