Lekarze z lęku przed miażdżycą i chorobami serca kazali ograniczać spożycie jajek do trzech tygodniowo. Teraz wiemy, że to był fatalny błąd. Statystyczny Japończyk zjada 340 jaj rocznie, a ten naród należy do najzdrowszych na świecie.

Kiedy odkryto, że cholesterol szkodzi naczyniom krwionośnym, jajka zawierające dużą ilość tego składnika trafiły na czarną listę dietetyków. Już w 1950 r. kardiolog Paul Dudley White z Harvardu wykazał jednak, że zawartość cholesterolu w pożywieniu ma znikomy wpływ na poziom tego składnika we krwi. Liczne współcześnie prowadzone badania potwierdzają spostrzeżenia White’a. Ilość cholesterolu we krwi zależy od tego, ile spożywamy tłuszczów nasyconych. To prawda, że jaja zawierają cholesterol; mit, że podnoszą poziom cholesterolu we krwi i szkodzą. Jaja zawierają bowiem cholesterol HDL, czyli tzw. dobry cholesterol, którego nasz organizm bardzo potrzebuje. Osoby, które jadają 5–6 jaj tygodniowo, mają niższy poziom cholesterolu całkowitego niż ci, którzy jedzą mniej jajek.

Jaja dobre na serce

Jaja wręcz wspierają zdrowie serca. Kiedy enzymy zawarte w kwasach trawiennych rozkładają białka jaj, wytwarza się substancja (inhibitory konwertazy angiotensyny), wykorzystywana w lekach przeciwdziałających nadciśnieniu, niewydolności serca, chorobie niedokrwiennej, nefropatii, cukrzycy i zespołowi metabolicznemu. Z kolei siarka występująca w jajach eliminuje cholesterol ze ścian naczyń krwionośnych. Zawartość siarki powoduje, że srebrne sztućce w kontakcie z żółtkiem natychmiast czernieją. Siarka w jajku wiąże się bowiem ze srebrem, tworząc siarczek srebra.

W obliczu faktów w 2007 r. Brytyjska Fundacja Zdrowia wycofała zalecenia, aby konsumpcję jajek ograniczyć do trzech w tygodniu.

Białko jaja zawiera optymalne proporcje aminokwasów egzogennych, które są niezbędnym budulcem tkanek. Pod tym względem lepsze jest tylko mleko z matczynej piersi.

Jaja poleca się osobom na diecie. W jednym z eksperymentów podzielono kobiety na dwie grupy – jedna jadła na śniadanie jajko, druga bajgla. Panie z pierwszej grupy w trakcie 24 godzin od śniadania zjadały mniej kalorii niż pozostałe uczestniczki badania.

Margaret Thatcher na diecie

Z prywatnych notatek Margaret Thatcher wiemy, że dzięki diecie zastosowanej przed wyborami na premiera schudła aż 10 kg w dwa miesiące. W tym czasie pani premier jadła wyłącznie grejpfruty i cztery jajka dziennie.

Jednym z najcenniejszych składników zawartych w jajkach jest selen. W Finlandii od 1985 r. istnieje obowiązek wzbogacania nawozów w ten pierwiastek. Od tego czasu zapadalność mieszkańców tego kraju na choroby układu krążenia znacznie spadła.

Wartość odżywcza jajek z roku na rok rośnie. Obecne, w porównaniu z tymi sprzed 30 lat, zawierają 20 proc. mniej tłuszczu, 13 proc. mniej kalorii, 10 proc mniej cholesterolu. Mają za to 75 proc. więcej witaminy D i 50 proc. więcej selenu. Te zmiany są spowodowane różnicami w karmie stosowanej w latach 80. i obecnie.

Tajemnice jajek

Kolor żółtka nie jest oznaką jakości jajka. Intensywny pomarańczowy kolor to efekt diety bogatej w karotenoidy. W hodowli stosuje się pasze wzbogacane w ten barwnik, by klienci byli zadowoleni z koloru żółtek. Kolor skorupki zależy wyłącznie od rasy kury. Co ciekawe, skorupka jest dziurawa – są w niej tysiące porów, umożliwiających rozwijającemu się embrionowi oddychanie.

Jajka warto umyć, ale dopiero tuż przed obróbką czy spożyciem. Mycie ściera błonę mucynową pokrywającą skorupkę, która chroni jajko przed utratą wody i utrudnia wnikanie do wnętrza bakterii, ale może też stanowić pożywkę dla drobnoustrojów.

Zgodnie w przepisami obowiązującymi w UE surowe jajka należy zużyć w ciągu 28 dni od zniesienia a na opakowaniu producent musi wskazać datę maksymalnej przydatności do spożycia. Ugotowane jajko ma trwałość około 21 dni. Jeśli jednak skorupka pęknie w trakcie gotowania, to jajko powinno być zjedzone w ciągu 2-3 dni. Jajka można też mrozić. Pozostałe żółtka lub białka zamknięte w woreczku można przechowywać w zamrażarce.

Jak długo gotować jajo strusia?

Dwie skręcone nici widoczne po rozbiciu jaja to chalaza, która służy utrzymywaniu żółtka we właściwej pozycji, co wpływa na lepszą amortyzację. Chalaza jest jadalna, czasem usuwa się ją ze względów estetycznych.

Największym jajem u zwierząt lądowych jest jajo strusia, które mierzy przeciętnie 10,5 cm. Jego skorupka może mieć do 3 mm grubości i jest 10 razy grubsza od skorupki jaja kurzego. Ugotowanie go na twardo zajmuje mniej więcej 2,5 godz.

Jednym z najmniejszych jaj ptasich jest jajo koliberka hawańskiego, mierzy ono około 6 mm.

Co było pierwsze: jajko czy kura? Naukowcy twierdzą, że raczej kura, bo produkuje ona proteiny konieczne do stworzenia skorupki jajka. Niestety nie wiadomo, skąd się ta kura wzięła.