Polska 23 grudnia – co wydarzyło się tego dnia
Tego dnia w krakowskim „Czasie” opublikowano pierwszy odcinek „Potopu” Henryka Sienkiewicza; w Łodzi ruszyła linia tramwaju elektrycznego; powstała jednostka Marynarki Wojennej – Flotylla Wiślana; prezydent Ronald Reagan ogłosił sankcje gospodarcze wobec PRL; ośrodki internowania zamknięto i zwolniono zatrzymanych poza 7. osobami władz NSZZ Solidarność; Sejm przyjął tzw. ustawę Wilczka; Sejm powołał rząd Jana Olszewskiego; Lech Kaczyński złożył przysięgę na wierność Konstytucji. Urodzili się m. in. Bolesław Kominek, Seweryn Butrym, Mieczysław Pszon, Helena Rakoczy, Maja Komorowska, Ewa Lemańska, Szczepan Twardoch. Zmarli natomiast: Tomasz Werner, Jan Nepomucen Potocki, Emilia Plater, Leonard Sowiński, Piotr Wilniewczyc, Mieczysław Pawlikowski, Seweryn Pollak, Jadwiga Chojnacka, Wacław Wilczyński, Michał Bobrowski oraz Stanisław Wielanek.
Dzisiaj imieniny obchodzą: Sławomira, Wiktoria oraz Anatola, Anatolia, Bazylides, Dagobert, Ewaryst, Ewarysta, Gelazy, Iwo, Iwona, Jan, Mardoniusz, Saturnin, Serwul, Sławomir, Teodul, Torlak.
1498 – w Lipsku umarł Tomasz Werner, średniowieczny uczony. Urodzony ok. 1430 r. w rodzinie braniewskiego burmistrza, profesor teologii uniwersytetu lipskiego i jego rektor. Był też kanonikiem warmińskim i posiadaczem sporej biblioteki, której część, 114 rękopisów i inkunabułów; zachowała się w zbiorach szwedzkiego uniwersytetu w Uppsali. W 1485 r. w Braniewie Werner założył pierwsze na Warmii bractwo różańcowe, dla którego ufundował piękny ołtarz maryjny (zaginiony w 1945r.). Na ołtarzu wymalowano postaci fundatora i jego matki – były to najprawdopodobniej najstarsze portrety braniewian. Był też fundatorem stypendium na uniwersytecie lipskim dla studentów z Braniewa, które funkcjonowało aż do II. wojny światowej.
1658 - Dywizja Stefana Czarnieckiego zaatakowała duńską twierdzę Koldynga, której szwedzka załoga skapitulowała po dwóch dniach oblężenia.
1750 - Urodził się Fryderyk August I., elektor saski, król Saksonii, a od 1807 r. książę warszawski.
1777 - Urodził się Aleksander I. Romanow, car Rosji od 1801 r., tytularny król Polski w latach 1815-25.
1815 - W Uładówce na Podolu zmarł Jan Nepomucen Potocki, pisarz, archeolog, historyk, poseł na Sejm Czteroletni; autor „Rękopisu znalezionego w Saragossie” i „Parad”; był pierwszym Polakiem, który wzbił się w powietrze (w balonie).
1830 - W Warszawie urodził się Adam Münchheimer, kompozytor, dyrygent i pedagog, dyrektor Teatru Wielkiego w Warszawie, współzałożyciel Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego.
1831 - Na Litwie koło Kopciowa zmarła Emilia Plater, uczestniczka Powstania Listopadowego; pochowana została na miejscowym cmentarzu; jej postać stała się symbolem walki o niepodległość.
1863 - W Radomiu na mocy wyroku rosyjskiego sądu wojskowego rozstrzelany został Zygmunt Chmieleński, żołnierz, uczestnik Powstania Styczniowego, naczelnik wojsk województwa krakowskiego, szef sztabu generała Józefa Hauke-Bosaka.
1864 – W Berlinie zakończył się proces polskich działaczy niepodległościowych z Wielkopolski. Proces toczył się przeciwko 149. osobom, uczestnikom powstania styczniowego lub niosącym pomoc powstańcom.
1884 - W krakowskim „Czasie” ukazał się pierwszy odcinek powieści „Potop” Henryka Sienkiewicza; dzień później publikację powieści rozpoczęło warszawskie „Słowo”.
1887 - W Stetkowcach na Wołyniu zmarł Leonard Sowiński, poeta, historyk literatury, autor „Rysu dziejów literatury polskiej”.
1898 - W Łodzi ruszyła pierwsza linia tramwaju elektrycznego.
1899 – Uruchomiono wodociągi miejskie w Grudziądzu.
1901 - W Warszawie urodził się Jakub Berman, członek KPP, działacz Związku Patriotów Polskich i Centralnego Biura Komunistów Polski. W latach 1948-1956 członek Biura Politycznego PZPR, nadzorujący m.in. stalinowski aparat bezpieczeństwa.
1903 - W Radlinie, obecnie część Wodzisławia Śląskiego, urodził się Bolesław Kominek, kardynał, arcybiskup Wrocławia; inicjator wysłania w 1965 r. do Episkopatu Niemiec „Orędzia biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym urzędzie pasterskim”.
1903 - W Krakowie zmarł Mieczysław Gwalbert Pawlikowski, pisarz, działacz polityczny, taternik.
1910 - W Wilnie urodził się Seweryn Butrym, aktor teatralny i filmowy.
1915 - Urodził się Mieczysław Pszon, dziennikarz, polityk, więzień czasów stalinowskich, publicysta „Tygodnika Powszechnego”, zwolennik i współtwórca powojennego dialogu polsko-niemieckiego.
1918 - Z połączenia jednostek rzecznych pozostałych po zaborcach powstała nowa jednostka polskiej Marynarki Wojennej – Flotylla Wiślana, w której skład wcielono początkowo statki pozostawione przez Niemców: „Bartosz Głowacki”, „Bug”, „Neptun”, „Różycki”, „Warta” oraz kilka uzbrojonych motorówek.
1920 - Sejm Rzeczpospolitej uchwalił ustawę, reorganizującą podział administracyjny dawnego zaboru austriackiego i utworzył województwa: krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie.
1921 - W Krakowie urodziła się Helena Rakoczy, gimnastyczna, dwukrotna olimpijka, czterokrotna złota medalistka mistrzostw świata w Bazylei w 1950 roku.
1925 – W Nowym Jorku założono Fundację Kościuszkowską.
1937 - W Warszawie urodziła się Maja Komorowska, aktorka, znana m.in. z ról w filmach Krzysztofa Zanussiego „Życie rodzinne”, „Za ścianą”, „Bilans kwartalny”, „Cwał” oraz filmów Andrzeja Wajdy „Panny z Wilka”, „Wesele” i „Katyń”.
1939 – W Lublinie Niemcy rozstrzelali 10. przedstawicieli miejscowej inteligencji i duchowieństwa.
1942 - W Poznaniu urodziła się Krystyna Kofta, pisarka, dziennikarka.
1944 - Niemcy dokonali masakry wsi Ochotnica Dolna koło Nowego Targu; w czasie tzw. krwawej Wigilii zginęło 56 osób, w tym wiele kobiet i dzieci.
1947 - W Warszawie urodził się Tomasz Zygadło, reżyser, twórca filmów „Ćma”, „Odwet”, „Sceny dziecięce z życia prowincji”.
1949 - W Łodzi urodziła się Ewa Lemańska, aktorka, odtwórczyni m.in. roli Maryny w serialu telewizyjnym „Janosik”.
1959 - Premiera filmu „Cafe pod Minogą” w reżyserii Bronisława Broka.
1960 - W Warszawie zmarł Piotr Wilniewczyc, inżynier, konstruktor broni strzeleckiej, współtwórca m.in. pistoletu 9 mm Vis i pistoletu maszynowego PM-63 RAK.
1970 - Sejm dokonał zmian na najwyższych stanowiskach państwowych. Dotychczasowy premier Józef Cyrankiewicz został powołany na zwolnione przez Mariana Spychalskiego stanowisko przewodniczącego Rady Państwa. Nowym szefem rządu został Piotr Jaroszewicz.
1972 – Dokonano oblotu szybowca SZD-40 „Halny”.
1973 - Premiera serialu telewizyjnego „Czarne chmury” w reżyserii Andrzeja Konica.
1978 - W Warszawie zmarł Mieczysław Pawlikowski, aktor, odtwórca m.in. Zagłoby w filmie Jerzego Hoffmana „Pan Wołodyjowski”; w czasie II. wojny światowej pilot w Dywizjonach 300 i 301 Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.
1979 - Urodził się Szczepan Twardoch, pisarz, publicysta; autor powieści „Wieczny Grunwald", „Morfina”, „Drach”, „Król”.
1981 - Stan wojenny: Prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Reagan ogłosił sankcje gospodarcze wobec PRL.
1981 - Stan wojenny: Pacyfikacja strajku w Hucie Katowice przy wsparciu czołgów i desantu ze śmigłowców.
1982 - Stan wojenny: Ośrodki internowania zostały zamknięte. Zwolniono wszystkich internowanych z wyjątkiem siedmiu członków władz NSZZ Solidarność: Andrzeja Gwiazdy, Mariana Jurczyka, Jana Rulewskiego, Seweryna Jaworskiego, Karola Modzelewskiego, Grzegorza Palki i Andrzeja Rozpłochowskiego.
1982 - Rada Ministrów PRL podjęła uchwałę w sprawie budowy I. linii metra w Warszawie.
1983 - W Łodzi zmarł Antoni Dmochowski, biochemik, specjalista w dziedzinie chemii kwasów nukleinowych.
1987 - W Sopocie zmarł Seweryn Pollak, poeta, filolog, tłumacz, powstaniec warszawski, współzałożyciel Towarzystwa Kursów Naukowych.
1988 - Sejm przyjął ustawy zwiększające swobodę działań gospodarczych; m.in. tzw. ustawę Wilczka (Mieczysława Wilczka – min. przemysłu) o działalności gospodarczej oraz ustawę o działalności gospodarczej z udziałem podmiotów zagranicznych.
1988 - W Warszawie zmarł Kazimierz Tarwid, ekolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, powstaniec warszawski.
1989 - Premiera filmu „Rififi po sześćdziesiątce” w reżyserii Pawła Trzaski.
1990 – Dokonano oblotu motoszybowca PW-4 „Pelikan”.
1991 - Sejm powołał rząd Jana Olszewskiego.
1992 - W Warszawie zmarła Jadwiga Chojnacka, aktorka, pedagog; stworzyła niezapomniane kreacje w filmach „Skarb”, „Kamienne niebo” i „Chłopi”.
1993 - W Warszawie zmarła Barbara Rachwalska, aktorka.
1995 - Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę na wierność Konstytucji.
2000 - Wybrany na drugą kadencję prezydent RP Aleksander Kwaśniewski złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę na wierność Konstytucji.
2001 - W Santa Monica w Kalifornii zmarł prof. Jan Kott, krytyk literacki i teatralny, eseista, tłumacz.
2005 - Prezydent RP Lech Kaczyński złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę na wierność Konstytucji.
2005 - Działalność zakończyła Sekcja Polska BBC.
2008 - W Poznaniu zmarł Wacław Wilczyński, ekonomista, publicysta, żołnierz AK, podharcmistrz Szarych Szeregów.
2012 - W Krakowie zmarł Michał Bobrowski, satyryk scenarzysta, reżyser, autor popularnego cyklu telewizyjnego „Spotkania z balladą”.
2016 - W Warszawie zmarł Stanisław Wielanek, instrumentalista, członek „Kapeli Czerniakowskiej”, autor piosenek warszawskiego folkloru.
Źródło: PAP
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.