Polscy dyplomaci w szwajcarskim Bernie opracowali plan ratowania Żydów mieszkających w różnych krajach okupowanych przez nazistowskie Niemcy poprzez nadawanie im paszportów krajów Ameryki Łacińskiej, głównie Paragwaju. Osoby posiadające takie dokumenty były wymieniane potem przez rząd III Rzeszy na obywateli niemieckich mieszkających w krajach Ameryki Łacińskiej.

Operację tę zainicjował ambasador RP w Bernie Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz i konsul Konstanty Rokicki oraz attache poselstwa Juliusz Kuehl. W 2019 roku Instytut Jad Washem przyznał tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata jedynie Konstantemu Rokickiemu, chociaż jak zaznacza Mordecai Paldiel, „wykonywał on głównie instrukcje swoich przełożonych".

- Niewytłumaczalna pozostaje decyzja o odmowie przyznania tytułu Sprawiedliwych dwóm przełożonym Rokickiego, którzy zaplanowali, zainicjowali i prowadzili akcję ratunkową przez długi czas, co potwierdzają obszerne informacje archiwalne przekazane Jad Waszem - pisze badacz.

Paldiel w swoim artykule apeluje do Instytutu, w którym pracował przez 24 lata, o naprawienie błędu i pośmiertne nadanie tytułu Sprawiedliwych głównym bohaterom tej „gigantycznej akcji ratunkowej".

PAP