127 lat temu w Krakowie zmarł Jan Matejko, wybitny przedstawiciel polskiego malarstwa historycznego w XIX w. Był autorem takich słynnych obrazów, jak m. in. "Bitwa pod Grunwaldem", "Sobieski pod Wiedniem", "Unia lubelska", "Stańczyk", a także cyklu "Poczet królów i książąt polskich".
Najsłynniejsze obrazy Jana Matejki przedstawiają chwile świetności Rzeczypospolitej, która w XIX w. znalazła się pod zaborami. Obrazy historyczne Jana Matejki już za jego życia były znane i cenione w całej Europie.
Do zajęcia się malarstwem historycznym zainspirowały Matejkę obrazy Paula Delaroche’a, którymi zafascynował się podczas studiów w Monachium. Początkowo artysta planował w swej twórczości piętnować egoizm i krótkowzroczność elit politycznych, wzywać do opamiętania się w imię dobra ojczyzny. W tym duchu powstały pierwsze słynne obrazy Jana Matejki - "Stańczyk" (1862), "Kazanie Skargi" (1864) i "Rejtan" (1866). Na jego późniejszą twórczość silny wpływ wywarło powstanie styczniowe. Malarz nie mógł wziąć w nim czynnego udziału (Jan Matejko - co jest ciekawostką w przypadku autora realistycznych, pełnych szczegółów obrazów - miał bardzo słaby wzrok), ale był głęboko poruszony klęską kolejnego zrywu niepodległościowego. Postanowił tworzyć obrazy ukazujące sukcesy militarne i polityczne Polski, by w dobie powszechnego zwątpienia podtrzymać w rodakach wiarę w odzyskanie niepodległości.
Malarstwo Jana Matejki pełne jest patosu i emocji, a zarazem przenika je myśl historiozoficzna. Obrazy, takie jak "Unia lubelska" (1869), "Stefan Batory pod Pskowem" (1872), "Bitwa pod Grunwaldem" (1878), "Hołd pruski" (1882), "Jan Sobieski pod Wiedniem" (1883), "Wernyhora" (1884), "Kościuszko pod Racławicami" (1888) czy "Konstytucja 3 Maja 1791 roku" (1891), to panoramiczne, wielopostaciowe kompozycje, na których drobiazgowo odwzorowane zostały historyczne realia - stroje, sprzęty czy detale architektoniczne. Siłę dzieł Matejki stanowi jednak rozgrywająca się na pierwszym planie akcja. Jej dramaturgia tkwi w psychologicznej głębi postaci, ich wyrazistej ekspresji odzwierciedlającej sens dziejowych przemian.
Artysta nie starał się przedstawiać ściśle prawdy historycznej, np. wprowadzał do swoich obrazów osoby, które były powiązane z danymi wydarzeniami, ale w nich nie uczestniczyły. Tego rodzaju zabiegami Matejko przybliżał idee zdarzeń, syntezował ich przyczyny i - często odległe - skutki. Oprócz monumentalnych obrazów historycznych Matejko tworzył portrety. Malował zarówno swoich bliskich, jak i osobistości ze współczesnych mu elit. Jednym z ostatnich jego dzieł był cykl portretów "Poczet królów i książąt polskich", które w świadomości Polaków na stałe zapisały się jako wizerunki dawnych władców. U schyłku życia Matejko namalował także swój autoportret, który uznawany jest za jeden z jego najwybitniejszych obrazów.
127lat temu w Krakowie zm. Jan Matejko
— mojaniepodległa (@mojaniepodlegla) November 1, 2020
▪ najwybitniejszy przedstawiciel polskiego malarstwa historycznego w XIX w.
▪ autor obrazów, m. in. "Bitwa pod Grunwaldem", "Sobieski pod Wiedniem", "Unia lubelska", "Stańczyk", a także cyklu "Poczet królów i książąt polskich". pic.twitter.com/hvfbDNYTBr
Źródło: https://www.lazienki-krolewskie.pl/, Twitter mojaniepodległa (@mojaniepodlegla)
1713983672.jpg)
1713885141.jpg)
1713881437.jpg)
