Przywódcy Białorusi, Ukrainy i Rosji 8 grudnia 1991 roku podpisali porozumienie w białoruskiej części Puszczy Białowieskiej, które formalnie zakończyło istnienie ZSRR i powołało na jego miejsce Wspólnotę Niepodległych Państw (WNP).
Podczas spotkania w rezydencji władz radzieckich w Wiskulach brali udział sprawujący wówczas urząd prezydenta Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (RFSRR) Jelcyn, wybrany kilka dni wcześniej na prezydenta Ukrainy Krawczuk i przewodniczący Rady Najwyższej Republiki Białorusi Szuszkiewicz.
W przyjętej 30 lat temu umowie najważniejszy zapis stanowił, że: "Związek Radziecki jako rzeczywistość geopolityczna i podmiot prawa międzynarodowego przestaje istnieć". W jego miejsce suwerenne republiki powołały WNP. Jej celem miała być pomoc w uporządkowaniu sytuacji politycznej, prawnej i gospodarczej byłych republik po rozwiązaniu ZSRR.
W rozmowie telefonicznej Borys Jelcyn poinformował prezydenta USA George'a H. W. Busha o powołaniu nowej organizacji i likwidacji ZSRR. Sprzeciwiał się temu Michaił Gorbaczow, argumentując, że o losie całego państwa nie mogą decydować tylko niektóre republiki wchodzące w jego skład. Sprzeciwy okazały się bezskuteczne, bo kilka dni po podpisaniu układu białowieskiego, ratyfikowały go parlamenty Białorusi, Rosji i Ukrainy.13 grudnia 1991 roku chęć przystąpienia do Wspólnoty Niepodległych Państw zgłosiły: Kazachstan, Kirgizja, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan. 25 grudnia 1991 roku Michaił Gorbaczow złożył rezygnację z funkcji prezydenta Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Po rezygnacji z wieży moskiewskiego Kremla spuszczono czerwoną flagę ZSRR, a zamiast niej zawieszono biało-niebiesko-czerwoną flagę Rosji.
Na konferencji w Ałma-Acie 21 grudnia 1991 roku rozszerzono akt powołania organizacji o nowe przepisy. Do wspólnoty zgłosiły się również: Armenia, Azerjbedżan i Mołdawia, czym ostatecznie przyczyniły się do upadku ZSRR.
Powstanie WNP uznawane jest za ostateczny upadek Związku Radzieckiego na drodze pokojowej. Rozpad tego państwa nie wiązał się jednak z likwidacją jego dominującej roli w sferze gospodarczej czy militarnej. Konsekwencje rozpadu ZSRR wiązały się również z innymi różnymi i długofalowymi problemami.
Źródło: dzieje.pl, Polskie Radio
